سۇننەت – پايعامبارىمىزعا ءتان نارسەلەر. ال بار مۇسىلماننىڭ ارمانى – پايعامبارىمىزعا ۇقساۋ. سۇننەتتى ۇستانۋدىڭ قاجەتتىلىگى مەن ماڭىزىن وسى ۇقساستىققا ۇمتىلۋدان-اق پايىمداۋعا بولادى. ال ونى نەگە ۇستايمىز، ۇقساستىققا ۇمتىلۋدىڭ قاجەتتىلىگى مەن ءمانى نەدە دەگەن ساۋالدار، وكىنىشكە قاراي، كوبىنە جابۋلى كۇيىندە قالادى. ونىڭ ۇستىنە ءبىز قازىر پايعامبار سۇننەتىن تەك ساقال قويۋ دەپ قانا ۇعىناتىن بولدىق.

      راس، كوپ ايەل الۋ ماسەلەسىن دە ويلاپ قوياتىنىمىز بار. ازىرگە ول سۇننەت ءۇداباراسىنان شىعىپ جاتقاندار از. ونى دىندارلارعا قاراعاندا شەنەۋنىكتەر ءبىرشاما تاۋىرلەۋ ورىنداپ ءجۇر. الايدا ولار كوپ ايەل الۋدى سۇننەت دەپ ەمەس، زاماناۋي تۇرعىدا ازاماتتىق نەكە دەڭگەيىندە قابىلدايتىندىقتان ول جىگىتتىكتەرى ويناستىق شەڭبەرىندە قالىپ قويادى. ەگەر سۇننەت دەپ بىلسە، وندا بار قايىردى سول جىگىتتىگىنەن كورەر ەدى.

      سەبەبى، سۇننەتتى قابىلداۋ – پايعامبار قالىبىنا ەنۋ دەگەن ءسوز. ال ول قالىپ – اللامەن بايلانىسقا ءتۇسۋ تەتىگى. جالپى اللامەن بايلانىسپاعان عيباداتتىڭ ەشقايسىسى قابىل بولمايدى. سونداقتان پايعامبار سۇننەتىن قابىلداعان جاننىڭ ءبىر رەت اللا دەپ ايتۋى، جۇرەگى اللامەن بايلانىسپاعان ءدىنداردىڭ ءومىر بويى عيبادات جاساعانىنان قايىرلى. بۇل – سۇننەتتىڭ رۋحاني قۋاتى. الايدا ونى ۇعىناتىندار از. ماسەلەن، مۇسا پايعامبار زامانىندا ونى مازاقتاۋ ءۇشىن پايعامباردىڭ كيىمىن كيىپ، سايقىمازاقتانعان ءدىنسىز بىرەۋ مۇسانىڭ كەيپىنە ەنىپ، ونىڭ سۇننەتىن ۇستانعانى ءۇشىن جانناتپەن سۇيىنشىلەنەدى. ءبىزدىڭ سۇننەتتى «اللامەن بايلانىس تەتىگى»، «رۋحاني قۋات» دەۋىمىز سوندىقتان.

جالپى ءار مۇسىلمان ەلدىڭ ءداستۇرلى كيىم ۇلگىسى پايعامبار سۇننەتىنە نەگىزدەلگەن. سوعان وراي قازاقى كيىمنىڭ دە ەتەك-جەڭى مول بولىپ كەلەدى. سولاي بولا تۇرا قازىر اۋىل قاريالارىنىڭ ءوزى سۇننەتتىك ۇردىسپەن كيىنبەيدى. بۇل كۇندە پايعامبار سۇننەتىن ۇستانعان جاندى ەمەس، شورتيك كيگەندەردى ۇلگى تۇتاتىن بولدىق.

ونىڭ سەبەبى... سەبەپ كوپ. ەڭ باستىسى – پايعامبار سۇننەتى ءمانىن ۇعىنا الماۋىمىزدا. بىلگەن ءجون. ساقالدىڭ ءبارى سۇننەت دەپ قابىلدانبايدى. شاپان دا، سالدە دە سولاي. اڭگىمە كارل ماركس پەن لەنيننىڭ ساقالى تۋرالى ەمەس. وعان كاسىبي جانە ءسان ءۇشىن قويىلعان ساقالدار دا كىرمەيدى. قازىرگى كەيبىر ءدىندارمىن دەپ جۇرگەندەر مەن فيدەل كاسترونىڭ ساقالىنىڭ اراسىندا ەشقانداي ايىرماشىلىق جوق. سول سياقتى قىزمەتتىك سالدە-شاپان دا سۇننەت ورنىنا جۇرمەيدى. سەبەبى، ولاردا دىندارلىق كورىنىس پەن قىزمەتتىك تۇسىنىك سۇننەتتىك ۇعىمنان باسىم تۇرادى. سوندىقتان سۇننەت باستاپقى مانىنەن، ياعني، رۋحانياتتان اجىرايدى. ساقالدان قادىر كەتۋى  سوعان بايلانىستى.

       ءبىزدىڭ بالا كەزىمىزدە قاريالار ايدىك كورىنۋشى ەدى. ول كەزدە ساقالسىز قاريا بولادى دەگەن تۇسىنىك جوق بولاتىن. سالدە-شاپانسىز، ءماسى-كەبىسسىز قاريالاردى دا كوز الدىمىزعا ەلەستەتە المايتىنبىز. سول قاريالاردى قۇرمەت بيىگىنە كوتەرگەن – پايعامبار سۇننەتى ەدى. قولدارىنا ۇستاعان اساتاياقتارىنىڭ ءوزى كيەگە شومىپ تۇرعانداي  اسەر قالدىراتىن.

        راس، قازىرگى شالدار دا تاياق ۇستايدى. بىراق ونىڭ سۇننەت ءۇشىن ۇستالىنبايتىندىعى اڭعارىلىپ-اق تۇرادى. سۇننەت بولماعان سوڭ... ءيا. قاۋقار جوق. تاياقتادا دا، وزدەرىندە دە. وكىنىشكە قاراي بۇگىنگى قوعامنىڭ بەينەسى – شورتيكتى شال.

قۇديار ءبىلال

Abai.kz