بۇل ۇلان-بايتاق ءوڭiردiڭ iلگەرi زامانداعى كەسكiن-كەلبەتi تالايدى تامساندىرارلىق ەدi. بiر-بiرiنە جالعاسقان بەل-بەلەستەردiڭ ساۋىرىنداعى كوككە كومكەرiلگەن سايىن دالا بايىرعى بەينەسiن ەلەستەتەرلiكتەي-تiن. ءشوبi شۇيگiن ولكە، اسiرەسە، مال جارىقتىققا جەرۇيىقتاي بولعاندىعى قالاي ۇمىتىلسىن؟! بۇگiن دە قايماعى ساقتالعان كەي تۇستارىنان كەزدەسiپ قالار ورىندار سونداي. بiراق سيرەك ۇشىراسادى، ءورiسi تارىلىپ، سەلدiرەپ بارادى. اينالاداعى تiرشiلiك اتاۋلىنىڭ تابيعاتپەن تامىرلاس تاعدىرى بولجاۋسىز كۇيگە ۇشىراپ بارا جاتقانى كوپشiلiكتiڭ قىنجىلىسىن تۋدىرۋدا. ءباسپاسوز بەتتەرiندە جاريالانىپ جۇرگەندەي، قازiر دالا كوركiنiڭ، جەر رەڭiنiڭ كەرەعار وزگەرiسi كوپ. كەشە عانا تۇگi قالىڭ توپىراق ەرتەڭiنە جۇتاڭ تارتىپ شىعا كەلەدi. بار جانۋار ءسۇيسiنiپ جايىلار قاراوتتى شەتسiز-شەكسiز القاپتار الاشۇبارلانا باستاعان. كۇنكورiسi ءتورت تۇلiككە بايلانعان جان قايتسiن، كوندiگۋمەن قولدا باردى ۇقساتۋعا ءماجبۇر. ايتپەسە اتا-بابا سوقپاعىمەن جىلقى ما، قوي ما، قاي-قايسىسىن دا شۇبىرتىپ، داۋلەت كوزiنە اينالدىرۋعا اركiم-اق قۇشتار.

بۇعان دەيiن ايماقتىڭ ەڭ بiر شالعىنى مول، جايىلىمى كەڭ قيىرى ارىسى بەتپاقدالاعا، بەرiسi سارىسۋعا دەيiن ۇلاسىپ جاتاتىن ەدi. بۇل كۇندە باسقا تۇستاردى بىلاي قويعاندا، كەزiندە قۇتى قاشپاستاي كورiنەتiن وسى اتىراپتى تانۋ قيىن. ۇيرەنشiكتi ءسانi تۇلiكتەردەن گورi كوزگە جيi شالىناتىن ءداۋ-ءداۋ جۇك كولiكتەرi. وزدەرi توتەلەپ سالىپ العان قىم-قيعاش دالا جولدارىمەن ەرسiلi-قارسىلى جۇيتكiپ، اينالانى شاڭداتىپ، توپىراقتى بۇرقىراتىپ جوڭكiلەدi دە جاتادى. بۇلاردىڭ كۇندiز-تۇنگi جورىعى نە دەسەڭiز، كەن كوزدەرiنەن شىققان بايلىقتى تاسىمالداۋعا بايلانىستى اپتىققان قيمىل. ودان ارiدە ءار تۇستان مەنمۇندالاعان كەنiشتەر كورiنە باستايدى. جايىلىمدارعا ەمiنiپ، ەندەپ كiرiپ العان. ارينە، اركiمنiڭ شارۋا قامى بولەك. كەن يگەرۋشiلەرگە بۇيىرعانى قازىنانى قايتكەندە الىپ قالۋ كەرەك. قالاي الىنىپ جاتىر، قورشاعان ورتاعا تيگiزەر سالدارى قانداي؟ بايلىق بۋى باس اينالدىرىپ تۇرعاندا، ولاردى بۇل ماسەلە ويلاندىرىپ ءجۇر مە؟ جەرگiلiكتi جۇرت سوعان مازاسىزدانادى.

قاراپ تۇرساڭىز، تابيعاتتىڭ ءوزi وسى ولكەنi مال باقسىن، جىلقى مەن قوي ءوسiرسiن دەپ جاراتقان سەكiلدi. ايتسە دە، زامان زاڭدىلىعى ءوندiرiستi قوسا دامىتۋعا ويىستىردى. ۋاقىت اعىمىنان اسىپ كەتۋ قيىن. كەن دە كەرەك-اق. دەگەنمەن، ونسىز دا سوڭعى ۋاقىتتا قاراشiرiگi ازايىپ، سۇر توپىراقتى سورتاڭ، شولەيت جەرلەر جيiلەي باستاعان ءوڭiردiڭ اقىرعى شۇرايلى دا شىرايلى قويناۋ-قىرتىستارىن قوپارىپ، iسكە العىسىز، جارامسىز قىلۋ ءجون بە؟ ارشىلعان جەردi قالپىنا كەلتiرۋ جونiندەگi ۋاعدالاستىق كوپ رەتتە ساقتالماي، كوتەرiلەر قارا شاڭ، قالىڭ توزاڭ بىلاي دا وسiمتالدىعى ءالسiز وسiمدiكتەر دۇنيەسiن باسىپ، تۇنشىقتىرا بەرەتiندiگi وكiنiشتi. اۋىلدىڭ مال باعار جاعدايى بولسا، تۇرمىسى جامان بولمايتىنىن، ەڭسەسi بيiك وتىرارىن بiلەمiز. قازiرگi كۇنi دە جۇمىسى جوق اۋىل تۇرعىندارى قولداعى ازىن-اۋلاق مالدىڭ ارقاسىندا كۇندەرiن كورۋدە. شاعىن جانە ورتا بيزنەستi وركەندەتۋگە ناعىز تىڭ ورتا سوندا جاتىر. وكiنiشكە قاراي، سوزiمiزدە تۇسپالداعانداي، كەدەرگiلەردiڭ ەتەكتەن تارتۋى سول مۇمكiندiككە تۇساۋ سالۋدا. ال، اۋىلدا تۇرىپ مال ۇستاماعاننىڭ كۇنi كۇيكi. ءتورت تۇلiكتi تۇلەتۋگە ىڭعايلى جەرلەردi مالشى قاۋىمنىڭ نەسiبەسiنەن جىرۋدىڭ زاردابى اۋىر بولارى اقيقات. ەشتەن كەش جاقسى دەگەن. اينالىپ كەلگەندە وسىناۋ جايتكە تەرەڭiرەك ويلاناتىن ۋاقىت كەلدi دەگەن ۇمiتتە اۋىل جۇرتى. كەن دە كەرەك شىعار، ال، مال شە، – دەيدi ولار.

ۇلتىمىزدىڭ التىن بەسiگi – اۋىل بولسا، اۋىل ۋىزى مال عوي. سايالى پاناسى، اسىرايتىن اناسى – دالا. ونداعى ءشوبi شۇيگiن جايىلىم، شالقىعان شابىندىق. تامىر-تاعدىرى سوعان كەلiپ تiرەلەدi. ال، ونىڭ قازiرگi احۋالى «الىستان ويلاماعان، جاقىننان ۋايىم تابادى» دەگەن ءسوزدi ويعا ورالتادى. ەن دالانى دۇبiرلەتكەن ءوندiرiستiڭ جايىلىمدىق القاپقا كيلiگiپ، مال شارۋاشىلىعىنىڭ نەگiزگi تiرەگiن تىقسىرۋى مىناداي. اۋىل ادامدارىنا وسى جاعى تۇسiنiكسiز. تiرشiلiك قورەگiنiڭ ءنارi – جايىلىمداردىڭ تارىلىپ بارا جاتقاندىعى ەشكiمدi الاڭداتپايتىنى جاندارىنا باتادى.