The New York Times باسىلىمى Teniz Capital ينۆەستيتسيالىق بانكىنىڭ ساراپتامالىق ەسەبىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ، اقش-تىڭ جاڭا ساۋدا ساياساتىن سىنعا الدى.

گازەت اتاپ وتكەندەي، ۆاشينگتون ساۋدا تاريفتەرى ارقىلى كەدەرگىلەر ورناتىپ جاتقاندا، قىتاي مەن رەسەي ورتالىق ازيامەن تۇراقتى سەرىكتەستىك ورناتۋعا ۇمتىلىپ وتىر.

باسىلىم Teniz Capital دەرەكتەرىن كەلتىرە وتىرىپ، ترامپ اكىمشىلىگىنىڭ ەنگىزگەن 25%-دىق باج سالىعى قازاقستان ەكسپورتىنىڭ جالپى كولەمىنىڭ شامامەن 5%-ىنا عانا اسەر ەتەتىنىن، ياعني 100 ميلليون دوللاردان از سوما ەكەنىن جازادى.

جاقىندا قىتاي توراعاسى سي تسزينپينمەن كەزدەسۋىنەن كەيىن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ەكىجاقتى بايلانىستاردىڭ "التىن داۋىرگە" ەنگەنىن اتاپ ءوتتى. ول بەيجىڭنىڭ ارىپتەستىك ورناتۋ ءۇشىن ەشقانداي ساياسي شارت قويماعانىن دا ايتتى.

"ايماقتاعى كوپتەگەن ەلدەر اقش-تى قىتاي مەن رەسەيگە قارسى تەڭگەرۋشى كۇش رەتىندە قابىلدادى. الايدا، سوڭعى ارەكەتتەر بۇل كوزقاراستى وزگەرتۋى مۇمكىن", – دەلىنگەن ساراپتامادا.

ايتا كەتەيىك، اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆقا جولداعان حاتىندا 1 تامىزدان باستاپ اقش-قا ەكسپورتتالاتىن بىرقاتار قازاقستاندىق ونىمدەرگە باج سالىعى 25%-عا دەيىن ارتاتىنىن حابارلاعان بولاتىن.

وسى رەتتە ءبىز ساراپشىدان پىكىر سۇرادىق. مۋراد شاميلوۆ، ساياساتتانۋشى:

-اقش-تىڭ قازاقستاندىق تاۋارلارعا تاريفتەردىڭ 25% -. ەنگىزۋ تۋرالى سوڭعى شەشىمى تاجىريبەدەن باستاپ ستراتەگيالىق مۇمكىندىكتەرگە دەيىن ارالاس سيگنالداردى تۋدىرادى.

ترامپ بيلىككە كەلگەننەن بەرى اقش پروتەكتسيونيزم ساياساتىن جۇرگىزىپ جاتقانىن ەسكەرسەك، مۇنداي تاريفتەردى ەنگىزۋ فاكتىسى كۇتىلۋدە.

قازاقستانعا قاتىستى ەنگىزىلگەن ناقتى تاريفتەرگە كەلەتىن بولساق، ستاۆكانىڭ جوعارى سانىنا قاراماستان، رەسمي دەرەكتەر بويىنشا ەكسپورتتىڭ شامامەن 5% - ى عانا باجعا جاتادى، ال مۇناي، ۋران جانە فەرروقورىتپالار سياقتى رەسۋرستار بوساتىلعان كۇيىندە قالىپ وتىر.

قازاقستاننىڭ قولىندا تاريفتەرگە جاتپايتىن ماڭىزدى مينەرالدىق رەسۋرستاردىڭ قوماقتى قورى بار. اقش-پەن كەلىسسوزدەردە ويناي الاتىن جانە ءبىزدىڭ ەلدىڭ جەتكىزۋشى رەتىندەگى پوزيتسياسىن نىعايتاتىن فاكتور.

ەكىنشى جاعىنان، اقش تاراپىنان بۇل قادام قازاقستاننىڭ سىرتقى ەكونوميكاسىن باسقا نارىقتارعا، سونداي-اق ورتالىق ازياداعى وڭىرىشىلىك بايلانىستارعا قايتا باعدارلاۋدى كۇشەيتۋى مۇمكىن. قازاقستاندىق كومپانيالار كورشى نارىقتارداعى مۇمكىندىكتەردى بەلسەندى زەرتتەپ جاتىر.

كەيبىر ساراپشىلار جازعانداي، ترامپ اكىمشىلىگىنىڭ ساياساتى قازاقستاندى جانە تاريفتەر ەنگىزىلگەن باسقا ەلدەردى جاھاندىق ويىنشىلارمەن جاقىندىققا يتەرمەلەۋى مۇمكىن، بۇل ۆاشينگتون مەن بەيجىڭ اراسىنداعى ستراتەگيالىق ىقپال ءۇشىن باسەكەلەستىكتى ودان ءارى كۇشەيتۋى مۇمكىن.

باسقا تاۋەكەلدەردىڭ قاتارىندا ينۆەستيتسيالاردىڭ ىقتيمال كەتۋى تۋرالى ايتۋعا بولادى. شەتەلدىك كاپيتالدىڭ شىعۋى، ءتىپتى كەيبىر تۇراقتىلىقتا دا، بەلگىسىزدىك سەزىمىن تۋدىرادى. اقش-تان يمپورتتىڭ ازايۋى تۇتىنۋشىلارعا ارنالعان امەريكاندىق تاۋارلار (تەحنيكا، اۆتوموبيلدەر، جابدىقتار جانە ت. ب.) باعاسىنىڭ وسۋىنە اكەلۋى مۇمكىن.

بۇل جاعدايدا ماسەلەنىڭ ديپلوماتيالىق شەشىمىن بارىنشا ارتتىرۋ دۇرىس بولىپ كورىنەدى. ءبىزدىڭ ەلىمىز قازىردىڭ وزىندە ەرەكشەلىكتەر مەن تاريفتىك تۇزەتۋلەردى ىزدەۋدە بەلسەندىلىك تانىتىپ وتىر.

سونىمەن قاتار، ساۋدانى باسقا نارىقتارعا ءارتاراپتاندىرۋدى جەدەلدەتۋ قاجەت، بۇل سىرتقى كۇيزەلىستەرگە سەزىمتالدىقتى تومەندەتۋگە كومەكتەسەدى. ال ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا شيكىزاتتىڭ ورنىنا ەكسپورتتىڭ جاڭا دەڭگەيىنە شىعا وتىرىپ، ءوزىنىڭ قايتا وڭدەۋى مەن تەحنولوگيالارىن دامىتۋ.

سىرتقى ساياساتتىڭ تەپە-تەڭدىگىن ساقتاۋ ماڭىزدى، بۇل ءبىر دەرجاۆاعا شامادان تىس تاۋەلدىلىكتەن اۋلاق بولا وتىرىپ، كوپ ۆەكتورلىق كۋرستىڭ جالعاسى.

ترامپتىڭ تاريفتەرى، قازاقستان ەكونوميكاسىنا سوققى ەمەس، بەلسەندى ارەكەتكە سيگنال. بۇل تاۋەكەلدەردى ازايتۋ تۋرالى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا فورماتتارىنىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى جانە ءوز تۇراقتىلىعىن ارتتىرۋ تۋرالى. ال شەبەر ءارتاراپتاندىرۋ مەن ديپلوماتيامەن ءسىز بۇل تۋربۋلەنتتىلىكتى ءوسۋ نۇكتەلەرىنە اينالدىرا الاسىز.

ايىم الماسقىزى

Abai.kz