ەرتەدە ءبىر ەسەك ادامداردىڭ اراسىندا باقىتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتىپتى. يەسى باي، جۇمىسى بار، قورا-ءجايى جىلى، جاتار ورىنى جايلى، جەم-ءشوبى جەتەرلىك، جالداۋشىلارىنىڭ بارىنە كەرەك ەدى. ۋاقىت ءوتىپ، تەحنيكالار، روبوتتار، كومپيۋتەرلەر ومىرگە كەلدى. سونىڭ ءبارىن ادامداردىڭ وزدەرى ويلاپ تاپتى. ادامدار وزدەرى اتقاراتىن جۇمىستارىن تەحنيكاعا تاپسىراتىن بولدى. تىپتەن كىتاپ وقىپ، جۇمىس ىستەۋدى، جاياۋ ءجۇرۋدى ۇمىتا باستادى. نە كەرەك، اياعىندا ەسەك  جۇمىسسىز قالىپ، جاعدايى تىم ناشارلاپ كەتتى.

ءبىر كۇنى يەسى ەسەكتى ۇيدەن قۋىپ شىققانى بار ەمەس پە.  ەسەك ادامداردان ابدەن كۇدەرىن ۇزگەن سوڭ جۇمىس ىزدەپ الەمدى شارلاپ كەتەدى. كۇندەردىڭ كۇنىندە باسقا لاجى قالماعان سوڭ ەسەك اڭدار پاتشاسى ارىستانعا ىزدەپ بارىپ جولىعىپتى. ابدەن اشىققان ەسەك بايعۇسقا ءبارىبىر ەدى، ول قايمىقپاستان بار ۋايىمىن، رەنىشىن  ارىستاننىڭ الدىنا جايىپ سالادى:

-  ەي، اڭداردىڭ پاتشاسى ارىستان، مەن ادامزات بالاسىنىڭ ەڭ ەڭبەكقور، وعان دەگەن ادال جانۋارىنىڭ ءبىرى ەدىم. ءوزىم جۋاس، مومىنمىن. ەشكىمگە زيانىم جوق. مەنىڭ ادامدارعا كەزىندە قاجەتتىلىگىمنىڭ بولعانى سونداي، تىپتەن وسى ۋاقىتقا دەيىن ولاردىڭ جەيتىن اسىنا دا اينالمادىم. بىراق مەنىڭ قوجايىنىم تەك ءوز باسىن ويلايتىن ادام بولىپ شىقتى، اقىرىندا مەنى وسى حالگە جەتكىزىپ، قيىندىقتا قول ۇشىن بەرۋدەن باس تارتتى.  الدە مەن ونىڭ ءتىلىن تابا المادىم با ەكەن؟،- دەپ قۇلاقتارىن ەسەككە ءتان قيمىلمەن تومەن سالبىراتىپتى.

-  سوندا ادام بالاسىنا ءۇي جانۋارلارىنىڭ قاجەتتىلىگىنىڭ ازايعانى ما؟- دەپ سۇرايدى ارىستان تاڭدانعانىن جاسىرا الماي.

-  ءيا تاقسىرىم، ادام بالاسى ءومىرىن تىپتەن كۇردەلەندىرىپ جىبەرگەن سياقتى. ءبىز جانۋارلار ءوز ۇرپاعىمىزدى ۋاقىت وزدىرماي جاڭارتىپ وتىرامىز. ال ادامداردىڭ قازىرگى ويلاپ تاپقان جاڭالىعى جەر استى بايلىقتارىنا نەگىزدەلگەن، ول قايتسە دە ءبىر كۇنى تاۋسىلادى، تىپتەن قايتىپ جاڭارمايدى دا. ادامدار وسىنى تۇسىنبەيتىن سياقتى،- دەيدى ەسەك اڭگىمەسىن ءارى قاراي جالعاستىرا تۇسكىسى كەلگەندەي.

سوندا ارىستان باسىن شايقاپ:

- ال ماعان وسىنىڭ ءبارىن نەگە ايتىپ وتىرعانىڭا جول بولسىن، كەزىندە سەندەردى مەن قۋماعان سياقتى ەدىم عوي، - دەپتى ارىستان ورنىنان ءمىز باقپاي.

ەسەك وسى سۇراقتىڭ قويىلاتىنىن الدىن-الا بولجاعانداي:

-  سەنىڭ ءۇي جانۋارلارىنا دەگەن وكپەڭدى تۇسىنەمىن، تاقسىر. ءبىر كەزدە ءبىز ادامداردىڭ ايتقانىنا سەنىپ، تابيعات اياسىنان ءبىر جولا قوشتاسقانىمىزدى كىم ۇمىتار دەيسىڭ؟.. سول ءۇشىن مەنى قازىر ولتىرسەڭىز دە بولادى. بىراق ولتىرمەي تۇرىپ مىنانى ەسىڭە سالايىن، «قاڭعىعان ەسەكتى ارىستان اس قىلىپتى» دەگەن سوزگە قالارسىڭ، جايىلىمىڭدا جايىلىپ، وزىمە كەلىپ الايىن، ساعان دا كومەگىم ءتيىپ قالار، - دەپ ەسەك ايانىشتى ءحالىن جاريالاعانداي كەيىپ تانىتىپتى.

ارىستان ءارى ويلانىپ، بەرى ويلانىپ، ءبىر جاعىنان مىنا ەسەكتىڭ اقىلدىلىعىنا تاڭ قالىپ، «ادامداردىڭ اراسىندا ءبىراز ومىرگە ۇيرەنىپ، ءتالىم-تاربيە العانى كورىنىپ تۇر، شىنىندا مۇنى ولتىرسەم نە ءابۇيىر تابام،  كەيىن ءبىر ءمانىسى بولار، ازىرشە ماڭىزدى ىستەردى تاپسىرىپ كورەيىن» دەپ ءبىر قورتىندىعا كەلىپتى:

-ەسەك باۋىرىم، مەن سەنى وزىمە كومەكشىلىككە الايىن، ادامدار تۋرالى ماعلۇمات بەرە جۇرەرسىڭ، اينالادا جايىلىم جەتەدى، تاماعىڭ اش بولمايدى دەگەندەي، بىراق سەنى اڭدارعا قاجەتتى مىنەز-قۇلىقتارعا ۇيرەتۋىمە تۋرا كەلەدى، ول دەگەنىڭ ادامدارمەن كەلەشەكتە ءتىل تابىسۋىڭا قاجەت، سوندىقتان جۇرەكتى جولبارىستىڭ، كۇش اتاسى ايۋدىڭ، ازۋلى قاسقىردىڭ، وتكىر جىلاننىڭ، جاعىمپاز مايمىلدىڭ، قۋ تۇلكىنىڭ، ارقاشاندا ساق جۇرەتىن قوياننىڭ، نە كەرەك، ءبىراز اڭداردىڭ ءتىلىن ۇيرەنىپ، تىرشىلىگىنە ءتانتى بولۋىڭا تۋرا كەلەدى، -دەپ اڭدار پاتشاسى كەڭ پەيىلدىلگىن كورسەتىپتى.

ەسەك بولسا مۇنداي قۇرمەتكە يە بولعانىنا ءوزىن باقىتتى سەزىنىپ، دەرەۋ ىسكە كىرىسىپتى.

ايلار وتەدى، جىلدار وتەدى. ەسەك ءبىراز تىلدەردى مەڭگەرىپ، مىنەزى دە وزگەرگەنگە ۇقساپتى، ارىستاننىڭ دا تاپسىرمالارىن اسا جاۋاپكەرشىلىكپەن ورىنداپ كوزگە ءتۇسىپتى. بۇل كەزدە جەر استىنىڭ بايلىعى دا بىتە باستايدى. جانار-جاعار مايسىز كوپتەگەن وندىرىستەر جابىلىپ، ەلەكتروستانتسيالار توقتايدى. ەسەكتىڭ بۇرىنعى قوجايىنى كولىگىنەن ءتۇسىپ، قولىنا كەتپەن الىپ، جەر وڭدەپ جۇرسە كەرەك، ات اربا دا ءۇي ماڭايىنان كورىنىس تابادى.

ارىستان ادامداردىڭ اراسىندا ءبىر وزگەرىستەردىڭ بولىپ جاتقانىن سەزىپ، ەسەكتى دەرەۋ شاقىرتىپتى.

-ەسەك باۋىرىم، سەن ءبىراز جىلدار بىزدەن ءتالىم الدىڭ، ءتىل ۇيرەندىڭ، جۇمىسقا كىرىسەتىن ۋاقىتىڭ جەتكەن سياقتى، ەندى ادامدار اراسىندا ءومىر سۇرۋىڭە ابدەن بولادى، تاجىريبەڭ دە جەتكىلىكتى، بۇرىنعى قوجايىنىڭنىڭ ءتىلىن دە تاۋىپ قالارسىڭ، ول جاقتا ءبىزدىڭ مۇددەمىزدى قورعايتىنىڭا سەنىمدىمىن. ەگەر جاعدايىڭ قيىنداسا، قايتىپ كەلۋىڭە بولادى، ارقاشان دا ەسىك اشىق،  - دەپ يەگىنىڭ استىمەن جول جاقتى مەزگەپتى.

سونىمەن نە كەرەك، تاعى دا ايلار وتەدى، جىلدار وتەدى. ءبىر كۇنى ارىستان نوكەرلەرىمەن اڭ اۋلاپ ءجۇرىپ، ارقاسىنا ساۋداگەردىڭ جۇگىن تيەپ الىپ، جولدا كەلە جاتقان باياعى ەسەكپەن كەزدەسىپ قالادى. ەسەكتىڭ جاعدايىنىڭ جاقسى ەكەنىن جۇرىسىنەن سەزىپ:

- ەسەك باۋىرىم، جۇزىڭنەن جاقسىلىقتىڭ نىشانىن سەزىپ تۇرمىن، بىزدە العان ءتالىم-تاربيەڭنىڭ زايا كەتپەگەنى سەزىلەدى، سەن ول جاقتان ازىرشە قايتپاسىڭدى دا تۇسىنەمىن، سوندا سەن ادامداردىڭ جۇرەگىن قاي اڭنىڭ ايلا-ءتاسىلىن قولدانىپ جاۋلاپ الدىڭ، قالاي ولاردىڭ ءتىلىن تابا ءبىلدىڭ؟ ايتشى ماعان جاسىرماي، - دەپ بۇيىرا ۇراپتى.

ارىستاننىڭ سۇراعىنان جالتارماسىن سەزگەن ەسەك:

-ارىستان تاقسىر، مەن بۇرىنعى قوجايىنىمدى ىزدەپ بارعان ەدىم، ونىمەن تەڭ تۇرىپ تىلدەسۋ ءۇشىن بارلىق اڭداردىڭ مىنەزىن كورسەتىپ، ولاردىڭ تىلىندە سويلەپ كوردىم: جۇرەكتى جولبارىستىڭ دا; كۇش اتاسى ايۋدىڭ دا; ازۋلى قاسقىردىڭ دا; وتكىر جىلاننىڭ دا; قۋ تۇلكىنىڭ دە; جاعىمپاز مايمىلدىڭ دا; تىپتەن قورقاق قوياننىڭ تىلىندە دە، بىراق وكىنىشكە وراي، ول ايتقاندارىمنىڭ ءبىرىن دە تۇسىنبەدى. كەرىسىنشە، مەنى ەسەك تىلىندە عانا تۇسىنەتىن بولىپ شىقتى. جۇمىسقا بىردەن قابىلدادى. ونى مەن وسى ۋاقىتقا دەيىن بىلمەي كەلىپپىن،-دەپ ەسەك ءبىر كۇرسىنىپ ءجۇرىسىن جالعاستىرا بەرىپتى. ارىستان دا ونى توقتاتپاپتى.

 قانشا جەردەن ونەر ۇيرەنسە دە بايقۇس ەسەك قوجايىنى ءۇشىن تەك  ەسەك قانا ەكەن عوي.

  بولات قالي

 استانا قالاسى.

Abai.kz