ورىنبوردا شىققان “قازاق” گازەتى اۆتورلارىنىڭ ءبىرى ءبىلال سۇلەەۆ جانە وتباسى

بىلاي قاراعان ادامعا بولماشى، ىشكى ماسەلە سياقتى بولىپ كورىنگەنىمەن، قالا كوشەلەرى مەن اۋىلدىق اۋماقتاعى نىسان اتاۋلارىنا قاتىستى ءسوز قوزعاعاندا اباي بولۋىمىز كەرەك سياقتى. اسىرەسە بۇل جۇرتتىڭ ساناسىنا ءسىڭىپ، تاريحي جازبالارعا كىرىگىپ كەتكەن بايىرعى اتاۋلارعا قاتىستى بولسا ەكى شوقىپ، ءبىر قاراعان ءجون. بىراق، تالدىقورعان قالاسىنىڭ اقساقالدارى باسقاشا ويلايتىنداي…

نەگىزى قاي وڭىردە بولسىن، جەر-سۋ، اۋماق، كوشە اتاۋلارىنا قاتىستى ماسەلە ۋشىعىپ تۇر. ورتالىق پەن سولتۇستىك ايماق، شىعىس وبلىستارداعى ونوماستيكالىق پروبلەمانى سان قىرىنان سيپاتتاپ بەرۋگە بولادى. ال، جەرى دە، ەلى دە قازاقىلىقتان ىرگە بولمەگەن جەتىسۋ ولكەسىندە جەر-سۋ اتاۋلارى ءبىر توعا، ۇلتتىق تانىم مەن مەملەكەتتىك تالاپقا ساي سياقتى ەدى… وكىنىشتىسى، وسى ولكەدە دە ىشكى اتاۋلاردى، اسىرەسە قالا مەن اۋىل كوشەلەرىنىڭ اتاۋلارىن وڭ جامباسىنا ساي ەتىپ وزگەرتۋدى كوكسەيتىندەر كوبەيىپ كەلەدى. ماسەلەن، جاقىندا تالدىقورعان قالاسىنا قاراستى ەركىن اۋىلىنىڭ ءبىر توپ اقساقالى جەرگىلىكتى بيلىك وكىلىنە سالماقتى ءوتىنىش ايتىپ كەلىپتى. وسى اۋىلدىق وكرۋگتەگى ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى ەركىن اۋىلىنداعى ءبىلال سۇلەەۆ اتىنداعى ورتالىق كوشەنىڭ اتىن اۋىستىرۋدى تالاپ ەتىپ وتىر ەكەن.

بۇل تۋرالى ايماقتاعى ەركىن ويلى «الاتاۋ» گازەتىندە جارىق كورگەن «سۇلەەۆكە شۇيلىككەندەر…» اتتى ماقالادا ەگجەي تەگجەيلى باياندالادى. ماقالا اۆتورى جەمىسبەك تولىمبەكوۆ ەركىندىك اقساقالداردىڭ باستاماسىنىڭ استارىنان ترايباليستىك سارىن ىزدەيدى. تولىمبەكوۆ مىرزا «ىزباسقانوۆ تورتاي باستاعان ارداگەرلەر ەركىن اۋىلىنداعى ءبىلال سۇلەەۆ اتىنداعى كوشەگە جالايىر رۋىنىڭ قوشقار تارماعىنان تارايتىن ەسبەرلى نەمەسە ەسپەمبەت اتالاردىڭ ەسىمىن بەرۋ تۋرالى باستاما كوتەرىپ جاتىر. ونداعى ۋاجدەرى ء«بىلال سۇلەەۆتى بۇل اۋماقتا ەشكىم بىلمەيدى. ال، اتالارىمىز وسى ءوڭىردى نايزا ۇشىمەن قورعاعان» دەگەن سايادى ەكەن…» دەپ جازا كەلە، ءبىلال سۇلەەۆتىڭ ۇلت، قوعام الدىنداعى ەڭبەگىن تەرمەلەپ، قايراتكەردىڭ بەينەسىن سومداۋعا كۇش سالادى. (ماقالانىڭ تولىق نۇسقاسى: «الاتاۋ» گازەتى، № 30, 24.07.2015. 13-بەت).

قادىرعالي جالايري

ال، بۇل ماسەلە بويىنشا جۋرناليستىك سۇراۋ سالعان رەداكتسيا قىزمەتكەرىنە الگى ەركىن اۋىلدىق وكرۋگى تۇرعىن-ءۇي كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعى ءبولىمىنىڭ باس مامانى ماديار نۇراحمەتوۆ بىلاي دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن: «2016 جىلدىڭ 1-قاڭتارىنا دەيىن ماروتوري جاريالانعان، ەشقانداي كوشە اتاۋلارى وزگەرمەيدى. ونوماستيكالىق وزگەرتۋلەردى قازىر جەرگىلىكتى جەر ەمەس، رەسپۋبليكالىق كوميسسيا قارايدى. مىنا ماسەلەگە كەلسەك، اۋىل اقساقالدارى كەلىپ، جالايىر اتادان تارايتىن كەيىنگى ۇرپاقتارىنىڭ اتىن بەرسەك دەگەن ۇسىنىس جاساعان. ول كىسىلەردىڭ اتاعان ەسىمدەرىندە وتان سوعىسىنا قاتىسقان، قايتىس بولعانىنا 5 جىل تولماعان ادامنىڭ دا ەسىمى بولدى. سول سەبەپتى، ءبىز ول كىسىلەرگە قايتىس بولعانىنا 5 جىل تولماعان ەسىمگە كوشە اتاۋىن بەرۋگە بولمايتىنىن ايتىپ تۇسىندىرگەنبىز. ول كىسىلەر قادىرعالي بي جالايىردىڭ اتى كەيىنگى ۇرپاقتارعا ونەگە بولسىن، ۇمىتىپ قالماسىن دەگەن ماقساتتى العا تارتتى…». باس ماماننىڭ بۇل جاۋابىنان ۇققانىمىز، جەرگىلىكتى ارداگەرلەردىڭ ءبىلال سۇلەەۆتىڭ اتىن اۋىستىرۋعا بىلەك سىبانا كىرىسكەندىگى انىق ەكەن…

راس، ەل ىشىندەگى ەلەۋلى ەسىمدەردى دارىپتەۋ كەرەك. بىراق ول بۇعان دەيىن قالىپتاسقان ءداستۇردى بۇزا وتىرىپ جاسالماۋى كەرەك شىعار. دەي كەلگەندە ءبىز بۇل باستامانىڭ ارتىنان شىنىمەن رۋلىق سانادان ارىلا الماعان توپتىڭ بەينەسىن اڭعارعاندايمىز. يا، تاريحي ساۋاتسىزدىق پەن تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق مۇراتتارىن تولىق تۇسىنبەۋشىلىك تە بولۋى ىقتيمال… ال، ەگەر ء ترايباليزمنىڭ تالدىقورعاندىق ءتۇرى بولسا شە؟ وندا بۇل اقيقاتىندا قاۋىپتى قۇبىلىس رەتىندە باعالانىپ، لايىقتى باعاسىن الۋى ءتيىس قوي!

ايتپاقشى، ءدال وسى جەتىسۋلىق ارداگەرلەر وبلىس اۋماعىنداعى ۇيعىر اۋدانىنىڭ تاريحي اتاۋىنا قاتىستى ات توبەلىندەي ىنتالى توپتىڭ ءجيى كوتەرەتىن ماسەلەسىنەن ۇنەمى قالىس قالۋعا تىرىسادى…

ال، قادىرعالي بي جالايىر مەن ءبىلال سۇلەەۆتى «قاعىستىرۋ»  كىمگە قاجەت بولىپ وتىرعاندىعى الداعى كۇندەرى تولىق ايقىندالادى دەپ سەنەمىز!

Jetysunews.kz

(تۇپنۇسقاداعى تاقىرىپ: 

قادىرعالي بي مەن ءبىلال سۇلەەۆتى «قاعىستىرۋ» كىمگە قاجەت؟)