ءيا، تىرشىلىك بار جەردە قازا بار ەكەندىگى حاق. «ارۋاق رازى بولماي، ءتىرى بايىمايدى» دەگەن حالقىمىز مارقۇمدى سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالۋعا ەرەكشە كوڭىل بولەدى. بۇل اتا-بابامىزدان، دىنىمىزدەن كەلە جاتقان سالت-داستۇرلەر.

حاكىم اباي اتامىز:  

بىرەۋدىڭ كىسىسى ولسە، قارالى – ول،

قازا كورگەن جۇرەگى جارالى – ول.

كوزىنىڭ جاسىن تىيماي جىلاپ ءجۇرىپ،

زارلانىپ نەگە انگە سالادى ول؟، – دەگەن.

راسىندا، اتا-اناسى، تۋعان-تۋىسى قايتىس بولعان جان – ول قايعىلى ادام. قالاي دەسەك تە قايعى ادامنىڭ جۇرەگىنە سالماق تۇسىرەدى.

جاقىن ارالاساتىن مەشىت يمامىنىڭ جۇبايى قايتىس بولعان ەدى. سول ازامات ءبىر كەزدەسكەندە، «قازالى ۇيگە سابىر ايتىپ جاتامىز عوي. دەگەنمەن دە، قايعىنىڭ نە ەكەنىن ءوز باسىڭا تۇسكەندە عانا تۇسىنەدى ەكەنسىڭ» – دەگەن ەدى.

اجال بولجاۋسىز. بىرەۋ جول اپاتىنان، بىرەۋ كارىلىكتەن قايتىس بولىپ جاتادى. اسىرەسە، توسىننان كەلگەن قازا وتباسىنا كوپ قيىنشىلىقتار تۇسىرەدى. ءبىرىنشى كۇنى قايعىدان قابىرعاسى قايىسىپ وتىرعان ءۇي يەسى اسقا سوياتىن سەمىز جىلقى، تاراتاتىن  كيىم، داستارحان ءمازىرىن ىزدەپ بازار ارالاپ كەتەدى.  سونىمەن قاتار، ءمايىتتى وڭ جاققا جاتقىزىپ قويىپ، كەشكىسىن مەيرامحانادا قوناق اسىن بەرەدى.

ءبىر دوسىم ايتادى: – اكەم قايتىس بولعان كۇنى كەشىندە اسىن بەردىك. اسقا  شامالى ادام جينالار دەپ ويلاعانبىز. قاراساق، 150-دەن استام كىسى جينالىپتى. ساسقانىمىزدان ەرتەڭگى اسقا دايىنداعان جابدىقتارىمىزدى اكەلۋگە ءماجبۇر بولدىق، – دەيدى.

ءمايىتتى   جەرلەمەي تۇرىپ، اس بەرۋ قاي داستۇرىمىزدە نەمەسە قاي  شاريعاتىمىزدا بار؟

ءبىزدىڭ بالا كەزىمىزدە اۋىل اقساقالدارى تۇنىمەن ءمايىت كۇزەتەتىن. سول تۇندە  كورشى-قولاڭى، دوستارى اس-سۋ اكەلىپ، قارالى ءۇيدىڭ ادامدارىن تاماقتاندىراتىن نەمەسە الىستان كەلگەن اعايىندارعا شاعىن داستارحان جايىلاتىن. بۇل جاقسى ءۇردىس  ءالى كۇنگە دەيىن كەيبىر  اۋىلدى جەرلەردە ساقتالعان.

ءمايىتتى جەرلەپ كەلگەننەن كەيىن، تاعى 250-300 ادامعا داستارحان جايىلادى. اس بەرىلسىن وعان ەشكىمنىڭ قارسىلىعى جوق. ماسەلە سول داستارحاننىڭ استا-توگىندە. ءتاتتىنىڭ نەشە ءتۇرى، جەمىس-جيدەك، ءتىپتى سالاتقا دەيىن قويىلاتىنىن كورىپ ءجۇرمىز. ءبىز بۇل ارادا  قارالى قازانى  تورقالى تويمەن شاتاستىرىپ العاندايمىز. بۇل بار ادام ءۇشىن تۇكتە ەمەس، ال جوق ادام ءۇشىن قاسىرەتتىڭ ۇستىنە ۇلكەن اۋىرتپالىق تۇسىرەدى جانە ىسىراپشىلدىققا جول بەرىلەدى. جالپى، دىنىمىزدە  ىسىراپقورلىق – ۇلكەن كۇنا بولىپ سانالادى. قارالى داستارحاندى باسەكەگە اينالدىرمايىق، اعايىن!

تاعى ءبىر ايتاتىن ماسەلە كەيبىر ۇلكەندەرىمىز  كەشەگى كەڭەستىك زاماننىڭ اسەرى بولار  جانازا ۇستىندە جازدىڭ اپتاپ ىستىعىنا، قىستىڭ قاقاعان سۋىعىنا قاراماستان  سۇيەكتى  كولدەنەڭ جاتقىزىپ قويىپ، ۇزاق  قارالى ميتينگ وتكىزسە، ال اس ۇستىندە ۇزىن-سونار سويلەپ، قاجەتسىز اڭگىمەلەردى ايتىپ، كوپتى ىعىر قىلادى.  جۇباتىپ، كوڭىل ايتقان دۇرىس شىعار، دەگەنمەن ءار نارسەنىڭ ورنى بولۋى كەرەك.

ءسوز سوڭىندا ايتارىم، ەل ىشىندە ەتەك الا باستاعان وسىنداي كەلەڭسىز جاعدايلاردى توقتاتۋعا قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى، مەشىت  يمامدارى، ەلاعالارى  بەلسەنە ارالاسىپ،  وسى ماسەلەنى ءبىر رەتكە كەلتىرسە، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.

وسىعان دەيىن قمدب-نىڭ پاتۋاسىمەن جانازاداعى كوپتەگەن بيدعات ارەكەتتەر تىيىلدى عوي. اللاعا شۇكىر، بۇگىندە  حالقىمىز دىنگە بەت بۇرىپ، ءدىن قىزمەتكەرلەرىنە بويۇسىنىپ،  قۇرمەتپەن  قارايدى. سوندىقتان،   بۇل ارادا  تەك   مەشىت  يمامدارى تاراپىنان  پارمەندى ناسيحات كەرەك سياقتى.

داۋلەت تىلەۋبەرديەۆ،سەمەي قالاسى

Abai.kz