الەمدى وزگەرتەم دەگەن الاڭعاسارلار شىن مانىندە ونى وزگەرتەدى. Apple كومپانياسىنىڭ «وزگەشە ويلاي ءبىل» اتتى جارنامالىق بەينەبايانىندا ايتىلعان ءسوز، دەپ جازادى «الاۋينفورم».

الما ءار ءتۇرلى بولادى: قىشقىل، اششى، ءتاتتى، كەيبىرى اعاشىنان الىسقا قۇلامايدى، تۋرا نيۋتوننىڭ باسىنا تۇسەتىندەي عانا بولادى. وعان قوسا جارتىلاي تىستەلگەن المالار بار. سونداي المانىڭ ءبىرى Apple  كومپانياسىنىڭ لوگوتيبىنە اينالدى.

الەم وسى كومپانيانىڭ نەگىزىن قالاۋشى، اسا تالانتتى ستيۆ دجوبستان 2011 جىلى ايىرىلىپ قالدى.

ء«ولىم ەسكىدەن تازارتادى. ول جاڭاعا جول اشادى. سولاي بولۋى ءتيىس. ويتكەنى، ءولىم ءومىردىڭ ويلاپ تاپقان ەڭ زور كەرەمەتى» دەگەن ەكەن ستيۆ دجوبس ءبىر سوزىندە.

ءار ادامنىڭ بويىنا لايىقتى بىركەلكى جەتىستىكتىڭ جاتتاندى ءتاسىلى بولماعانمەن،  بۇل ماقالادان اركىم ستيۆ دجوبستىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولىمەن تانىسىپ شىعا الادى. بالكىم، وزىنە پايدالى اقپاراتتى تابار.

ستيۆەن پول دجوبس 1955 جىلى 24 اقپاندا سان-فرانتسيسكو قالاسىندا دۇنيەگە كەلدى. تۋا سالىسىمەن ونىڭ ءومىرىنىڭ قىزىقتارى باستالادى. ونىڭ اتا-اناسى ودان بىردەن باس تارتادى. جاعدايى كەلمەگەندىكتەن ەمەس. اناسى دجوان شيبلە نەمىس ەميگرانتتارىنىڭ قىزى. ولار فەرمەرلىكپەن شۇعىلدانعان. اكەسى ابدۋلفاتتاح دجاندالي ۋنيۆەرسيتەتتە جۇمىس ىستەگەن. اناسىنىڭ اكەسى ولاردىڭ قوسىلۋىنا قارسىلىق بىلدىرەدى. قىزىن مۇراگەرلىك تىزىمنەن شىعارامىن دەپ قورقىتقان. سول سەبەپتى بۇل جۇپ قوسىلا الماعان. بالالارىن وزگە وتباسىعا باعىپ الۋعا وتكىزەدى. وگەي اتا-اناسىنا بالا جوعارى ءبىلىم الۋى كەرەك دەگەن تالاپ قويادى. ءستيۆتى اسىراپ العان اكە-شەشەسى  بۇل تالاپتى ورىندايدى.

ءسويتىپ، نارەستە ستيۆ دجوبستار وتباسىنا كەلەدى. ەكەۋىن دە جاقسى كورگەن. «ولار مەنىڭ تولىققاندى اتا-انام، 100 پايىزعا» دەپ ءوزى ايتاتىن. كەي ارىپتەستەرى دجوبستىڭ قىلىق-ارەكەتتەرىنەن تاستاندى بالانىڭ وكپەسىن كوردىك دەپ تە اسىرەلەدى. بىراق ءستيۆتىڭ ءوزى  مۇنى مويىنداماعان. «مەنى اسىراپ العانىن باسىنان ءبىلدىم. مەن ءوزىمدى ەركىن سەزىنەتىنمىن. بىراق ەشقاشان تاستاندى سەزىنگەنىم جوق» دەيدى ول.

ستيۆ بالا كۇنىنەن اكەسى پولعا كومەكتەسىپ ءوستى. «قورشاۋدىڭ ىشكى جاعىن جاقسىلاپ جاساۋ كەرەك» دەگەن اكە ءسوزى ءستيۆتتىڭ ساناسىندا ماڭگىلىككە جازىلعان ءسوز بولدى. «ونى ەشكىم كورمەگەنى ماڭىزدى ەمەس، ول ىشكى جاق تاپ-تۇيناقتاي تازا بولۋى كەرەك» دەگەن سوزدەر ونىڭ ومىرىندە ۇلكەن ءرول اتقاردى. وسى قاعيدانى ول ءوزىنىڭ ونىمدەرىن جاساعان كەزىندە دە بۇلجىتپاي ورىندايدى.

بالا كۇنىندە ستيۆ ءوزىن گۋمانيتارلىق بىلىمگە جاقىنمىن دەپ ەسەپتەگەن. بىراق تەحنيكانى دا جانى سۇيەتىن. العاش رەت كومپيۋتەردى ەيمس قالاسىنان كورەدى. كورە سالا عاشىق بولادى. گۋمانيتارلى جانە ناقتى بىلىمدەردى قاتار مەڭگەرگەن ادامداردىڭ ماڭىزى تۋرالى وقىعان ول «مەن وسىنداي ادام بولام» دەپ شەشەدى.

تەحنولوگيا مەن كرەاتيۆتىلىكتى بىرىكتىرە وتىرىپ جەتىستىككە جەتكەن العاشقى ادام دجوبس بولدى. وعان كەز كەلگەن زات ءارى سۇيكىمدى، ءارى پايدالى بولاتىنى ۇنايتىن. كومپيۋتەر جاساۋ ىسىنە سۇلۋلىقتى ەنگىزگەن دجوبس بولدى.

اتا-اناسى وعان قاتتى سەندى. جاستايىنان بالاسىنىڭ وزگەشە ەكەنىن تۇسىنگەن. ولاردىڭ سەنىمى ەسەيگەن سوڭ اقتالدى. ءستيۆتىڭ ايتۋىنشا، ول سەنىم ونىڭ مىنەزىنىڭ قالىپتاسۋىنا ەرەكشە اسەر ەتكەن. «اكە-شەشەم مەنى قاتتى جاقسى كوردى. مەنىڭ باسقا ەكەنىمدى تۇسىنگەندە ولار دا جاۋاپكەرشىلىك سەزىندى. جاقسى دەگەن مەكتەپكە ورنالاستىرىپ، قاجەتىمنىڭ ءبارىن اپەرىپ وتىردى. ولار مەنىڭ پوتەنتسيالىمدى اشۋعا ۇلەس قوستى» دەيدى ستيۆ دجوبس.

اتا-انا بالاسىنىڭ وزىنە دەگەن سەنىمىن نىعايتا وتىرىپ ونىڭ الەمنەن قانداي ورىن الاتىنىنا اسەر ەتەتىنىن ۇمىتپاعانى ءجون. 

ستيۆ تاپقىر ءارى جاۋاپتى بالا بولىپ ءوستى. بىراق مەكتەپتە سىيىسپادى. ءوزىمشىل بالا ەشكىمدى موينىدامادى. وقىعىسى كەلمەدى. ناشار ءتارتىبى ءۇشىن ونى مەكتەپتەن شىعاردى. جاڭا مەكتەپتە ستيۆ تاماشا ۇستازدى جولىقتىرادى. ول اپاي ماتەماتيكادان ساباق بەرەدى. مىنەزدى ۇلدى تۇسىنگەن جالعىز جان، ونىڭ ءتىلىن تابادى. سول مۇعالىمنىڭ ارقاسىندا ستيۆ سىنىپتا ونىنشى سىنىپتىڭ ەمتيحاندارىن تاپسىرىپ، ءبىر جىل اتتاپ كەتەدى. بىراق جوعارعى سىنىپتىڭ وقۋشىلارىمەن تاعى دا ءتىل تابىسا الماي، باسقا مەكتەپكە اۋىسۋعا بەل بۋادى.

اتاقتى ادامداردىڭ كوبى مەكتەپ جاسىندا توپتى قارعانىڭ ىشىندە ساۋىسقاننىڭ كۇيىن كەشكەنىن كورۋگە بولادى. مۇنداي جاعدايدا اتا-انا بالاسىنىڭ جاعىنا شىققانى دۇرىس. بالاڭىزدىڭ وزگەلەرگە ۇقساماۋى ونىڭ قابىلەتىنىڭ ەرەكشەلىگى بولۋى ىقتيمال.

كەيىننەن ستيۆ دجوبس ءوزىنىڭ اتتاسى ستيۆ ۆوزنياكپەن تانىسادى. ءبىرىنشى ورتاق ىستەرى سەرىكتەستىكتىڭ ۇستانىمدارىن ايقىندايدى: ۆوزنياك تاماشا قۇرىلعى ويلاپ تابادى. ال، دجوبس ونى تۇتىنۋشىعا قالاي ىڭعايلى ەتىپ، قالاي پايدا تابۋعا بولاتىنىن ويلاستىرعان.

1972 جىلى ستيۆ پورتلەندتەگى قىمبات وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى ريد كوللەدجىنە تۇسەدى. ءبىرىنشى كۋرستا ونى تاستاپ كەتەدى. بۇگىنگى تاڭدا ءار ادام ۇمسىناتىن جوعارى ءبىلىم ستيۆ دجوبستا بولماپتى. ومىردە جەتەتىن جەتىستىكتەرگە مۇلدە باسقا دۇنيەلەر اسەر ەتەدى ەكەن.

1976 جىلى ۆوزنياك جانە رونالد ۋەين ۇشەۋى Apple  كومپانياسىن قۇرادى. المادان شىققان اتاۋعا ءار ءتۇرلى سيپاتتاما بەرىلەدى. ستيۆ كومپانياسىن تەلەفون انىقتامالىعىنىڭ ءبىرىنشى بەتىنەن كورگىسى كەلگەن. سول ءۇشىن «ا» دەگەن ءارىپتى تاڭداعان. ەكىنشى ءبىر اڭىز بويىنشا، نە دەپ اتايمىز دەپ باستارىن قاتىرىپ وتىرعاندا ستيۆ دوستارىنا «بەسكە دەيىن اتاۋ تاپپاساڭدار، مەن ونى الما دەپ اتاي سالام» دەپتى-مىس.

70-جىلدارى بۇل كومپانيا جەكە كومپيۋتەرلەردىڭ بىرنەشە سەرياسىن شىعاردى. بۇكىل الەمگە 5 ميلليون دانامەن تارادى. ءسويتىپ، جەكە كومپيۋتەر يندۋسترياسىنىڭ سارا جولىن سالىپ شىقتى.  

29 جاسىندا ستيۆ Forbes جۋرنالى ۇسىناتىن باي ادامدار تىزىمىندە ەڭ جاس امەريكالىق بولىپ اتالدى.

23 جاسىندا Apple-ءدىڭ كاپيتالى ميلليونعا جەتكەن ەكەن. 24 جاسىندا ون ميلليون بولعان. 25 جاسىندا ءجۇز ميلليوننان اسقان.

1980 جىلى ءبىر تۇندە ونىڭ كاپيتالى 217,5 ميلليونعا كوتەرىلگەن ەكەن. قور بيرجاسىنا ءوز كومپانياسىنىڭ اكتسياسىن قويعان كەزى.

مۇنداي جەتىستىككە جەتۋگە نە سەبەپ؟

ول، ارينە، وتە تالانتتى كاسىپكەر. ول -نوۆاتور. ونىڭ ويىنشا، «تەك يننوۆاتسيا كوشباسشىنى ونىڭ ىزىندە كەلە جاتقانداردان  ەرەكشەلەيدى» ەكەن. دجوبس تۇتىنۋشىنىڭ نەنى قالايتىنىن تۇيسىكپەن سەزەتىن بولعان. ء«سىز تۇتىنۋشىدان نە قالايسىز دەپ سۇراي المايسىز، ءسىز سۇراعانىن دايىن ەتكەنشە ولار باسقاسىن قالاپ كەتۋى مۇمكىن».

1985 جىلى اقش پرەزيدەنتى رەيگان دجوبس پەن ۆوزنياكتى تەحنيكالىق پروگرەسس ءۇشىن ماراپاتتادى. دجوبستىڭ جاڭاشىل يدەيالارىن ونىڭ قارسىلاسى بيلل گەيتس  تە مويىنداپ وتىرعان. دجوبستىڭ جەتىستىككە جەتۋىنىڭ جانە ءبىر سەبەبى، وزىنە كەرەكتى ادامداردىڭ باسىن قوسا بىلۋىندە. كومانداسى ءاردايىم مىقتى بولعان. ول وزگەلەردى ءوز ىرقىنا باعىندىرا ءبىلدى. ونىڭ قۋاتى مەن ىسكەرلىگى وزگەلەردىڭ ۇندەمەي مويىنداۋىنا الىپ كەلەتىن. ول تالانتتى ادامداردى تاني بىلەتىن. اينالاسىنا تەك كاسىبي بىلىكتى ادامداردى جينادى.

«تالانتتاردى جيناپ الىپ، سەن مىنانى ىستە دەپ ايتۋ ارتىق. ءبىز ولاردى بىزگە اقىل ايتۋى ءۇشىن جالدايمىز» دەيدى ستيۆ ءبىر سوزىندە. كەي كەزدە قول استىنداعىلاردى رەنجىتكەن كەزدەرى دە بولعان. بىرجاقتى جاقسى باسشى ەمەستىگىن ءوزى دە مويىنداعان. دەگەنمەن، وزگەلەردىڭ ءونىمدى جۇمىس جاساۋعا شابىتتاندىراتىن ەرەكشەلىگىن اتاپ وتپەۋگە بولمايدى. «ادام ءومىرىن قۇتقارۋ كەرەك بولسا، ارتىق 10 سەكۋندتى قالاي قىسقارتار ەدىڭ؟» دەگەن ساۋالدىڭ وزىنەن جىلدامدىق پەن ۋاقىتتىڭ قادىرىن بىلەتىن ادامنىڭ ءسوزىن كورەمىز. «ەگەر 5 ميلليون ادام «ماكتى» قولدانسا، ونى قوسۋعا كەتەتىن ۋاقىتتىڭ 10 سەكۋندىن ۇنەمدەسەك، ول تۇتىنۋشىعا جىلىنا 300 ميلليون ساعات ۇنەمدەيدى، ياعني بۇل 100 ادامنىڭ ءومىرىن ساقتاۋعا كەتكەن ۋاقىت بولىپ شىعادى» دەيدى ستيۆ دجوبس.

1985 جىلى دجوبس كومپانيادان كەتەدى. باسشىلىققا تالاس باستالادى. سول جىلى NeXT كومپانياسىن قۇرادى. 1986 جىلى Pixar اتتى انيماتسيالىق ستۋديانىڭ سەرىكتەسى بولادى. «ويىنشىقتار تاريحى»، «قۇبىجىقتار كورپوراتسياسى» دەگەن  مۋلتفيلمدەر شىعادى. 2006 جىلى دجوبس Pixar كومپانياسىن ساتىپ العان Disney كومپانياسىنىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى بولادى.

ارينە، مۋلتفيلم تۇسىرۋگە ول قاتىسقان جوق. دجوبس مىقتى مەنەدجەر بولعان. دارىندى باسقارۋشى. ول ءوز بيزنەسى ءۇشىن ەڭ كەرەكتى ادامداردى تارتىپ وتىرعان. كوبىنە قوماقتى اقشامەن ەمەس، قىزىقتى يدەيامەن سوڭىنان ەرتە بىلگەن.

ول ءاردايىم الەمدى بۇرىنعىسىنان جاقسىراق  ەتۋگە تالپىنىپ وتىرعان. ونىڭ بار قادامى سوعان باعىتتالعان. وسى ماقساتتى ءار ادام بويىنا قوندىرىپ، سوعان قىزمەت ەتۋى كەرەك. سوندا عانا دجوبس سياقتى الەمدى وزگەرتە الاتىن ۇلى ادامعا اينالاسىز.

1991 جىلى دجوبس لورەن پاۋەللعا ۇيلەنەدى. ءبىر ۇل، ەكى قىزدارى بار. سول كەزدە اتاقتى Apple ميلليونداعان شىعىنعا باتا باستايدى. 1996 جىلى دجوبس كومپانياعا قايتىپ ورالادى. ونىڭ يننوۆاتسيالىق ويلارىنىڭ ارقاسىندا نارىقتىڭ باسقا سەگمەنتتەرىنە جول اشادى. 2001 جىلى Apple اۋديوپلەەر iPod جاساپ شىعارادى. 2007 جىلى العاشقى سمارتفون iPhone-دى ساتا باستايدى. 2010 جىلى پلانشەت نارىعىنا iPad شىعاردى. 2010 جىلى Financial Times دجوبستى جىل ادامى دەپ تانىدى. 2011 جىلى Millward Brown اگەنتتىگى Apple برەندىن ەڭ قىمبات ساۋدا ماركاسى دەپ اتادى.

دجوبستىڭ قابىلەتى نەدە ەدى؟ ء«بىر جىلدا 250 ميللياردتى جەلگە ۇشىرۋدىڭ نە ەكەنىن بىلەتىن ات توبەلىندەي ازعانتاي ادامنىڭ ءبىرىمىن» دەيدى ول. ەشقاشان ەڭسەڭدى تۇسىرمە. ول ومىردە كوپ قيىندىق  كورگەنىن، ساتسىزدىكتەرگە ۇرىنعانىن، وكىنگەن كەزدەرى تىم كوپ بولعانىن مويىندايدى. بارلىق قيىندىقتان ساباق الا بىلگەندىكتەن سۇرىنگەن كەزدە قايتىپ تۇرا العانىن ايتادى. جەتىستىككە جەتەتىن ادامنىڭ ەڭ باستى ەرەكشەلىگى وسى بولسا كەرەك. ادام وزىنە سەنۋى كەرەك.

«جەتىستىككە جەتكەن ادام مەن جەتپەگەن ادامدى بولەتىن شەك – بىربەتكەيلىك».

ستيۆ دجوبس ءوز ءىسىن ولەرمەندىكپەن جاقسى كوردى. سوندىقتان جەتىستىككە جەتتى. اقشادان باسقا جەتىستىككە جەتەلەيتىن بولەك نارسە بار. ول قۋانىش. ومىرگە قۋانا ءبىلۋ. باقىتسىز ادامنىڭ جەتىستىككە جەتۋى ۋاقىتشا قۇبىلىس. ومىردەن ءلاززات الاتىن ادام، ومىرگە بارىن بەرەدى.

«جاقسى جۇمىس جاساۋ ءۇشىن ءبىر عانا جول بار، سول جۇمىستى جاقسى كورۋ» – دەيدى دجوبس. دجوبستىڭ كوزدەگەنى اقشا ەمەس ەدى. «زيراتتا باي ادام بولۋىڭ ماڭىزدى ەمەس. ۇيىقتار الدىندا بۇگىن ءبىر عاجاپ جاسادىم دەۋ – مىنە، بۇل باقىت!» دەيتىن ول.

دجوبس شەشىمدى تەز قابىلدايتىن، وتكىر مىنەزدى جان بولعان. تاۋەكەلگە ءجيى بارىپ وتىرعان. وزگەلەر بۇعىپ قالار جەردە، ول العا جىلجىعان. وسى باتىلدىعى ونى ارىنداعان اساۋ تولقىنداردان الىپ شىققانى دا راس. باتىلدىعى جەتپەگەن تالاي دوسى شەتكە شىعىپ قالعان.

2011 جىلى تامىز ايىندا دجوبس اۋىر دەرتىنە بايلانىستى كومپانيادان كەتەدى. 5 قاراشادا دۇنيەدەن وزادى.

دجوبستىڭ جاساپ قالدىرعان ونىمدەرى ميلليونداعان ادامداردىڭ مۇقتاجدىعىن وتەپ وتىر.

ء «بىز جەر بەتىنە ءوزىمىزىدىڭ ىزگىلىك قولتاڭبامىزدى قالدىرۋعا كەلدىك. ايتپەگەندە، نەسىنە بارمىز؟» دەگەن ستيۆ دجوبس ءوزىنىڭ وشپەس قولتاڭباسىن قالدىردى.

جەتىستىكتىڭ 12 قاعيداسى

1) سۇيىكتى ىسىڭمەن اينالىس. وزىڭە شىن كەرەكتىنى تاپ. ومىردە ۇلىلىق جاساۋدىڭ ءبىر عانا جولى بار، ول – جاساعان نارسەڭدى جاقسى كورۋ.

2) وزگەشە بول. باسقاشا ويلا. «سارباز بولعانشا، قاراقشى بولعان ارتىق».

3) شاماڭ جەتەتىننىڭ ەڭ جاقسىسىن جاسا. باستاعان ءار ىسىڭە بارىڭدى سال. قالعىما! جەتىستىك ودان دا زور جەتىستىككە ەسىك اشادى. جەتىستىككە تالپىن! كەمەلدىككە عاشىق ادامداردى جۇمىسقا تارت.

4) SWOT-ساراپتاما جاسا. ءوزىڭ كومپانياڭدى اشا سالىسىڭمەن ءبىر پاراققا ونىڭ ۇتىمدى جانە ۇتىلاتىن تۇستارىن ءتىزىپ جاز. شىرىك المالاردى كومپانيادان شىعارۋ ءۇشىن ەش مۇدىرمە.

5) پىسىق بول. ءار كەز زور ماقسات قويا ءبىل. مىڭداعان ويدىڭ ىشىنەن تەز ارادا، تياناقتى تۇردە جۇزەگە اسىراتىنىن تاڭدا. سول ويمەن بىرگە مۇمكىندىك اشاتىنىنا بىرگە سەكىر. ءبىرىنشى قادام – ەڭ كۇردەلى نارسە. ەش ويلانباي  اتتا! جۇرەگىڭ مەن تۇيسىگىڭە سەنەتىندەي باتىل بول!

6) تيتتەيدەن باستا، ۇلى ماقساتتى ارماندا. قاراپايىم ءبىر-ەكى ىستەن باستاساڭ، كۇردەلىسىنە دە جەتەسىڭ. ەرتەڭگى كۇندى عانا ويلاپ توقتاما. كەلەشەكتى دە ويلا. «بۇكىل الەمگە نە بەرە الام» دەپ ويلا.

7) نارىقتىڭ كوشباسشىسى بولۋعا تالپىن. سونى تەحنولوگياعا يە بول. قىزمەتىڭنىڭ بار سالاسىن قاداعالا. ەڭ مىقتى تەحنولوگيا بار بولسا، ونى ەشكىم قولدانباسا دا – سونى پايدالان. ءبىرىنشى بول! وندىرىستىك ستاندارتتى ءوزىڭ ۇسىنىپ وتىر..

8) ناتيجەگە ءمان بەر. ادامدار ارەكەتىڭە قاراي باعالايدى. سوندىقتان ناتيجەنى نازاردان تىس قالدىرما. ساپانىڭ تارازىسى بول. كوپ ادام ساپانىڭ نە ەكەنىن بىلمەيدى. ولارعا سونى ەسكەرتۋ كەرەك. ساپاسىن بىلمەسە، ءونىمدى ساتىپ المايدى. بەزەندىرۋىنە ءمان بەر. «ديزاين وبراز بەن نە سەزىنگەنىڭدى بىلدىرمەيدى، ول ىڭعايلىلىعىمەن جاۋلاپ الادى».

9) اقىل سۇرا. ءار سالانىڭ ماماندارىنان اقىل سۇرا. ءاربىرى ءوزىنىڭ پايدالى كەڭەسىن ايتادى. ەگەر سەن ءىستىڭ مايەگى بولساڭ، وندا كەي كەزدە  ساعان شىنايى جاۋاپ بەرمەيتىنىنە وكپەلەمە. ولار قورقادى. بەتپەردە كي، باسقا اقپارات كوزدەرىنە جۇگىن. سەنىڭ ءونىمىڭدى قولداناتىن تۇتىنۋشىلارعا نازار سال. ولاردىڭ دەگەنىنە قۇلاق ءتۇر.

10) وزگەرت. يننوۆاتسيا كوشباسشىنى ىزىنەن ىلەسۋشىلەردەن وزگەشەلەيدى. ادامدارىڭدى جۇمساپ ۇيرەن. وزگە باسشىلىقتا وتىرعاندارعا سەنىڭ ءىسىڭنىڭ 50 پايىزىن بەر. قالعان 50 وزىڭە قالدىر. دۇرىس جولدان تايىپ كەتپەۋ ءۇشىن مىڭداعان كەدەرگىلەرگە جوق دەپ ايت. تەك ماڭىزدى نارسەلەرگە ءمان بەر. يننوۆاتسياعا ۇمتىل. الەم ءۇشىن ەڭ كەرەكتىنى، ەڭ جاقسىنى جاساعىسى كەلەتىندەردى جۇمىسقا ال. ءتىپتى تەحنيكالىق كومپانيادا دا ونىمگە بارىن سالاتىن ادامداردىڭ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. كوپتەگەن كومپانيالار دا تالانتتى ينجەنەرلەر مەن اقىلدى ادامدارى بار، بىراق ناتيجەسىندە سولاردىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن ۇلى كۇش كەرەك.

11) ءوز قاتەلىكتەرىڭنەن ۇيرەن. جاڭانى جاساپ جاتقان ادامنىڭ قاتەلىك جاساۋى قالىپتى. ەڭ ماڭىزدىسى دەر كەزىندە قاتەلىگىڭدى تاۋىپ، ونى تۇزەۋ.

12) ۇزدىكسىز وقىپ، ءبىلىم ال. ءار كەزدە وقيتىن، تانۋعا تۇرارلىق نارسە تابىلادى. وزگەلەرمەن وي ءبولىس. ءوز كومپانياڭداعى ادامدارمەن، كومپانيادان تىس ادامدارمەن سويلەسىپ ءجۇر. تۇتىنۋشىدان، باسەكەلەستەن، سەرىكتەستەن ۇيرەن. ەگەر سەرىكتەسىڭ سەن ۇناتپايتىن ادامدارمەن سويلەسسە، ولاردى جاقسى كورىپ ۇيرەن. ماقتا، ماداقتا، وزىڭە پايدالىنىڭ ءبارىن جاسا. دۇشپانىڭدى سىنا. بىراق اشىق سىنا. اقيقاتتى مويىنداپ سىنا.

اۋدارعان شىنار ءابىلدا

Abai.kz