كەزدەيسوقتىق پا، الدە زاڭدىلىق پا – قازاق ەستراداسىنىڭ «جۇلدىزدارى» مەن اتاقتى سپورتشىلاردى «نۇر وتان» ءوزىنىڭ پارتيالىق تىزىمىنە ەنگىزۋدەن تۋرا 25 كۇن بۇرىن «Forbes Kazakhstan» پورتالىنىڭ قوسىمشاسىندا ايگىلى پروديۋسەر بايان ەسەنتاەۆانىڭ سۇحباتى جاريالانعان ەكەن. ەل بىتكەننىڭ ءبارى جەلى بىتكەن تۇگەلدەي ساياسات پەن قوعامدىق باسقارۋ ماسەلەسىنەن حابارى جوق «سارىاۋىزداردىڭ» دەپۋتاتتىققا قۇشتارلىعىن ءسوز ەتىپ جاتقان كەزدە تاقىرىپقا تۇزدىق ىزدەستىرۋ بارىسىندا وسى سۇحباتقا كەز بولدىق.

بايان حانىمنىڭ سۇحباتتا ايتقانىن وقىپ وتىرىپ، «دەپۋتات بولسام، ءان ايتۋدى قويامىن» دەيتىن «جۇلدىزدار» «قالاي تۋاتىنىنا»، ولاردىڭ «اتاقتى ادامعا قالاي» اينالاتىنىنا قانىققانداي بولدىق. تاقىرىپتىڭ ۋاقىت ۇندەستىگىنە ساي كەلگەنىن ەسكەرىپ، ءبىز سول سۇحباتتىڭ قازاقشا نۇسقاسىن جاريالاپ وتىرمىز. ءسىز دە وقىپ كورىڭىز، قۇرمەتتى وقىرمان، ءبىراز ءمان-جايعا قانىعارىڭىز حاق.

رەداكتسيا

پروديۋسەر، تەلەجۇرگىزۋشى، اكتريسا جانە ناعىز ادەمى ايەل بايان ەسەنتاەۆا «Forbes Kazakhstan»-نىڭ شوۋ-بيزنەس پەن سپورتتاعى توپ-بەستىگىنە ءۇش جىل قاتارىنان ەندى. ساراپشىلاردىڭ باعاسى بويىنشا، ەگەر ول 2013 جىلى $480 مىڭ، 2014-تە – $850 مىڭ تاپسا، ال 2015 جىلى ونىڭ كىرىسى $1 ميلليون شاماسىندا بولدى. «Shine Production» كومپانياسىنىڭ باسشىسى بۇگىندە ەڭ ايگىلى «كەشYou» قىزدار-برەندىن قوسقاندا، جەتى بىردەي مۋزىكالىق ۇجىمعا پروديۋسەرلىك ەتەدى. جانار دۇعالوۆانىڭ «Turkvision-2014» بايقاۋىنان العان جەڭىسى دە وعان دەم بەردى.

– بايان، ءسىز پروديۋسەردىڭ جۇمىسىن قالاي انىقتايسىز؟ ءسىز ءوز تالىمشىلەرىڭىزگە باستىقسىز با، تاربيەشىسىز بە، الدە ارىپتەسسىز بە؟

– مەن ەشقاشان بۇل تۋرالى ويلاماپپىن... بارىنەن بۇرىن ماعان ەشبىر تاجىريبەسىز، پىسپەگەن قىزدار مەن جىگىتتەر كەلەتىنىن ەسكەرسەك، ۇستاز شىعارمىن. ولار مۋزىكالىق الىپپەنى عانا بىلەتىن ءبىرىنشى سىنىپتاعىلار سياقتى بولعاندىقتان، مەن ولارعا: «سالەمەتسىڭدەر مە، بۇلدىرشىندەر! ەندى ءبىز بىلاي ىستەيمىز»، – دەيمىن. وقىتۋعا، تاجىريبە بولىسۋگە، وزدەرىن ساحنا مەن ومىردە قالاي الىپ جۇرۋلەرى كەرەكتىگىن كورسەتۋگە تۋرا كەلەدى.

ارينە، جۇمىس ىستەيتىن جالعىز مەن ەمەسپىن: ناتيجەگە جەتۋ ءۇشىن – كاسىبي حورەوگرافتار، ستيليستەر، ۆيزاجيستەر، ۆوكال وقىتۋشىلارى، دىبىس رەجيسسەرلەرى بار – ۇلكەن كوماندا ەڭبەك ەتەدى. بىراق قورىتىندىسىندا جوبا قالاي بولۋ كەرەكتىگىنە پروديۋسەر باعدار بەرەدى.

– ء«بىرىنشى سىنىپتىقتار» وقۋعا قالاي قارايدى؟

– ومىردە ءارتۇرلى جاعدايلار بولادى: بىرەۋلەرى جالقاۋلىققا بوي الدىرادى، ەندى بىرىندە پسيحولوگيالىق قيىندىق بولادى، تاعى ءبىرى جۇمىس كەستەسىنە شىداي المايدى. سەبەبى بۇنىڭ سوڭعىسى قاتاڭ عانا ەمەس، كەيدە ءتىپتى قاتىگەز بولادى، ويتكەنى پروديۋسەردىڭ ناتيجەگە جەتۋ جولىنداعى ۋاقىتى تىم تاپشى. ەگەر ادام مەكتەپتە 10 جىل، ۋنيۆەرسيتەتتە – 3-5 جىل وقيتىن بولسا، ءبىز وقىتۋعا بىرنەشە اي عانا كەتىرە الامىز.

مەندە ءتىپتى ۇجىمدى ەكى اپتانىڭ ىشىندە اياعىنان تىك تۇرعىزىپ، رەكورد جاساعان كەز بولدى. 2015 جىلدىڭ باسىندا مەن «كەشYou»-ءدىڭ ەسكى قۇرامىن تاراتتىم دا، كىلەڭ جاڭا قىزداردى ىرىكتەپ الدىم. گاسترولدىك كەستە جاسالىپ قويعاندىقتان، «سەندەردە رەپەرتۋاردى جاتتاپ

الۋعا جانە ونى قايتادان دىبىستاۋعا، حورەوگرافيانى يگەرۋگە ەكى اپتا عانا بەرىلەدى» دەپ ايتۋعا تۋرا كەلدى. بەلگىلەنگەن كەستەدە توپ گاسترولگە شىقتى، بىراق شيكىلىكتەرى بولعان ەدى.

– ءسىز جاڭا جوبالاردى قالاي جاسايسىز؟

– ەگەر پروديۋسەرلىك قادامىمنىڭ العاشقى كەزىن ەسكە الار بولساق، 2006 جىلى مەن نەنى جانە قالاي جاساۋ كەرەكتىگىن تۇك تۇسىنبەيتىن ەدىم. ماعان «كەشYou»-ءدىڭ ءۇش قىزى كەلدى دە، وزدەرىن قاناتىما الۋدى سۇرادى. «نەسى بار؟» دەدىم دە، اقشا ىزدەۋگە، كليپ تۇسىرۋگە كىرىستىم.

ال قازىر ەڭ الدىمەن ادامدا تالانت بار ما دەپ قارايمىن. مەنىڭ كاسىبي قاتەلىكتەرىم بولعان. مىسالى ءۇشىن، قىزداردى «كونتسەپتسيادا جۇمىس ىستەۋگە» الاتىنمىن: نارىققا دۋەت كەرەك بولسا، ونى سول «قۋىستى» تولتىرۋ ءۇشىن قۇراتىن ەدىم. بىراق ودان ەشتەڭە شىقپادى، سەبەبى ول جۇرەكپەن ەمەس، مەحانيكالىق جولمەن جاسالاتىن. سودان كەيىن مەن جۇرەكسىز ەشتەڭە جاساۋعا بولمايتىنىن ءتۇسىندىم.

جەتىستىك فورمۋلاسى بۇگىنگە دەيىن مۇلتىكسىز ىستەپ تۇر: جوباعا عاشىق بولعانىڭدا، قولىڭنان ءبارى كەلەدى.

– پايدا اكەلۋ ءۇشىن جوباعا قانشا جۇمساۋعا تۋرا كەلەدى؟

– ەگەر «كەشYou» تۋرالى ايتار بولساق، 10 جىل ىشىندە بۇعان $2 ميلليونعا جۋىق جۇمسالدى: بۇعان كوستيۋمنىڭ، ءاننىڭ، تەلەديدار مەن راديوداعى روتاتسيانىڭ، كليپ ءتۇسىرۋدىڭ، پيار جانە باسقا دا كوپ شىعىنداردىڭ اقىسى كىرەدى. ماعان پروديۋسەر رەتىندە التىنشى جىل دەگەندە عانا توپ كىرىس اكەلە باستادى (2014 جىلى – $689 مىڭ). بۇعان دەيىن ەڭ جاقسى جاعدايدا نولمەن شىعاتىن ەدىم. بىراق مەن جوباعا سەندىم. سونىمەن بىرگە وسى بەس جىل بويى: «بۇدان ەشتەڭە شىقپايدى، بۇلار بارى-جوعى «داۋىسى بار دامبالدار»، ەرتەڭ جابىلىپ تىناسىڭدار» دەپ ايتقاندار ماعان كۇشتى موتيۆاتسيا بەردى.

ەشقاشان «دامبالدارعا» پروديۋسەرلىك جاساعىم كەلمەگەن، ەندى قازىر «كەشYou» تۋرالى ەشكىم ەشتەڭە دەي المايدى، سەبەبى بۇل كاسىبي ۇشتىك. ولاردىڭ نارىقتا جۇرگەندەرىنە 10 جىلدان استى، بۇل گەرلز-برەند ءۇشىن كوپ ۋاقىت جانە ءبارىن دۇرىس جاساپ جاتقانىمىز ءسوزسىز.

– قازاقستاندىق ورىنداۋشىلار نەمەن تابىس تابۋدا؟

– ەگەر جوعارى تابىس تاباتىن ارتيستەردىڭ توپ-وندىعىنا قارايتىن بولساق ء(سوز جوعارعى ونەر ەمەس، پوپ-مۋزىكا تۋرالى), ولارعا 80% كىرىستى توي-بيزنەس اكەلىپ وتىر. مەن بۇعان كوپ ۋاقىت قارسى بولدىم، بىراق نارىق ءوز دەگەنىن ىستەيدى، كىم ونىڭ تالابىنا باعىنباسا، بانكروت بولىپ قالادى. مەن بيزنەسپەن اينالىساتىن جانە ءسوز اقشا تۋرالى بولعاندىقتان، مەنىڭ جوباما قاتىسۋشىلار دا تويلاردا ءان ايتادى.

قالعان 20%-دى كونتسەرتتىك قىزمەت اكەلەدى. ارتيستەر وزدەرىن ارتيست رەتىندە سەزىنۋ ءۇشىن، ءبىز ءوز باستامامىزبەن كونتسەرتتەر ۇيىمداستىرامىز. سەبەبى ۇلكەن ساحناعا شىعىپ، ۇلكەن مەملەكەتتىك شارالارعا قاتىسۋ ونەرگە قۋات بەرەدى.

– نەلىكتەن توي-بيزنەسپەن اينالىسقىڭىز كەلمەدى؟

– ارىپتەستەر اراسىندا: «سەن تويشىلسىڭ، ال مەن تويشىل ەمەسپىن، مەن جوعارعى ونەر ءۇشىن، ال سەن ولاي ەمەسسىڭ» دەگەن داۋ مەن تۇرتكىلەۋ ءجيى تۋادى. بىراق 10 ءحيتتىڭ توعىزى ءۇش نوتادان تۇراتىن توي ءانى بولعاندىقتان، تەپە-تەڭدىك ساقتاۋعا تۋرا كەلەدى. مەنىڭ جوباما قاتىسۋشىلار جاقسى دۇنيەلەردى ورىنداپ، تويدان دا، كونتسەرتتەن دە تابىس تابادى.

نەلىكتەن مەن جىل سايىن «Forbes Kazakhstan»-نىڭ رەيتينگىنە ىلىنەمىن؟ سەبەبى نارىقتىڭ دەمى مەن ىرعاعىن سەزەمىن، بۇل جامان ەمەس. بۇل زامان دا ءبىر كەزدەرى تۇگەسىلىپ، حالىق كونتسەرتتەرگە بارىپ، ءبىز وسى جىلدار بويى ورىنداپ جۇرگەن ساپالى مۋزىكاعا ورالادى دەپ ويلايمىن.

– سىزگە قازىرگى داعدارىس اسەر ەتتى مە؟

– وكىنىشكە وراي، ءيا، شاقىرۋلار سيرەپ كەتتى. بۇل قۇلدىراۋدى بارشا شوۋ-بيزنەس 2007 جىلعىدان دا قاتتى سەزىنە باستادى. كىرىس تۇراقسىزداندى، سوندىقتان بىرەۋلەر ءوز جوبالارىن جاۋىپ جاتىر، باسقالارى جاعدايدان شىعۋدىڭ جولىن ىزدەۋدە.

– جوبالارىڭىزدىڭ قانداي دا بىرەۋىن جابۋ ويىڭىزدا جوق پا؟

– جابۋدى ويلامايمىن. ءبىر ادامدى شاقىرىپ الىپ، وعان: «ارمانىمىزدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن بىرگە جۇمىس ىستەيىك» دەپ ايتىپ الىپ، داعدارىس جاعدايىندا ونىمەن قوش ايتىسۋ – ماعان

بۇل قىلمىس سياقتى كورىنەدى. سوندىقتان ءبىز جالاقىمىزدى، پاتەرلەردىڭ جالداۋ اقىسىن قايتا قارايمىز – جالپى بارىنەن ۇنەم جاسايمىز.

سونىمەن بىرگە ءبىر جاعدايدا داعدارىس تا جامان ەمەس. ەگەر بۇرىندارى ستۋديالىق جازۋ $500 تۇرسا، قازىر – $300, وپەراتور ءوز جۇمىسىنا $3 مىڭ سۇراسا، بۇگىندە – $1 مىڭ الادى.

داعدارىس – بەلسەندى جۇمىس ىستەۋ، جاڭا جوبالار اشۋ ۋاقىتى دەگەن ءسوز، سوندىقتان جۋىقتا جاڭا بويز-برەند جوباسىن تانىستىرام. كۆارتەتكە قاتىسۋشىلاردى ءوزىم پروديۋسەرلىك ەتكەن «جاندى داۋىس» مۋزىكالىق شوۋى كەزىندە ىرىكتەپ الدىم.

– رەسەيلىك باسىلىمداردان پروديۋسەرلەر كوپ رەتتە ورىنداۋشىلاردى تىعىرىققا تىرەيدى دەگەندى ءجيى وقيمىز. بۇل جاعداي قازاقستاندا قالاي؟

– بىلسەڭىز، بۇل ارادا پرەسسا دۇرىس ايتادى: اقشانىڭ ۇلكەن بولىگىن پروديۋسەرلەر الادى. بۇنىڭ ايىبى دا جوق، سەبەبى پروديۋسەردىڭ تاۋەكەلى كوپ: ەگەر جوبا جۇرمەي قالسا، ول شىعىنىن قايتارا المايدى. ارتيست ەشتەڭەسىن جوعالتپايدى، ءوزىنىڭ تالانتىمەن قالا بەرەدى.

– كىرىستەر قالاي بولىنەدى؟

– اركىمنىڭ جاعدايى ءارتۇرلى. ارتيستەرمەن كەلىسىم-شارت جاساسپايتىن، مىسالى، ءار كونتسەرتتەن كەيىن ءوز شامالاۋىمەن اقشا تولەيتىن پروديۋسەرلەر بار. مەندە سونداي كەلىسىم-شارت جاساسپاعان ەسەپسىزدىك بولدى: ارتيست ءۇشىن اقشا جۇمسادىم، ال ول راحمەت ايتپاي، مەنەن كەتىپ قالعان كەزدەر كەزدەستى. سوندىقتان قازىر بۇعان مۇقياتپىن جانە اي سايىن جالاقى تولەيمىن. سونىمەن بىرگە ارتيستكە تەگىن پاتەر، كوستيۋمدەر، اندەر جانە، ارينە، شوۋ-بيزنەسكە ىزدەپ كەلگەن ماقساتىنا ساي داڭق بەرىلەدى. جۇمىس بەرۋشى رەتىندە جاقسى جاعداي جاسايمىن دەپ ويلايمىن.

– ال ورىنداۋشىلار بۇعان رازى بولا ما؟

– ۋاقىت وتە كەلە ادەتتە 10 ءارتيستىڭ توعىزى ويلانا باستايدى: «نەگە مەن تىراشتانا بەرەم، ال پروديۋسەر مەنەن كوپ تابادى؟» دەپ. ولار بۇرىن قالاي، قانداي بولعاندارىن وتە تەز ۇمىتادى.

ماعان جاتاقحانادا تۇرعان جانە وزدەرىنىڭ ۇلكەن اپكەلەرىنەن قالعاندى كيەتىن قىزدار كەلگەن. كەشىرەرسىز، ولاردىڭ بەتى بەزەۋ، وكشەلەرى تازا ەمەس بولاتىن. بىراق زولۋشكانى پرينتسەسساعا اينالدىرۋعا بولاتىنىن، ولاردىڭ بولاشاق مۇمكىندىگىن كورگەن سوڭ، ونى قارجىلاندىرا باستايسىڭ: كوسمەتولوگقا، ستيليستكە، سپورتزالعا اپاراسىڭ، قالاي دۇرىس تاماقتانۋ، ءوزىن قوعامدىق ورتادا قالاي ۇستاۋ كەرەكتىگىن جانە تاعى باسقالاردى ۇيرەتەسىڭ.

مىنە، سودان ءبىر جىل وتكەندە، تون كيگەن، شاش قويىسى تاماشا، مانيكيۋرى، اقىسىن سەن تولەگەن قىمبات اشەكەي بۇيىمدارى بار پرينتسەسسا سەنىڭ الدىڭدا تۇرادى. بىراق سىرتقى تۇرپاتىمەن بىرگە كەيدە ساناسى دا وزەرىپ، سەنىڭ كوزىڭە تىكە قاراپ تۇرىپ: ء«سىز ماعان نە جاسادىڭىز، مەن وسىلاي تۋعانمىن، ءسىز مەنىڭ ارقامدا اقشا تاۋىپ جاتىرسىز»، – دەيدى. وسى جەردە ەكەۋارا قارىم-قاتىناس اياقتالىپ، سەن جاڭا قىزدار مەن جىگىتتەردى ىرىكتەي باستايسىڭ.

– ولاي بولسا، بۇنىڭ سىزگە نە كەرەگى بار؟

– مەن ءوز كاسىبىمدى ۇناتامىن، شىعارماشىلىقتى، مۋزىكانى سۇيەمىن. حيرۋرگ ءساتسىز وتا جاساعاندا، ول ءوز تاجىريبەسىن تاستامايدى عوي – جۇمىسىن جالعاستىرا بەرەدى. ءيا، پارىقسىز ارتيستەر بار، بىراق راحمەت ايتاتىندارى دا جوق ەمەس.

– وتكەن جىلى ءسىز «حابار» ارناسى ءۇشىن «ماحابباتىم جۇرەگىمدە» سەريالىنىڭ ەكى ءبولىمىن ءتۇسىردىڭىز. ال بيىلعى جىلدىڭ ەرەكشەلىگى قانداي بولماق؟

– پروبلەما – بيۋدجەتتە. مەملەكەت وندىرىسكە از عانا قارجى بولەدى، ال ول ساپاعا اسەر ەتەدى. ءبىزدى ناشار تۇسىرەسىڭدەر، رەسەيدىڭ سەريالدارى جاقسى دەپ ۇرساتىندار بار. ولاردا ءبىر سەرياعا $50 مىڭ بولىنەدى، ال بىزدە بىرنەشە ەسە كەم.

– مەملەكەتتەن ساداقا سۇراۋدىڭ قاجەتى قانشا؟ جەكە ينۆەستورلاردى تارتسا بولماي ما؟

– مەملەكەتتىك تەلەارناعا سەن سەريالدى ساتا المايسىڭ، سەبەبى ولاردىڭ مينيسترلىك بەكىتكەن ساتىپ الۋ باعاسى بار. قۇدايدىڭ قۇلاعىن ۇستاپ وتىرساڭ دا، ساعان ءبىر سەرياعا $5-6 مىڭنان ارتىق بەرمەيدى. ال جەكە مەنشىك ارنالاردىڭ بيۋدجەتى شەكتەۋلى.

– تولىقمەتراجدى فيلمدەردى ءسىز ءوز اقشاڭىزعا تۇسىرەسىز بە، الدە ينۆەستورلار ىزدەيسىز بە؟

– ارقالاي. «كوكتەيل دليا زۆەزدى» دەگەن ءبىرىنشى ءفيلمدى 2010 جىلى «Shine Production» ءوز اقشاسىنا ءتۇسىردى. ءبىز $350 مىڭ شىعاردىق، ال پروكاتتان كارتينا $1 ميلليون جينادى، ونىڭ 40 %-ى كينو جۇيەلەرىنە كەتتى. ياعني، شىعىندى جاۋىپ، ۇستىنەن $250 مىڭ تاپتىق. سول جىلداردا بۇل ەرەكشە جاعداي بولىپ سانالاتىن.

2011 جىلى ينۆەستورلار «كوكتەيل دليا زۆەزدى-2» فيلمىنە $650 سالدى، ءتۇسىم ء«نول» بولدى. 2014 جىلى «وستوروجنو، كوروۆا» فيلمىنەن ءبىز ينۆەستورلارمەن بىرگە ءوزىمىزدىڭ $500 مىڭىمىزدى قايتارىپ الدىق.

– 2010 جىلى ءسىز «قازاق ارۋى» بايقاۋىن وتكىزدىڭىز. بۇل تابىستى جوبا بولدى ما؟

– يميدجدىك جوبا بولدى. ءبىز ءۇش جىل بويى $100–120 مىڭعا جۋىق ءوز اقشامىزدى شىعارىپ، وسى جوبانى جاسادىق. ماعان الەۋەتى بار بولىپ كورىنگەن جۇلدەگەرلەر «Shine Production» كومپانياسىمەن كەلىسىم-شارت جاساسىپ، كەيىننەن جۇلدىز اتاندى. ماسەلەن، «قازاق ارۋى-2014» بايقاۋىندا جەڭىمپاز بولعان گۇلناز جولانوۆا بۇگىندە وتە تانىمال اكتريسا، «ماحابباتىم جۇرەگىمدە» سەريالىنا ءتۇستى...

تاتيانا ترۋباچەۆا،

«ForbesWoman»

تۇپنۇسقاداعى باس تاقىرىپ: «كاك بايان ەسەنتاەۆا پرەۆراششاەت «پويۋششيە ترۋسى» ۆ زنامەنيتوستەي».

ورىسشادان اۋدارعان –

ايمان وسپانوۆا

Abai.kz