«مەركى ونىمدەرى» كووپەراتيۆى جامبىل وبلىسى مەركى اۋدانىنداعى 42 اۋىلشارۋاشىلىعى كاسىپكەرلەرىنىڭ باسىن قوستى. ولار اۋدان شارۋالارىنىڭ ءتۇرلى پروبلەمالارىن شەشۋمەن قاتار،  ءسۇت ونىمدەرىن ەكسپورتتاۋدى جوسپارلاپ وتىر.

بيىلعى جىلى ەلىمىزدە اۋىلشارۋاشىلىعى سۋبەكتىلەرىن  كووپەراتيۆتەرگە بىرىكتىرۋ ەرەكشە قارقىن الدى. ايتالىق، جامبىل وبلىسىندا  شارۋا قوجالىقتارىن بىرىكتىرگەن بىرنەشە كووپەراتيۆ قۇرىلسا، ال ونىڭ  ەڭ اۋقىمدىسى مەركى اۋدانىندا بوي كوتەردى. وسى  «مەركى ونىمدەرى» وندىرىستىك كووپەراتيۆى وڭىردەگى ءىرى ءسۇت كلاستەرىنە اينالۋدى كوزدەپ وتىر.  وسى جانە وزگە دە ماسەلەلەردىڭ جاي-جاپسارىن  «مەركى ونىمدەرى» اوك-ءنىڭ ديرەكتورى داستان ايتۇلەنوۆ مىرزا ءوز  سۇحباتىندا ايتىپ بەردى.

–  قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە ءسۇت كلاستەرى  دامي باستادى.  وسى ورايدا اتالعان سالانى ىلگەرىلەتۋگە كووپەراتسيالار قانداي ۇلەس قوسا الادى؟

  -  «مەركى ونىمدەرى» اۋىلشارۋاشىلىعى وندىرىستىك كووپەراتيۆى كازىردىڭ وزىندە  قازاقستاننىڭ ءسۇت كلاستەرىن كووپەراتسيالار ارقىلى دامىتۋعا بولاتىنىن دالەلدەدى. بىزدە وعان قاجەت العىشارتتاردىڭ ءبارى بار. ياعني وڭىردەگى ءسۇت فەرمالارى مەن شارۋا قوجالىقتارى كووپەراتيۆتەرگە بىرىگە وتىرىپ، وسى سالانىڭ قوردالانعان پروبلەمالارىن شەشىپ،  قۇقىقتىق-قۇجاتتىق ماسەلەلەرىن بىرگە رەتتەۋگە مۇمكىندىك الدى. ويتكەنى، جەكە شارۋالارعا ءوز ونىمدەرىن نارىققا شىعارۋ قيىن، ءارى ءتيىمسىز. سونىمەن بىرگە، ولارعا مەملەكەت تاراپىنان كومەك الۋ، قاجەتتى مامانداردى ۇستاپ تۇرۋ دا وڭاي ەمەس. شارۋالار  يەلىگىندەگى مالداردى قاداعالاۋعا، سەلەكتسيالىق جۇمىستاردى اتقارۋعا دا كۇشى جەتە بەرمەيدى.  سوندىقتان وسىنداي جۇمىستاردى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن ءسۇت وندىرەتىن شارۋا قوجالىقتارى  كووپەراتيۆتەرگە بىرىگۋدە.

– «مەركى ونىمدەرى» اوك-ءنىڭ قازىرگى تاڭدا اتقارىپ جاتقان جۇمىستارىنا كەڭىرەك توقتالىپ وتسەڭىز.

- «مەركى ونىمدەرى» وندىرىستىك كووپەراتيۆى مەركى اۋدانى كولەمىندەگى ءسۇت وندىرۋشىلەردىڭ شيكىزاتتارىن قابىلداپ، نارىققا شىعارۋعا كومەك كورسەتۋدە. قازىرگى تاڭدا قاتارىمىزدا 42 كاسىپكەرلىك بار.  وندىرىستىك كووپەراتيۆ رەتىندە 2015 جىلدىڭ 30 قاراشا كۇنى قۇرىلىپ، بيىلعى «اۋىلشارۋاشىلىعى كووپەراتسياسى تۋرالى»  جاڭا زاڭ قابىلدانعاننان كەيىن «مەركى ونىمدەرى» اۋىلشارۋاشىلىعى ونىمدەرى كووپەراتيۆى بولىپ قايتا تىركەۋدەن ءوتتى.

وسىلايشا كووپەراتيۆ جاڭا زاڭ شەڭبەرىندەگى دامۋ مۇمكىندىكتەرىنە قول جەتكىزىپ، ايماقتىق ءسۇت كلاستەرىنىڭ تىنىسىن كەڭەيتتى. قازاقستانداعى ءسۇت كلاستەرىندەگى نەگىزگى ماسەلە – ءونىمدى ساتۋ جانە قايتا وڭدەۋ ءۇشىن شيكىزات قابىلدايتىن وندىرۋشىلەردىڭ جەتكىلىكسىزدىگى. سوندىقتان «مەركى ونىمدەرى» كووپەراتيۆى ەڭ الدىمەن شيكىزات قابىلدايتىن ءوندىرىس ورىندارىمەن تۇراقتى بايلانىس ورناتىپ، وزدەرى دە ءسۇت ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋدى جۇيەلى تۇردە قولعا الۋدا. ءسۇت كلاستەرىندەگى وندىرىستىك كووپەراتسيالاردىڭ تيىمدىلىگى سول، شارۋالار شيكىزاتتى  وزدەرىنە قولايلى، جالپىعا ورتاق باعادا ساتا الادى. ءسويتىپ ولار باستاپقى شيكىزاتتىڭ قۇنىن ءبىر دەڭگەيدە ۇستاپ تۇرادى. ء بىزدىڭ كووپەراتيۆتەگى 5-6 شارۋا قوجالىعى جەم-ءشوپ دايىنداپ، كووپەراتيۆ ىشىندەگى وزگە شارۋالارعا  ارزان باعاعا ساتادى.  جانە كووپەراتيۆ مۇشەلەرى ورتاق تەحنيكانى پايدالانىپ، ورتاق مامانداردىڭ، زووتەحنيكتەر مەن مال دارىگەرلەرىنىڭ كومەگىنە جۇگىنە الادى. ماسەلەن، مال دارىگەرىن جالداۋ جەكەلەگەن شارۋا قوجالىقتارىنا قيىندىق تۋدىرسا، ال كووپەراتيۆتەگى ءتورت-بەس مال دارىگەرى بارلىق شارۋا قوجالىقتارىنىڭ مالدارىن ەمدەپ، سەلەكتسيالىق جۇمىستارمەن اينالىسادى.  شارۋا قوجالىقتارىنان جينالعان شيكى ءسۇت ءوندىرۋشى كاسىپورىندارعا جەتكىزىپ وتىرامىز نەمەسە ءوزىمىز قايتا وڭدەۋ ارقىلى ساۋدا ورىندارىنا  تۇراقتى تۇردە شىعارامىز.

– جوعارىدا اۋىلشارۋاشىلىعى كووپەراتيۆى تۋرالى جاڭا زاڭ اياسىندا جاڭا مۇمكىندىكتەرگە قول جەتكىزدىك دەپ ايتىپ قالدىڭىز.  جاڭا زاڭ كووپەراتيۆتەرگە قانداي مۇمكىندىكتەر بەرەدى؟ 

 - بيىلعى قابىلدانعان «اۋىلشارۋاشىلىعى كووپەراتيۆى تۋرالى زاڭ» اياسىندا «مەركى ونىمدەرى» كووپەراتسياسىنىڭ   قۇقىقتىق جانە قۇجاتتىق جۇمىستارىن ءبىر جۇيەگە كەلتىردىك.  جاڭا جارعى جاساپ، كووپەراتيۆتىڭ قۇقىقتىق قارىم-قاتىناستارى زاڭ اياسىندا جۇرگىزىلەتىن بولدى. ياعني، بۇرىن كووپەراتيۆتەرگە جەكە تۇلعالار عانا مۇشە بولا الاتىن بولسا، جاڭا زاڭ بويىنشا زاڭدى تۇلعا دا، جەكە تۇلعا دا مۇشەلىككە قابىلدانادى.  سونىمەن بىرگە، قازىر كووپەراتسيانىڭ قوسالقى مۇشەسى رەتىندە ۇلكەن ءوندىرىس ورىندارىمەن بىرلەسىپ جۇمىس جاساۋعا مۇمكىندىگىمىز بار.    قابىلدانعان جارعىعا سايكەس، كەز-كەلگەن شارۋا ۇجىمنىڭ مۇشەلىگىنە وتە الادى. ءاربىر شارۋانىڭ قۇقىن قورعايتىن ەرەجەلەر بار.  جارعىعا ساي، كووپەراتيۆتىڭ ءاربىر مۇشەسى جىل سوڭىندا ەڭبەك كولەمىنە قاراي وزىنە تيەسىلى ەڭبەك وتەمىن الا الادى.  كووپەراتيۆتىڭ نەگىزگى ۇستانىمى –شارۋا قوجالىقتارىنىڭ قابىلدانۋىنا جانە مۇشەلىكتەن شىعۋىنا ەركىندىك بەرۋ. ۇيىمداستىرۋ جانە باسقارۋ اشىق ءارى دەموكراتيالى تۇردە جۇرگىزىلەدى.  

–  جەرگىلىكتى شارۋالاردىڭ  كووپەراتسياعا بىرىگۋگە ىنتالارى قانداي؟

-  ارينە، باستاپقىدا تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر بولدى.  بىراق،

جەرگىلىكتى اۋدان اكىمدىگىنىڭ كومەگىمەن اۋدانداعى شارۋا قوجالىقتارىن جيناپ، جينالىستار وتكىزدىك.  كووپەراتيۆتىڭ ءرولى مەن ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىندىرۋ باعىتىندا «اتامەكەن» ۇكپ  وكىلدەرىنىڭ وڭىرلەردە  اتقارىپ وتىرعان جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە، حالىقتىڭ قىزىعۋشىلىعى ارتىپ، تاعى 15 جەكە شارۋا قوجالىعىن ىرىكتەپ، قاتارىمىزعا قابىلدادىق.  كووپەراتسيا جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگىن بايقاعاننان كەيىن، ءوز ەركىمەن بىزگە قوسىلۋعا نيەت بىلدىرگەن شارۋالار كوبەيىپ، بۇگىنگى تاڭدا سانىمىز 42- گە جەتتى. ءالى دە قاتارىمىز ارتا تۇسەرى ءسوزسىز.

- «مەركى ونىمدەرى» اوك-ءنىڭ الداعى ۋاقىتقا ارنالعان جوسپارلارى قانداي؟

- «اتامەكەن» ۇكپ-نىڭ كومەگىمەن ءۇش باعىتتاعى مەملەكەتتىك قولداۋعا يە بولعالى وتىرمىز.  ءبىرىنشىسى، «اتامەكەن» وڭىرلىك كاسىپكەرلەر پالاتاسى كووپەراتيۆ قۇرامىنداعى ءىرى قارا مالدى اسىلداندىرۋ جونىندەگى ۇسىنىسىمىزدى بىردەن قولداپ، وبلىستىق اتقارۋشى بيلىككە جەتكىزۋگە ارقاۋ بولدى. ەندى بيۋدجەتتەن 580 ملن تەڭگە بولىنگەلى  جاتىر.  بۇل قاراجاتقا تاۋلىگىنە 8-9 ليتر ءسۇت بەرەتىن اسىل تۇقىمدى 1000 باس ءىرى قارا مالىن ساتىپ الۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.  

ەكىنشىدەن، «ىرىس» باعدارلاماسى بويىنشا  كووپەراتسياعا قارايتىن 100 ءىرى قاراسى بار 7-8 فەرما اشىلاتىن بولادى. ءۇشىنشى باعىت بويىنشا  مەركىدەگى ەسكى ءسۇت زاۋىتى كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتىپ، جاڭا قوندىرعىلارمەن جابدىقتالادى. نە بولماسا جاڭا ءسۇت زاۋىتى  سالىنىپ، ىسكە قوسىلادى.  بۇل زاۋىت  كووپەراتسيا قۇرامىنداعى شارۋا قوجالىقتارىنىڭ شيكىزاتىن قابىلداپ، ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋمەن اينالىسادى.  زاۋىت كۇنىنە 50 توننا ءسۇت قابىلداپ، 50 ءتۇرلى ءونىمدى ەكسپورتقا شىعارۋعا قاۋقارلى بولماق.  سونداي-اق،   وڭىردەگى وزگە دە شارۋالاردىڭ شيكىزاتتارى ساتىپ الىنادى دەپ كوزدەلۋدە.  قازىر جوبانىڭ بارلىق سمەتالىق قۇجاتتارى دايىن، زاۋىت ورنى دا بەلگىلەنىپ قويعان.  ەندى مينيسترلىكتىڭ جوبانى ناقتىلاۋىن كۇتىپ وتىرمىز. جاڭا زاۋىت ىسكە قوسىلسا، 300-گە جۋىق جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلىپ، اۋدان اگروسالاسىندا  تىڭ سەرپىلىس بولار ەدى. 

– سۇحباتىڭىزعا راقمەت!  ىستەرىڭىزگە تابىس تىلەيمىز! 

Abai.kz