«زاڭ مەن سوت الدىندا جۇرتتىڭ ءبارى تەڭ» - دەيدى كونستيتۋتسيامىز. مەنىڭ بۇعان كۇمانىم بار. زاڭگەرلىك قىزمەتىمدە ادامداردىڭ اتقاراتىن لاۋازىمىنا، الەۋمەتتىك جاعدايىنا ت.ب.بايلانىستى ءوزارا تەڭسىزدىگىنە ءجيى كۋا بولامىن.

الىسقا بارماي اق، كەشەگى الماتى وقيعاسىن الايىق. قايتىس بولعان پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە 15 000 000-نان وتەماقى، باسقا دا قارجى بولىنگەلى جاتىر ەكەن. دۇرىس-اق، مەن قوس قولداپ قولدايمىن. ەش قارسىلىعىم جوق. بىراق، «اقيقات سالىستىرۋ ارقىلى انىقتالادى» (يستينا پوزناەتسيا ۆ سراۆنەني) دەگەن ورىس ماقالىنا سالىپ قارايىقشى. جاڭاوزەندە پوليتسەيلەر وعىنان قازا تاپقاندارعا ۇكىمەت 500 000 تەڭگەدەن اقشا اۋداراتىن بولعان، ونىڭ ءوزىن سوزبۇيداعا سالىپ سوزىپ ءجۇرىپ الدى، كۇنى بۇگىن سول اقشا مارقۇمداردىڭ وتباسىنىڭ قولدارىنا تيگەن-تيمەگەنىن بىلمەيمىن. ال، ءوزىم قىلمىستىق ءىس بويىنشا قۇقىقتارىن قورعاعان 74 جابىرلەنۋشىگە كوك تيىندا بۇيىرمادى! ولاردىڭ كوپشىلىگى ءومىر بويىنا مۇگەدەك بولىپ قالعاندار. ءتانى عانا ەمەس، جاندارى دا جارالى. ويتكەنى ولار وزگەدەن ەمەس، وزدەرىن قورعاۋعا ءتيىستى پوليتسيا وعىنان جارالانعانى جانە ءبىر ەرەكشەلىگى وق اتقانداردىڭ ىشىندە وزگە ۇلتتان ءبىر ادام جوق، تەك قازاقتار بولعانى، سوتتا ولاردىڭ ەشقايسىسىنىڭ حالىقتان كەشىرىم سۇراماعانى ت.ب. جاندارىن جارالاماي قايتەدى؟...

قوش، سونىمەن قىلمىستىق ءىس اياقتالىپ، زاڭدى كۇشىنە ەندى. ارتىنان زاڭمەن كوزدەلگەن تارتىپتە پوليتسەيلەردىڭ جۇمىس ورنى – ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە قارسى، ازاماتتىق تارتىپتە ماتەريالدىق جانە مورالدىق زالال ءوندىرۋ تۋرالى تالاپ ارىز بەرىلدى سوتقا. بۇل ىسپەن، قىلمىستىق ءىس بويىنشا مەنىمەن بىرگە باستان-اياق سوتقا قاتىسقان زاڭگەر اسەل نۇرعازيەۆا اينالىستى. ويتكەنى زاڭ تالابى سولاي، جۇمىسشىنىڭ ارەكەتى ءۇشىن، جۇمىس بەرۋشى جاۋاپ بەرەدى، قالىپتاسقان سوت تاجىريبەسى دە سولاي. پوليتسەيلەردىڭ كىناسى زاڭدى كۇشىنە ەنگەن سوت ۇكىمىمەن انىقتالدى، تيىسىنشە ازاماتتىق جاۋاپكەر رەتىندە ءىىم سوتقا تارتىلۋى ءتيىس. الايدا، ءبىز كۇتكەندەي سوت بولمادى، سوت نەشە ءتۇرلى سىلتاۋمەن تالاپ ارىزدى قاراۋدان باس تارتتى... ءبىر ەمەس، بىرنەشە قايتارا باس تارتتى. اقىر اياعىندا جارالانعاندار ۇكىمەتتەن سوت تارتىبىندە ەشتەڭە وندىرە الماعان كۇيى قالا باردى... 
مەن مۇنى نە ءۇشىن جازىپ وتىرمىن؟ پوليتسيا – مەملەكەتتىڭ، بيلىكتىڭ وكىلى. مەملەكەت ءوز ادامدارىن وزگەلەردەن (مۇعالىم، دارىگەر، مۇنايشى، جۇمىسسىز ت.ب.) بولەكتەپ وتىر، الالاپ وتىر. مەملەكەتتىك بيلىك وكىلى وققا ۇشسا، ولاردىڭ جانۇياسى ءۇشىن بارلىق جاعدايدى جاسايدى، قالعاندارىنا ونداي جاعداي جوق. 

كەيبىر ادامدار «جاڭاوزەندە الاڭعا شىققاندار بۇلىكشىلەر ەدى، ال پوليتسەيلەر حالىقتى قورعاپ ءولدى» - دەپ ويلاۋى مۇمكىن. الماتىدا قازا بولعان پوليتسەيلەر قانشالىقتى حالىقتى قورعاعاندارىن بىلمەيمىن، وعان قازىرگى كەزدە باعا بەرۋگە ەرتەرەك دەپ ويلايمىن، ال، جاڭاوزەندە وققا ۇشقان جابىرلەنۋشىلەردىڭ ەشقايسىسىنىڭ جاپپاي تارتىپسىزدىككە، ال كوپشىلىگىنىڭ ءتىپتى ەرەۋىلدەپ تۇرعان مۇنايشىلارعا دا قاتىسى جوعى انىقتالدى سوتتا. مىسالعا، الاڭنىڭ قاسىنان اۆتوكولىك ىشىندە الاڭسىز كەتىپ بارا جاتىپ پيستولەت وعىنان قازا تاپقان، كامەلەتكە تولماعان راحات كوشەروۆ، الاڭنىڭ ماڭايىنا دا جولاماعان، مەكتەپ جانىنداعى بانكوماتتان جالاقىسىن الماق بولعان كەزدە اۆتومات وعىنان قازا تاپقان مۇعالىم، 4 بالانىڭ اناسى، جانار ابدىكاريموۆا، قالا اكىمىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا وقۋشىلارىن الاڭعا مەرەكەلىك شەرۋگە الىپ كەلىپ، وقتان قازا تاپقان جاس مۇعالىم اتابەرگەن حاسانوۆ ت.ب. 

تاعى قايتالاپ ايتايىن، مەن پوليتسيا وتباسىنا بولىنەتىن قاراجاتتى كوپسىنىپ وتىرعانىم جوق، مارقۇمداردىڭ جاقىن، تۋىس، اعايىندارىنىڭ قايعىسى بارىمىزگە دە ورتاق، ولارعا قانداي سوما بولىنسە دە، قازانىڭ ورنى تولماسى انىق. مەن باسقا دا قازاقستان ازاماتتارىنا سونداي جاعداي جاسالۋى قاجەت دەپ بىلەمىن. بۇنى جاڭاوزەندىك اعايىن ايتا الماسى انىق، ولار وسى كەزگە دەيىن ونداي ماسەلەنى ەل الدىندا كوتەرگەن دە جوق. ويتكەنى، ولار ار-ۇياتى بار، نامىستى جاندار. ال، ونداي ادامدار ءوز دەنساۋلىعى مەن اعايىندارىنىڭ ءولىمى ءۇشىن «مەملەكەت نەگە ماردىمدى قارجى بولمەيدى» - دەپ قالايشا ايتا السىن؟ سوندىقتان، بۇل ءسوزدى جاڭاوزەندىك جابىرلەنگەندەردىڭ ادۆوكاتى رەتىندە، مەنىڭ ايتۋىما تۋرا كەلىپ تۇر، ىڭعايسىزداۋ كەزدە، ىڭعايسىزداۋ سالىستىرۋ ارقىلى بولسا دا...

ابزال قۇسپان

Abai.kz