توقىما كلاستەرi – ءوڭiر ونەركاسiبiنiڭ نەگiزگi باعىتى

وسىدان ەكi-ءۇش جىل بۇرىن ماقتا شارۋاشىلىعىنا دەگەن كوزقاراس ەداۋiر تومەندەپ، ونىڭ كولەمiن مەيلiنشە قىسقارتۋ كەرەك دەگەن ۇستانىم جاسالدى. بۇل، اسiرەسە، نەگiزگi داقىلى اق ماقتا بولىپ كەلگەن ماقتاارالدىقتار ءۇشiن اۋىر تيدi. ء«سانiمiز دە، ءانiمiز دە، ءنارiمiز دە – اق ماقتا» دەپ، كوز اشقالى وسى داقىلدى ءوسiرiپ، تiرشiلiگiنiڭ باستى قاينارى ساناپ كەلگەن «اق التىننان» ايىرىلۋ وڭاي ما؟ ونىڭ ۇستiنە ەلiمiز ەگەمەندiك العان جىلداردان بەرi ماقتا سالاسىنا ەلباسىمىز ۇلكەن قولداۋ جاساپ كەلەدi. ماقتا–توقىما كلاستەرi دۇنيەگە كەلدi.

بۇگiنگi تاڭدا وسكەن شيتتi ماقتانىڭ 35 پايىزى وبلىستىڭ توقىما كاسiپورىندارىندا وڭدەلۋدە. ەندiگi ماقسات – 2020 جىلعا دەيiن شيتتi ماقتانىڭ 90 پايىزىن وبلىستىڭ كاسiپورىندارىندا وڭدەۋدi قامتاماسىز ەتۋ. سونىمەن قاتار، شيتتi ماقتا كولەمiن 54 پايىزعا ءوسiرۋ جوسپارلانعان، ول 420 مىڭ توننانى قۇرايدى.

بۇگiندە ءوڭiردiڭ ءار اۋدانىندا يندۋستريالدى ايماقتاردىڭ قۇرىلىسىن جۇرگiزۋ جانە دامىتۋ قولعا الىنعان. وسى ورايدا وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىندا 11 يندۋستريالدى ايماق قۇرىلعان، ونىڭ تورتەۋi شىمكەنت قالاسىندا ورنالاسقان. ونىڭ iشiندە، التاۋى iسكە قوسىلىپ، وندا 143 جوبانى جۇزەگە اسىرىپ، 10400 جۇمىس ورنىن اشۋ جوسپارلانۋدا. رەسپۋبليكادا بiرiنشi بولىپ جۇمىسىن باستاعان «وڭتۇستiك» يندۋستريالدى ايماعىندا 20,4 ملرد. تەڭگەنiڭ 39 جوباسى iسكە اسىرىلىپ، 3,1 مىڭ جۇمىس ورنى اشىلدى.

ال، «وڭتۇستiك» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىنان توقىما فابريكالارى iسكە قوسىلدى. عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى، فابريكا جۇمىس iستەيدi. «ماقتا سالاسىن دامىتۋ تۋرالى» زاڭ قولدانىسقا ەندi. اعىن سۋ تاپشىلىعىن جويۋ ماقساتىندا قىرۋار قارجى ءبولiنiپ، تاۋەلسiزدiكتiڭ 20 جىلدىعى اتىنداعى جاڭا كانال سالىندى.               

ماقتا القابىن قىسقارتۋ ماسەلەسi شارۋالاردىڭ كوڭiلiنە قاياۋ ءتۇسiرiپ، ەڭسەسiن باسىپ جۇرگەن كەزدە وبلىس باسشىسى بۇل سالاعا وڭ قاباق تانىتىپ، ەرەكشە قولداۋ بiلدiرۋi بiزدەردi, ماقتاشىلار قاۋىمىن ەرەكشە قۋانتتى. بيىل بiزدiڭ ايماقتا 86 مىڭ گەكتارعا ماقتا ءوسiرiلiپ وتىر. قازiر ءونiم قورلاندىرۋ ايى. كوسەك تولىعىپ، پiسiپ جەتiلۋدە. قوزانى كۇتiپ-باپتاۋ، اگروتەحنيكالىق شارالار ويداعىداي اتقارىلۋدا. بۇل ورايدا ءوزiم جەتەكشiلiك ەتەتiن ەراليەۆ اۋىل وكرۋگiندەگi «تورەبەك» شارۋا قوجالىعىندا 103 گەكتار سۋارمالى جەردiڭ 80 گەكتارىنا ماقتا ءوسiرiپ، ونى ەرەكشە كۇتiمگە العانبىز. وتكەن جىلى دا وسىنشا القاپقا ماقتا ەگiپ، ودان ورتا ەسەپپەن 30,4 تسەنتنەردەن اق ۇلپا جينادىق. بiزدiڭ iرiلەنگەن قوجالىعىمىزعا 13 ۇساق شارۋا شارۋاشىلىعى بiرiككەن. جىل سايىن جەڭiلدەتiلگەن باعامەن اممياك سەليتراسىن، جاعار مايدى ۋاقىتىندا الامىز. القابىمىزدى سۋ سورعى ستانساسىنان كەلەتiن اعىن سۋمەن سۋارۋدامىز. وسiمدiك زيانكەستەرiمەن تەك بيولوگيالىق ءادiس ارقىلى كۇرەسەمiز. قوزا جاقسى جەتiلiپ كەلەدi. قازiردiڭ وزiندە ءار جۇپ قوزادا 10-12 كوسەك بار.

وڭتۇستiك برەندiنiڭ كەلەشەگi كەمەل بولسىن دەسەك، ماقتا ءوسiرۋ مادەنيەتiن قالىپتاستىرىپ، ونى تيiمدi باعامەن ساتۋ، تەك شيكiزات كۇيiندە ەكسپورتتاماستان وڭدەپ، ءونiم شىعارۋ، تۇقىمدىق شيتتiڭ ساپاسىن جاقسارتۋ سەكiلدi ماسەلەلەرگە باسا نازار اۋدارۋ قاجەت. جەردiڭ سورلانىپ، تۇزدانۋىن توقتاتۋ ءۇشiن تiك درەناجداردى iسكە قوسىپ، جەردiڭ قۇنارىن ارتتىرۋ ماقساتىندا فوسفوردى كوپتەپ وندiرگەن دۇرىس.

مەن كەڭەس داۋiرiندە كوپ جىل جاستاردىڭ وندiرiستiك بريگاداسىنا جەتەكشiلiك ەتتiم. سول كەزدەردە ماقتانىڭ ءار گەكتارىنان 40-45 تسەنتنەردەن ءونiم الدىق. ەكسپورتتىق الەۋەتi جونiنەن بيدايدان كەيiنگi ورىنعا يە ماقتاعا كوزقاراس دۇرىس بولسا، ونىڭ كەلەشەگi زور دەپ ويلايمىن.

سايلاۋ توتىقوۆ، «قۇرمەت» وردەنiنiڭ يەگەرi, ماقتاارال اۋدانىنىڭ قۇرمەتتi ازاماتى.

Abai.kz