وزبەكستاننىڭ پرەزيدەنتى قايتىس بولعان سوڭ، يسلام كارىموۆتى ۇلىقتايتىندار تىم كوبەيىپ كەتتى. الەۋمەتتىك جەلىدەگى وتانداستارىمىزدىڭ ءوزى يسلام «اكانى» جەر كوككە سىيعىزباي ماقتاپ، ء«تىرىنىڭ امانى، ءولىنىڭ جامانى جوقتىعىن» دالەلدەپ تاستادى. وسى ءبىر قازانى ەلىمىزدەگى وزبەك ميگرانتتارى قالاي قابىلدادى؟. الماتى وبلىسىنداعى تالعار، ەڭبەكشىقازاق اۋداندارىنىڭ جەرىندە كوكەنىس ەگىپ، كۇنەلتىپ جۇرگەن ميگرانتتارمەن تىلدەسكەن ەدىك. وزبەكتەر باسقانى بىلمەسە دە، ساياساتقا جۇيرىك كورىنەدى.

قازىر وزبەك اعايىندار قازاقتىڭ جەرىنە كوكەنىس ەگىپ، مول ءونىم الىپ، ونى قايتارا قازاققا ساتىپ، قىز-قىز تىرشىلىكتىڭ قىزىعىنا ءتۇسىپ جاتقان ۋاقىت. الماتى وبلىسىنداعى قويشىبەك اۋىلىنان ءسال تومەن تۇسسەڭىز بۇكىل ەگىستىكتى جايلاعان وزبەكتەردىڭ لاشىقتارىنا كەز بولاسىز.

بۇل جاققا مەن سەكىلدى كوكەنىستى ارزان باعاعا الۋدى ويلايتىن «ساۋداگەرلەر» كوپ كەلەتىن كورىنەدى. توننالاپ قاربىز الاتىن ساۋداگەردىڭ كەبىن كيىپ، وزبەكتەردى اڭگىمەگە تارتتىم.

ءبىرىنشى بارعان لاشىقتا ون شاقتى ەر ازامات سوراپتاپ، كوك شاي ءىشىپ وتىر ەكەن. كۇن ىسىپ كەتكەن سوڭ، دەمالىپ وتىرعان سىڭايلارى بار.

ەگىستىكتە قاربىزدىڭ تاۋسىلعانىن، باسقا كوكەنىس قاجەت بولسا، تاۋىپ بەرەتىنىن ايتىپ، مەنى داستارحانعا شاقىردى.

داستارحاننىڭ شەتىنە جايعاسا بەرىپ، «قۇداي قازانىڭ قايىرىن بەرسىن! پرەزيدەنتتەرىڭىز قايتىس بولدى عوي» دەدىم ەلەۋسىز عانا.

سول-اق ەكەن، ءىشى پىسقان جىگىتتەر «جاقسى ادام ەدى، جارىقتىق» دەپ باستاپ الىپ، اڭگىمەنىڭ تىزگىنىن اعىتتى-اي كەلىپ.

– سول جاقسى ادام جاعدايلارىڭىزدى جاساپ بەرسە، شەكارا اسىپ قاڭعىماس ەدىڭىزدەر عوي، – دەپ قاعىتتىم.

– وزبەكستاندا جۇمىس جوق ەمەس، بار. ءبىز ول جاقتان دا جان باعا الامىز. بىراق، اقشا دەگەن ادامعا كوپ قاجەت. كوپ اقشا تابۋ ءۇشىن وسىندا ءجۇرمىز، – دەدى ولار.

– يسلام كارىموۆ نەسىمەن جاقسى ادام؟

– ول وزبەكستاندى مىقتى مەملەكەتكە اينالدىردى.

– ەندى كىم پرەزيدەنت بولۋى مۇمكىن؟

– شاۆكات ميرزياەۆ بولادى دەپ جاتىر.

تاعى ەگىستىكتى ارالاي ءجۇرىپ، ءبىر لاشىققا باس سۇقتىم. كىشكەنە عانا ماساحانا تۇر، ىشىنە ەكى-ءۇش جاسار بالا قاننەن قاپەرسىز ۇيىقتاپ جاتىر. داستارحان باسىندا اكەلى-بالالى ەكى وزبەك شاي ءىشىپ وتىر. ەسىك الدىندا كىر جۋىپ جۇرگەن كەلىنى مەنى كورە سالا ەگىستىڭ ىشىنە كىرىپ كەتتى.

«قاربىز سۇراۋ» اياقتالىپ، پرەزيدەنتتىڭ قازاسىنا كوڭىل ايتتىم.

اقساقال پرەزيدەنتكە وزبەك حالقىنىڭ ەشقانداي وكپەسى جوق ەكەنىن ايتا كەلىپ: «ول بۇكىل وزبەكتىڭ قامى ءۇشىن تۋعان-تۋىسىن دا، ءوزىنىڭ قىزىن اياعان جوق. ءوز تۋعانىن اياماعان ازاماتتى ءبىزدى قاڭعىتىپ جىبەردى دەپ ايىپتاي المايمىن» دەپ اياقتادى ءسوزىن.

مەن قايتۋعا ىڭعايلاندىم. بالاسى «مەنى العا اۋىلىنا دەيىن الا كەتەسىز بە؟» دەدى.

العا اۋىلىنىڭ شىعا بەرىسىنە وزبەكتەردىڭ ءونىمىن ساتاتىن كوكەنىس بازارى بار ەكەن. سوعان جەتكەنشە، ءوزىم قۇرالپى جىگىتتىڭ اڭگىمەسىن تىڭدادىم.

اتى ءابدىلازىز ەكەن.

– مەن قىرعىزستاننىڭ وش وبلىسىندا دۇنيەگە كەلدىم. ول جاقتا بىلەتىن شىعارسىز، قىرعىز مەن وزبەك ىلعي دا قىرىلىپ، سوعىسىپ جاتادى. ەسەيە باستاعاندا وزبەكستانعا كوشتىك. ونشاقتى جىلدان بەرى قازاقستاندا جۇمىس ىستەپ ءجۇرمىن. مەن وسى ءۇش مەملەكەتتى ءوز كوزىممەن كوردىم. ءبىر-بىرىمەن سالىستىرا الامىن. مىسالى، قىرعىزستاندا وقىماعاندار – باي. وزبەكستاندا – وقىعاندار باي. بالا كەزىمدە وقۋ ۇلگەرىمىم دۇرىس بولمادى. وقۋعا قابىلەتىم بولماعانى ءۇشىن قازىر قارا جۇمىس جاساپ ءجۇرمىن. وزبەكستاندا وقىعان ادام جەردە قالمايدى. جانىن باعاتىن جۇمىس تاۋىپ الادى. سوندىقتان، كىنانى پرەزيدەنتتەن ەمەس، وزىمنەن ىزدەگەندى ءجون سانايمىن. قازاقستاندا وقىعانى دا، وقىماعانى دا – باي.

قىرعىستان مەن وزبەكستاننان قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى ارتىقشىلىعى وسى.

ەكىنشى ارتىقشىلىق مۇندا ۇلتارالىق قاقتىعىس جوق. ماعان كەلىپ، ءالى ءبىر قازاق «سەن وزبەكسىڭ» دەپ تيىسكەن ەمەس.

ءۇشىنشى ارتىقشىلىق مۇندا بايلارعا وزبەكستانداعىداي قىسىم كورسەتىلمەيدى. كەيىن بايىپ كەتىپ جاتسام، قازاقستاندا تۇرعاندى ءجون كورەمىن. ماسەلەن، يسلام كارىموۆ ۇلتتىق اۋەجاي ساۋداعا ءتۇسىپ، داۋ بولعان كەزدە كوپتەگەن بايلاردى قىسىپ، ولارعا جول جوندەۋ، مەكتەپ سالۋ دەگەن سەكىلدى ىستەردى جاساۋعا مىندەتتەپ تاستاعان بولاتىن. 

– سەن ءوزى وزبەكستاندى جامانداي باستادىڭ عوي.

– جوق، جامانداعان جوقپىن. تەك ويىمدى ايتتىم. مەن وتانىمدى جاماندادى ەكەن دەپ، ماعان بىرەۋ ءوز وتانىن بەرمەيدى عوي.

العاداعى وزبەك بازارداعى ءبىراز وزبەك اعايىندى اڭگىمەگە تارتتىم. ولاردىڭ بارلىعى دا يسلام كارىموۆتىڭ جاقسى ادام بولعانىن ايتادى.

ءتۇيىن

ءبىر كەزدەرى يسلام كارىموۆ وزبەكستاندى تاستاپ، شەتەل اسقان ميگرانتتارعا شۇيلىگىپ، ولاردى «جالقاۋلار» دەپ سوككەن بولاتىن. سول «جالقاۋ» وزبەكتەرى قازاقتىڭ جەرىن «ەمىپ» جاتىپ، العىستىڭ ءبارىن يسلام كارىموۆكە جاۋدىرىپ جاتۋى نەنىڭ بەلگىسى؟ بۇل سۇراققا ءسىز جاۋاپ بەرىڭىز.

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz