اۋليە - اللاعا جەتىسكەن ادام. "اللاعا جەتىسكەن ادام" دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟ ول ءۇشىن اۋەلى ءوزىمىز بىلەتىن، ەستىگەن، وقىعان xيسا-داستانداردا، شىعىس شايىرلارى شىعارمالارىندا كەزدەسەتىن اۋليە-امبيەلەر ەسىمدەرىن ءبىر اۋىق قاپەرگە الايىق. ءمان بەرسەك، اۋليەلەر ءدىن ءوز ءمانىن جوعالتپاعان كەزدە كورىنىس بەرگەن ەكەن.

ء"دىن ءوز ءمانىن جوعالتپاعان كەز" جەتىستىگىن ءتۇيسىنۋ ءۇشىن ونى بۇگىنگى ءدىني اxۋالمەن سالىستىرا تارازىلاساق، ول كەزدىڭ ءبىزدىڭ ءداستۇرلى ءدىنىمىزدىڭ سالتانات قۇرعان كەزبەن ۇندەسەتىندىگىن باعامداۋعا بولادى. دەمەك ءبىز سول ءدىني تانىمعا قايتا ورالمايىنشا، ورالعاننان بۇرىن ءداستۇرلى ءدىن ەرەكشەلىگىن سەزىنىپ، تۇيسىنبەيىنشە، قازىرگى كەزدە اۋليە-امبيەلەر بولادى دەگەن ۇعىمدى قابىلداي المايمىز. بولماسا كيەسىز جەر، اۋليەسىز ەل بولمايدى. اللاعا شۇكىر، قازاق دالاسى اۋليەدەن كەندە بولماعان. اۋليە مەن اۋليەلىك ءمانىن تۇسىنسەك، ونىڭ ەشقاشان جوعالىپ كەتپەيتىندىگىنە كوز جەتكىزەمىز. ويتكەنى، اۋليە ادام بولسا، اۋليەلىك - بولمىس. ال ول بولمىس ءبىزدىڭ ۇلتىمىزعا ءتان. ۇعىنىقتىلىق ءۇشىن ايتايىق. حاندارىمىز بار، باتىر، بي، اقىن-جىراۋلارىمىز بار، اۋىل-ايماق بولىپ الدىن كەسىپ وتپەگەن انالارىمىز بار، ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ءوزىمىز ۇرپاعى بولىپ تابىلاتىن اتا-بابالارىمىزدىڭ تاxۋا، ءدىندار، اۋليە بولعاندىعىن ەشقايسىمىز دا جوققا شىعارا المايمىز. اللاعا جەتىسكەن سول جاندار وزدەرى بويىنداعى سول اۋليەلىك بولمىستى ۇرپاعى بويىنا سالت-ساناسى، ادەت-عۇرپى ارقىلى ەگىپ جىبەرگەن. سوندىقتان دا ءبىز ۇلتتىق ءداستۇردى ۇستانۋ ارقىلى اتا-بابا، ياعني، اۋليەلىك بولمىستى بويىمىزعا دارىتامىز. سول ءنار، سول قۋات ۇلتتى ساقتاپ تۇر. مۇنى اۋليەلىك ەمەس دەپ كىم ايتا الار ەكەن؟! وتكەنگە كوز سالايىق. قانداي اۋىر ازاپتى جولدى باسىپ ءوتىپ جەتتىك بۇل كۇنگە. بۇل - اۋليەلىك ەمەس پە؟! اينالامىز تولعان انتالاعان جاۋ. ءتىلى دە، ءدىلى دە، ءدىنى دە، اقپاراتتىق مۇمكىندىگى دە، سەس كورسەتەر الەۋەتى دە باسىم. ال ءبىز تىرەسىپ تۇرمىز. بۇل - اۋليەلىك ەمەس پە؟!

ءيا، اۋليەلىك. دۇرىسى - اۋليەلىك بولمىس. سوندا ول بولمىستى قالاي تۇسىنسەك بولادى؟ ول تۇسىنىك "كىلتىن" دە اتالارىمىز ءبىزدىڭ قولىمىزعا ۇستاتىپ كەتكەن. ونىڭ اتى - ارۋاق. ءيا، ارۋاق. ءبىز ونى "بولمىس" دەگەن كەزدە قابىلدايمىز دا، شىنايى اتىن اتاعان كەزدە تىكسىنىپ قالامىز. ەندى سول ارۋاق پەن بولمىستىڭ ءبىر ۇعىم ەكەندىگىنە كوز جەتكىزەيىك. ءبىز ءسوز باسىندا "اۋليە - اللاعا جەتىسكەن ادام" دەدىك. ەندى ونىڭ اللاعا قالاي جەتىسكەدىگىنە ءمان بەرىپ كورەيىك. باسىن اشىپ الاتىن ءجايت. اۋليەلىك تەك ءدىندار ادامعا عانا ءتان. بولماسا ءبىز قازىر كىم كورىنگەندى اۋليەگە بالايتىن بولدىق. ءيا، سونىمەن اۋليەنى ءدىندار دەدىك. ءبىز ايتقان بولمىس تانگە ەمەس، جانعا ءتان. دەمەك سونى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ءدىندى جاننىڭ قابىلداۋى ءلازىم. ءدىندى جاننىڭ قابىلداۋى دەگەندى بارلىق ءدىندار ايتا بەرەدى. شىنتۋايتىنا كەلگەندە ول ادام كەلەسى دارەجەگە وتكەن كەزدە بارىپ قابىلدانادى. ال ول دارەجەنىڭ اتى - تاريxات. ءدىننىڭ بەكىگەن زاڭدىلىق قاعيداتتارىن شاريعات دەيمىز. ال سول شاريعاتتى جاننىڭ قابىلداۋىن - تاريxات دەيمىز. ءبىزدىڭ ءداستۇرلى ءدىنىمىز، وسى تاريxات. تاريxاتتى - اۋليەلىككە اشىلعان جول دەپ قابىلداعانىمىز ءجون. تاريxات - رۋxاني الەم. ياعني، بولمىس. ول - ماعريفاتپەن، ياعني، پايعامبارىمىز (س.ع.س.) نۇرىمەن ۇندەسەدى.

پايعامبارىمىزدىڭ نۇرى - اۋەلگى جاراتىلىس. "اللا اۋەلى مەنىڭ نۇرىمدى جاراتتى" دەگەن xاديس بار. تاريxاتقا وتكەن بولمىس وزگەرىسكە تۇسەدى، ياعني رۋxاني جەتىلەدى. سول جەتىستىك ونى ماعريفات الەمىنە الىپ كىرەدى. ال ول الەم جوقتىقتا بولعاندىقتان بارلىقتىڭ قاسىندا تۇرۋ مارتەبەسىنە يە بولا الادى. ال ول بارلىق اللانىڭ ەسىم، ودان ءارى سۋبيتي سيپاتتارى. ول الەم - اقيxات دەپ اتالادى. سول الەمگە جەتكەن بىرەن-ساران ادامدار اۋليە دەپ دارىپتەلەدى. ال سول الەم بولمىسىن وزىنە جانە ۇرپاعى بويىنا دارىتا العان ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز، ءوزىنىڭ قاي الەم ادامى ەكەندىگىن "ارۋاق!" دەگەن ءبىر اۋىز سوزىمەن ۇعىندىرا العان. سوندىقتان قازاق ءۇشىن اۋليە دەگەن سونشالىقتى ءبىر بيىك دارەجە ەمەس. ءتىپتى ءار اۋىل يشاندارى مۇريدتەرىنىڭ ءبارى اۋليە بولعان. كوپ ادام اۋليەلىكتەرىن بىلدىرمەگەن قالپى ومىردەن وزىپ جاتادى. اۋليە - كەرەمەت كورسەتە بەرەتىن ادام ەمەس، كەرىسىنشە ءوز بويىنداعى كەرەمەتتەرىن جاسىراتىن ادام. ولار اللا قالاۋىمەن ۇيلەسىمدى تۇردە جۇزەگە اسىپ جاتقان، ول سىرت كوزگە وعاش كورىنسە دە، ءجايتتاردىڭ ەشقايسىسىنا ارالاسپايدى. سەبەبى، ول نارسەنىڭ سوڭعى قايىرىن بىلەدى. جاقسىلىقتىڭ دا، جاماندىقتىڭ دا.
ءتۇيىن ءسوز. ءسىز بەن ءبىز قازاقپىز. دەمەك اۋليەلىك بىزگە جات ەمەس. سەبەبى، ءبىزدىڭ بويىمىزداعى اتالارىمىز ەككەن بولمىس، ىلگەرگى ءداۋىر اۋليەلەرى جەتكەن جەتىستىك شىڭىن العاشقى باسقان قادامىمەن-اق باسىپ وزادى. بۇل - ءدىن عۇلامالارى مويىنداعان اقيxات. ارينە، ەگەر سول جولدى ۇستاناتىن بولسا. سوندىقتان اۋليەلىك پەن ءداستۇرلى ءدىندى ەگىز ۇعىم دەپ قابىلداعان ءجون. سوندا ءسىز دە وگىز تۋدى دەسە سەنە بەرەتىن بولىپ قالاسىز. سەبەبى... دۇرىس. اۋليەسىز. ول وگىز اڭگىمەسى ءوز الدىنا ءبىر الەم. سوندىقتان ونى كەلەسى كۇن ەنشىسىنە قالدىرايىق.

قۇديار ءبىلال

Facebook-تەگى پاراقشاسىنان