م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ كورمەسى  - ۇلتتىق مۋزەيدە

2016 جىلدىڭ 20 قىركۇيەگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق مۋزەيىندە م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترى مۇراجايىنىڭ «تاريح تولقىنىنداعى تەاتر شەجىرەسى» اتتى كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى. كورمە قارا شاڭىراق تەاتردىڭ قۇرىلعانىنا 90 جىل تولۋىنا جانە ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلدى.

م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ مۋزەيى – ەلىمىزدەگى مۋزەيلەردىڭ ىشىندە بىرەگەيى دەۋگە بولادى. مۇندا  ەلىمىزدىڭ تاريحى، ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني-مادەني ءوسۋ جولى ونەر بەلەستەرىمەن ورنەكتەلەدى. العاشقى جىلداردان باستاپ-اق ەلىمىز تاريحىنىڭ جارقىن بەتتەرىن بەينەلەۋگە ۇمتىلعان تەاتر مۇنداي ساليقالى كورمە ۇيىمداستىرۋدى ءوزىنىڭ 90 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان شارالار اياسىندا جوسپارلاعان بولاتىن.

رەسپۋبليكانىڭ تاريحي جانە مادەني مۇرالارىن ساراپتايتىن، سالىستىراتىن، زەردەلەيتىن، تالقىلايتىن، باعالايتىن جانە ناسيحاتتايتىن ورىنعا اينالىپ وتىرعان استاناداعى ۇلتتىق مۋزەيمەن كەلىسىم جاسالعاننان كەيىن بۇل كورمەگە قىزۋ دا بايىپتى دايىندىق باستالدى. كورمەنىڭ ۇيىمداستىرىلۋىنا جاۋاپتى توپتىڭ قاجىرلى ەڭبەگى جانە استاناداعى مۋزەي قىزمەتكەرلەرىنىڭ دە اتسالىسۋى ناتيجەسىندە «تاريح تولقىنىنداعى تەاتر شەجىرەسى» اتتى كورمە اقپاراتتىق-تانىمدىق، ەستەتيكالىق، قوعامدىق-الەۋمەتتىك تۇرعىدان ماڭىزدى شارا بولىپ شىقتى.

رەسپۋبليكالىق مۋزەيدىڭ №6 زالىنا جۇرتشىلىق كورمەنىڭ رەسمي اشىلۋىنان ەرتەرەك جينالا باستادى. ونەر جانە قوعام قايراتكەرلەرى، ەباق پەن باق وكىلدەرى، جاستار، تەاترسۇيگىش قاۋىم... تەاتر ەكسپوناتتارى، سيرەك دە قۇندى جادىگەرلەر كەزەڭدىك-تاقىرىپتىق تۇرعىدان عىلىمي نەگىزدى ورنالاستىرىلعان زال ەرەكشە ءبىر اسەمدىكپەن كوز تارتىپ، ماعىنامەن كوڭىلدى كورىكتەيدى.

كورمەگە كەلۋشىلەر ەرەكشە ءبىر قۇرمەتپەن ءاربىر ەكسپوناتقا ءۇڭىلىپ، ءوز بەتىنشە تانىسۋعا كىرىستى. ال، اراسىندا جاسى دا، جاسامىسى دا بار ەندى ءبىر قاۋىم جۇرت كورمەنىڭ سالتاناتتى اشىلۋىنا الماتىدان ارنايى كەلگەن ونەر قايراتكەرلەرى: تەاتردىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى، كسرو حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتك سىيلىقتاردىڭ لاۋرەاتى ا.ءاشىموۆ، ديرەكتوردىڭ كەڭەسشىسى، قر حالىق ءارتيسى، پروفەسسور ە.وباەۆ جانە تەاتردىڭ ديرەكتورى، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، جاستار وداعى سىيلىعىنىڭ داۋرەاتى ە.ءبىلالداردى ورتاعا الىپ سۋرەتكە ءتۇسۋدى دە ۇمىتقان جوق. ادەتتەگىدەي، اسىرەسە، ا.اشىموۆكە دەگەن ىقىلاس ەرەكشە.

كورمەنىڭ رەسمي تۇردە  اشىلۋىندا ەڭ الدىمەن ۇلتتىق مۋزەي ديرەكتورى، بىلىكتى دە ىسكەر ازامات دارحان مىڭباي ءسوز الدى.

«الەمدەگى مۋزەيلەردىڭ العاشقى وندىعىنا كىرەتىن وسىناۋ مادەنيەت ورىنىنا م. اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ كەلۋى ۇلكەن مارتەبە. ويتكەنى، 90 جىلدىق تاريحى بار تەاتر قازاق رۋحانياتىندا ەرەكشە ورىن الادى - دەدى ءوز سوزىندە مۋزەي ديرەكتورى. - ... ءبىز بۇل كورمەنى ءبىر تەاتردىڭ تاريحى عانا ەمەس، جالپى قازاق ونەرى مەن قازاق زيالى قاۋىمىنىڭ تاريحى دەپ ءتۇسىنۋىمىز قاجەت. سوناۋ حح عاسىردىڭ باسىندا، دالىرەك ايتساق، 1926 جىلى قىزىلوردا قالاسىندا اشىلىپ، ق.كەمەڭگەروۆتىڭ «التىن ساقينا»، م.اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەك» پەسالارى بويىنشا وزدەرىنىڭ العاشقى قويىلىمدارىمەن كورەرمەنگە جول تارتقان تەاتردىڭ وزىندىك تاعلىمدى تاريحى بار. بۇل تەاتردا ەلىمىزگە تانىمال كوپتەگەن ونەر مايتالماندارى  قىزمەت ەتتى. سوندىقتان دا تەاتردىڭ كەلەشەك جاس ۇرپاققا بەرەر ۇلگى-ونەگەسى مول. وسى ماقساتتا تەاتردىڭ تاريحىنان سىر شەرتەتىن كورمەنىڭ ۇلتتىق مۋزەيدە اشىلۋى ۇلكەن جەتىستىك دەپ بىلەمىز. ۇلتتىق مۋزەيگە ەلىمىزدىڭ تۇپكىر-تۇپكىرىنەن، الىس-جاقىن شەتەلدەردەن كوپتەگەن قوناقتار كەلىپ مۋزەيدى تاماشالاپ جاتادى. ەندىگى جەردە سول كەلۋشىلەر قازاقتىڭ تەاتر ونەرىمەن، ونىڭ تاريحىمەن تانىسىپ، ماعلۇمات الاتىن بولادى».

كەلەسى ءسوز كەزەگى م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى، كسرو حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى ءاسانالى ءاشىموۆكە بەرىلدى:

«مۇنداي كورمەلەر حالىققا ۇلكەن ءبىلىم بەرەدى، وسكەلەڭ ۇرپاقتى كەلەشەكپەن تانىستىرادى. مىنا كورمەدەگى ءار جادىگەردىڭ  باعاسى قىمبات. اۋكتسيونعا سالساڭ، ارقايسىسىنىڭ قۇنى ميلليونعا تاتيدى. الگىندە وسىنداعى سۋرەتتەردى قاراپ، ءوزىم تاڭعالدىم. ءبارى دە كەزىندە بىرگە ىستەگەن، ءبىر ساحنادا ويناعان ادامدار. ساعىناسىڭ... مەنىڭ جانە ءبىزدىڭ بۋىننىڭ،  باقىتىمىز سول – وسى تەاتردىڭ ىرگەتاسىن قالاعان الىپتاردىڭ ج.شانيننەن باسقاسىنىڭ ءبارىن كوردىك، ساحنادا سەرىكتەس بولدىق، تاربيەسىن الدىق.  تەاتردىڭ كوريفەيلەرىنەن العان تاربيەممەن وسى كۇنگە جەتتىم. سەراعاڭدار (سەركە قوجامقۇلوۆ) ەسىكتەن كىرىپ كەلە جاتقاندا، قابىرعاعا جابىسىپ تۇرا قالاتىنبىز. قۇرمەت دەگەن – وسى.. مۇندا فوتولارى تۇرعان تەاتردىڭ بۇرىنعى تۇلعالارى ء بىزدىڭ ومىرباقي ۇلگى تۇتار ۇستازدارىمىز، رۋحاني ازىعىمىز»، دەي كەلە كورنەكتى اكتەر «ەڭلىك-كەبەك» سپەكتاكلىنەن ابىزدىڭ مونولوگىن وقىدى.

  

وسى كورمەنىڭ وتۋىنە كوپ كۇش-قاجىر جۇمساعان تەاتر ديرەكتورى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، رەسپۋبليكا جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ەرلان ءبىلالوۆ ءوز سوزىندە بىلاي دەدى: 

– 90 جىلدىق تاريحى بار تەاترىمىزدىڭ وتكەن كۇندەرىنەن سىر شەرتەدى.

الاتاۋدان ارقاعا اكەلگەن كورمەمىز  تەاتردىڭ 90 جىلدىعى مەن تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 25 جىلدىعىنا وراياشىلىپ وتىر. بۇعان دەيىن بۇل ەكسپوناتتاردى اكەمتەاترعا كەلگەن كورەرمەندەر عانا كورگەن بولۋى مۇمكىن. استانالىقتار وسى كورمەدەن كوڭىلدەرىنە كوپ وي ءتۇيىپ، تەاترىمىز تۋرالى كوپ ماعلۇماتقا قانىعادى دەپ ۇمىتتەنەمىز. حالىق اراسىنان شىققان «سامورودوك سارى التىن» تۇلعالاردىڭ  جولىن، قالىپتاستىرعان ءداستۇرىن لايىقتى جالعاستىرعان،  ءوز تاريحىندا ەلىمەن بىرگە ءوسىپ-وركەندەگەن تەاتردىڭ 90 جىلدىق تاريحىن  ماعىنالىق تۇرعىدان ءۇش كەزەڭگە (1926-1956, 1956-1986, 1986-2016 جىل­دار)  توپتاستىرىپ تا­نىس­تىرۋدى ماقسات ەتتىك.

قازىرگى كەزدە ەلىمىزدە ونەرگە، ونىڭ ىشىندە تەاتر ونەرىنە ۇنەمى ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى. ويتكەنى قوعامنىڭ دامۋىنا ونەردىڭ، ساحنا ونەرىنىڭ ماڭىزى ۇلكەن. «قازاقستان-2050» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا  ەل بولاشاعىنىڭ مەنتالدى، دۇنيەتانىمدىق ۇلگىسىن جوبالاۋ، حالىقتىڭ باسەكەگە قابىلەتتى مادەني مەنتالدىگىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەسى كوتەرىلەدى. بۇل رەتتە ساحنا ونەرىنىڭ دە اتقارار ءرولى ۇلكەن. بۇگىنگى كورمە تەاترىمىزدىڭ وسى باعىتتاعى جۇمىستارىنىڭ ءبىر كورىنىسى. بارلىق كورەرمەن، اسىرەسە، جاس ۇرپاق ءۇشىن تاعلىمدى بولاتىن بۇل كورمەنىڭ ەلوردامىز استاناداعى ۇلتتىق مۋزەيدە وتۋىنە مۇمكىندىك جاساعان ديرەكتور د.مىڭبايعا جانە كورمەنىڭ اشىلۋىنا كومەك كورسەتكەن مۋزەي ۇجىمىنا العىسىمىزدى بىلدىرەمىز.

قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، پروفەسسور ەسمۇحان وباەۆ, ونەردەگى العاشقى قادامىن وسى قارا شاڭىراق تەاتردا باستاعانىن ايتا كەلىپ: «تەاتردىڭ نەگىزىن قالاعان الىپتار شوعىرىنىڭ كوزىن كورىپ، تاربيەسىن الدىق.  ولاردىڭ ءبارى حالقىم دەپ، ەلىم دەپ ەڭبەك ەتتى. وسى زالداعى ءاربىر سۋرەت، ءاربىر كيىم، ءاربىر ەكسپونات سويلەيدى، شەجىرەلى سىر ايتادى. وسى زالدان تەاتردىڭ دۇرسىلدەپ سوعىپ تۇرعان جۇرەگىن سەزە الاسىزدار» دەدى.

تەاتردىڭ ادەبيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ءاليا بوپەجانوۆا تەاتر مۋزەيىنىڭ ەل تاريحى مەن ونەر تاريحىنداعى ماڭىزىنا توقتالدى. «وركەنيەتتى ەلدەر تەاتردىڭ دا، مۋزەيدىڭ دە قادىرىن جاقسى بىلەدى. ء اربىر تاريحي جادىگەردىڭ باعاسىن بىلەدى. الەمدىك ينتەگراتسياعا بەت بۇرىپ وتىرعان ءبىزدىڭ ەل دە وسى قاتاردا دەپ بىلەمىن.  مىسالى، مايكل دجەكسوننىڭ كيگەن كيىمدەرى ميلليونداعان دوللارعا ساتىلىپ جاتادى. قاراپ وتىرساڭىز،  وسى زالداعى ەكسپوناتتار، كوستيۋمدەردىڭ قۇندىلىعى ودان كەم ەمەس. مەنىڭشە، ادامدار وتباسىمەن مۋزەيلەرگە، تەاترلارعا ۇنەمى بارىپ تۇراتىن ءداستۇر قايتا جاندانۋى كەرەك. وسى كورمەگە دە وتباسىلارىڭىزبەن، دوس-جاراندارىڭىزبەن كەلىپ، وي قۋانىشىنا بولەنەسىزدەر دەگەن سەنىمدەمىز».

ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتى تەاتر فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ساۋلەبەك اسىلحانۇلى ونەر جولىن م.اۋەزوۆ تەاترىندا باستاپ، شيرەك عاسىر جۇمىس ىستەگەنىن، ساحناداعى ۇستازدارى مەن ارىپتەسەرىنىڭ جارقىن ەڭبەكتەرىنتىلگە تيەك ەتتى: «جوعىمىزدى عانا ەمەس، بارىمىزدى باعالايتىن كەزگە كەلدىك. كوڭىلىمىزدى شۋاققا تولتىرعان بۇگىنگى كورمە ارقىلى ادامدار اراسىنداعى سونداي مەرەيلى ساتتەر ناسيحاتتالادى».

رەسمي بولىمنەن كەيىن جۇرتشىلىق كورمەنى تاماشالاۋعا كىرىستى.  ولارعا زالداعى ەكسپوناتتار تاريحى مەن سىرى تۋرالى تەاتر مۋزەيىنىڭ جەتەكشىسى، بىلىكتى مامان نارگيز تامابەكقىزى قىزعىلىقتى اڭگىمەلەپ، تانىمدىق-اقپاراتتىق ماعلۇماتتار بەردى.

- م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق  مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترى مۋزەيى 1968 جىلى 24 مامىردا قازاقستاننىڭ ورتالىق مۋزەيىنىڭ فيليالى رەتىندە رەسمي تۇردە اشىلدى. بۇل قازاقستانداعى ونەر وردالارىنىڭ ىشىندەگى  ەڭ  العاشقى مۋزەيى ەدى، - دەپ باستادى اڭگىمەسىن مۋزەي جەتەكشىسى. - قازاق ونەرىنىڭ  قاراشاڭىراعىندا مۇنداي تاريحي ورىننىڭ اشىلۋى كورەرمەندى دە، ونەر مايتالماندارىن دا قۋانىشقا بولەدى. بۇل ۇلاعاتتى ءىس، ارينە، وڭايعا سوقپادى. بۇل جاۋاپتى ءىستى سول كەزدەگى ورتالىق مۋزەي ديرەكتورى س.ەسوۆا باسقاردى.  قور جيناۋ جۇمىستارىنا 1965 جىلدان باستاپ 3 جىل ۋاقىت كەتتى ول ءۇشىن ارنايى كوميسسيا قۇرىلدى. ونىڭ قۇرامىندا  تەاتردىڭ سۋرەتشىسى د.سۇلەەۆ، تەاتر اكتەرلەرى ق.بادىروۆ، ر.سەيتمەتوۆ، س.ورازباەۆ تەاتر رەجيسسەرلەرى  ە.وباەۆ، ءا.راحيموۆ، ادەبيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ق.نۇرپەيىسوۆ، ترۋپپا باستىعى ح.كاريموۆ، تاعى باسقالار بولدى. مۋزەيدىڭ اشىلۋىنا اسىرەسە قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى قاپان بادىروۆ كوپ كومەگىن تيگىزدى. مۇراعاتقا العاش جينالعان تەك سۋرەتتەر جانە ولاردىڭ سانى 500-گە عانا جۋىق بولسا، بۇگىندە مۋزەي قورىندا سان-سالالى 100 000-نان استام جادىگەر بار. استاناداعى كورمەگە، ارينە، ولاردىڭ بارلىعى اكەلىنگەن جوق. دەگەنمەن دە نەگىزگى ەكسپوناتتاردى قامتۋعا ۇمتىلدىق».

تەاتردىڭ بۇل كورمەسى ءمان-ماعىناسىمەن دە، ەستەتيكاسىمەن دە ەرەكشەلەنەدى. تەلەەكراننان تەاتر رەپەرتۋارىنداعى سپەكتاكلدەردەن ۇزىندىلەر كورسەتىلىپ تۇرسا، زالداعى ەكسپوناتتار عىلىمي نەگىزدەمەلەرىمەن، ماعىنالىق-تاقىرىپتىق بلوكتارمەن ورنالاستىرىلعان. تەاتردىڭ ىرگەتاسىن قالاۋشىلار – ق.قۋانىشباەۆ، ە.ومىرزاقوۆ، س.قوجامقۇلوۆ، ج.شانين، ق.بادىروۆ، تاعى باسقالاردىڭ پورترەت-سۋرەتتەرىنەن باستاپ، ولاردىڭ جاسامپاز ەڭبەكتەرىن كەيىن، ءار كەزەڭدەردە لايىقتى جالعاستىرعان ش.مۋسين، ن.ءجانتورين، ءا.مامبەتوۆ، ش.جانداربەكوۆا، ز.ءشارىپوۆا، س.ورازباەۆ، ا.اشىموۆتەردىڭ كاسىبي سۋرەتشىلەردىڭ مايلى بوياۋمەن سالعان پورترەتتەرى  كورمەنىڭ كوركى. بۇل پورترەتتەر س.رومانوۆ، گ.يسمايىلوۆا،و.كۋجولەنكو، م.امانجولوۆ، ت.توعىسباەۆ،ت.ءابۋوۆ، تاعى دا باسقا سۋرەتشىلەردىڭ كوركەم تۋىندىلارى.

كورمەگە ق.قۋانىشباەۆ، س.قوجامقۇلوۆ، ە.ومىرزاقوۆ، ق.بادىروۆ، ق. جانداربەكوۆ، س.مايقانوۆا، ش.جانداربەكوۆا، ف.ءشارىپوۆا، ش.ايمانوۆ، ءا.مولدابەكوۆ، ە.جايساڭباەۆ، تاعى باسقالارعا قاتىستى جادىگەرلەر قويىلعان. تەاتر تاريحى – سۋرەتتەردە: جەكە پورترەتتەر، سپەكتاكلدەردەن كورىنىستەر،  كەلەلى كەڭەستەردەن، گاسترولدىك ساپارلاردان ەستەلىكتەر

كورمە زالىنىڭ تورىندە كورنەكتى اكتەرلەردىڭ تاريحي سپەكتاكلدەرگە كيگەن كيىمدەرى - اباي،  ابىلايحان، ابىز، توميريس، قارلىعا، ءمورجان ،ت.ب. - كوز جاۋىن الادى. سونداي-اق اكتەرلەردىڭ سپەكتاكلدەردە تۇتىنعان زاتتارى; سپەكتاكلدەردىڭ ماكەتتەرى مەن ەسكيزدەرى، نەبىر تاريحي افيشالار، سپەكتاكلدەر باعدارلامالارى، سپەكتاكلدەردەن تۇسىرىلگەن كورىنىس-سۋرەتتەر اعا بۋىن كورەرمەننىڭ كورگەن قويىلىمدارىن ەسكە ساعىنىشپەن تۇسىرسە، جاس بۋىن ءۇشىن قىزعىلىقتى ەكسپوناتتار. مىسالى، م.اۋەزوۆتىڭ ءوزى باسى-قاسىندا بولىپ دايىندالعان، ا.توقپانوۆ رەجيسسەرلىك جاساپ، ق.قۋانىشباۆ – اباي رولىندە شىققان سپەكتاكلدىڭ افيشاسى انادايدان كوز تارتادى. شەكسپيردىڭ «وتەللو» تراگەدياسىنىڭ العاشقى قويىلىمىنىڭ افيشاسى. «شوقان ءۋاليحانوۆ» سپەكتاكلىنىڭ افيشاسىندا كورنەكتى اكتەر ن.ءجانتوريننىڭ كورىكتى دە تاكاپپار كەلبەتى.

كورنەكتى رەجيسسەر ءا.مامبەتوۆتىڭ اتاقتى «انا-جەر-انا» سپەكتاكلىنىڭ  ساحنادا 200 رەت وينالعانىن دا افيشادان بىلەسىز. كورمەدەگى افيشالاردىڭ ءبارىن ءتىزۋ بەيمۇمكىن. تۇتاستاي العاندا ولاردان تەاتر رەپەرتۋارىنىڭ قانداي مازمۇندى بولعانى باعامدالادى. تەاتردىڭ بۇگىنىن باعامداتىپ «تاڭسۇلۋ»، «قىز مۇڭى»، تاعى دا باسقا قويىلىمدار افيشالارى، «ىمىرتتاعى ماحابات» سپەكتاكلىنەن مايلى بوياۋمەن جازىلعان كورىنىستەر جارقىرايدى.

شەكسپيردىڭ «كوريولان» تراگەدياسىنىڭ افيشاسى انادايدان مەن مۇندالايدى.  ءا.كەكىلباەۆتىڭ جاۋھار اۋدارماسىندا ءا.مامبەتوۆ ساحنالاعان سپەكتاكل رەپەرتۋاردا كوپ تۇراقتاماعانى بەلگىلى. بۇل قويىلىم تۋرالى كورنەكتى اكتريسا ف.ءشارىپوۆا بىلاي دەگەن ەدى:  «قازىر ويلاسام «كوريولاندى» ازەكەڭ ۋاقىتىنان ەرتە قويعان سياقتى. ونداعى قاتپار ويدى، رەجيسسەردىڭ وي-يدەياسىن بىزدەر الىپ كەتە المادىق».  بۇل افيشادان  قويىلىمنىڭ اكتەرلىك قۇرامى مىقتى بولعانىن كورەمىز. مۋزىكاسىن كورنەكتى كومپوزيتور ع.جۇبانوۆا جازىپتى. كەزەكشى رەجيسسەر ءا.راحيموۆ، رەجيسسەردىڭ اسسيستەنتى ف.ءشارىپوۆا بولعان. وسى افيشا تەاتردا كوپ جىلدار رەجيسسەردىڭ كومەكشىسى قىزمەتىن اتقارىپ، گاسترولدەن ورالىپ كەلە جاتقان جولدا ويلاماعان جەردەن دۇنيەدەن كوشكەن، ونەرگە  بارىنشا بەرىلىپ وتكەن  ازامات جارقىن رامجانوۆتى ەسكە تۇسىرەدى. تەاتر تاريحىندا وسىنداي ازاماتتاردىڭ دا ۇلەسى بار.

ۆيترينالار دا تۇنىپ تۇرعان تاريح. بىرىندە  تەاتردىڭ قۇرىلۋى، ءوسۋ جولدارى، العان ماراپاتتارى، ەندى بىرىندە س.قوجامقۇلوۆ، ق.قۋانىشباەۆ، ق.بادىروۆ سىندى الىپتاردىڭ تۇتىنعان زاتتارى. سەركە اتامىزدىڭ رەپەتيتسيا جاساۋ ءۇشىن رولدەرىن جازىپ العان داپتەرى، وندا  اراب ارىپتەرى مارجانداي تىزىلگەن. ستەللاجداردا تەاتردىڭ البومدارى جانە ءا.مامبەتوۆ، ى.نوعايباەۆ، س.مايقانوۆا، ف.ءشارىپوۆا، ءا.مولدابەكوۆ، ە.جايساڭباەۆ، ج.مەدتباەۆ، ءا.بورانباەۆتاردىڭ، سونداي-اق ا.ءاشىموۆ، س.ورازباەۆ، ە.وباەۆ، ت.جامانقۇلوۆ، ت.تاسىبەكوۆا، تاعى باسقالاردىڭ البومدارى، كىتاپتارى. سپەكتاكلدەر باعدارلامالارى – ولاردا قانشاما وي-يدەيا، جانكەشتى ەڭبەك پەن ساحناعا دەگەن ماحاببات بار! كورمەدەگى ەكسپوناتتاردىڭ بارلىعىنا توقتالۋ، ءتىپتى ءتىزىپ شىعۋدىڭ ءوزى مۇمكىن ەمەس.  ولاردىڭ قاي-قايسىسىندا دا ونەرىمىزدىڭ، ونەر دەپ وتكەن قايراتكەرلەردىڭ تالانتى مەن ەڭبەگىنىڭ ءىزى جۇلگەلەنەدى.

كورمە ەكسپوناتتارىن كوپشىلىكپەن بىرگە كەزىندە م.اۋەزوۆ تەاترىندا ەڭبەك ەتكەن، بۇگىندە استانا تەاترلارىندا جۇرگەن اكتەرلەر ت.مەيراموۆ، ج.مەيراموۆا، ع.قۇلجانوۆ، تاعى باسقالار تاماشالاپ، قارا شاڭىراقتاعى جارقىن جىلدارىنىڭ تاريحىن كوز الدىنان وتكىزسە، استاناداعى ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى الدەبىر جاڭا الەم اشقانداي بولعانى انىق. كورمەگە استانا جاستار تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى، بەلگىلى رەجيسسەر ن.جاقىپباي جاس اكتەرلەرىمەن، شاكىرتتەرىمەن كەلدى. كورەرمەندەر اراسىندا اق جاۋلىقتى انالار مەن اق ساقالدى قارتتاردى دا كوردىك. سولاردىڭ ءبىرى، استاناعا قوناققا كەلگەن سانياگۇل شارداربەكقىزىمەن بىرەر اۋىز تىلدەسكەن ەدىك.

- بىزدەر م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ ەجەلگى كورەرمەندەرىمىز. ستۋدەنتتىك كەزىمىزدە وسى ءاسانالى، ءسابيت، فاريدا، نۇكەتاي، ءانۋارلاردىڭ ويىندارىن تاماشالادىق. «انا-جەر-انا»، «قوبىلاندى»، «ايمان-شولپان»، «قاراگوز»، «دوسىمنىڭ ۇيلەنۋى» سياقتى نەبىر سپەكتاكلدەردى جىبەرمەي كورەتىن ەدىك. قازىر قاراعاندىدا تۇرامىن. نەمەرەلى-شوبەرەلى بولدىق. استاناعا بالامنىڭ ۇيىنە كەلىپ ەدىم. م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ كورمەسى بولاتىنىن گازەتتەن وقىپ، وسىندا ارنايى كەلدىم. بىزدەر قارتايدىق. اسانالىلەر ءالى تىڭ، شيراق كورىنەدى. ابىزدىڭ ءسوزىن قالاي سارناتتى! اللا قۋات بەرسىن بارىنە. مىناداي كورمەلەرىڭە راحمەت. مۇندا نەبىر تاريح بار عوي. نەمەرەلەرىم وقۋدا ەدى. دەمالىس كۇندەرى ارنايى ەرتىپ كەلەمىن.

تەاتر مۋزەيىنىڭ قورىنان جيناقتالعان كورمەلەر استانا، قوستاناي، تالدىقورعان، قىزىلوردا، تاراز،  ت.ب. قالالاردا كورسەتىلىپ، كورەرمەندەردىڭ كوڭىلىنەن شىققانى بار.  ال، قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعى اياسىندا ۇلتتىق مۋزەيدە ءوتىپ جاتقان «تاريح تولقىنىنداعى تەاتر شەجىرەسى» اتتى – تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىنداعى العاشقى تەاتر كورمەسىن  تاماشالايتىن سانياگۇلدەي اپايلاردىڭ، كورەرمەننىڭ وزگە دە  قاتارلارىنىڭ قاراسى كوپ بولسىن دەپ تىلەيىك. كورەرمەن كوپ بولسا «تاريح تولقىنىنداعى تەاتر شەجىرەسىن» تانىتۋ جولىنداعى ۇلكەن ەڭبەكتىڭ اقتالعانى.

استانا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنا كەلىڭىزدەر، كورىڭىزدەر، ەلىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنگى رۋحانياتىنان، ىزگى دە سۇلۋ ونەر تاريحىنان سۋسىنداۋعا اسىعىڭىزدار دەگىمىز كەلەدى. بىرەگەي دە سيرەك كورمە  2016 جىلدىڭ 5 قازانىنا دەيىن جالعاسادى.

P.S. الماتىلىقتار مەن الماتى قوناقتارى تەاتر مۋزەيىنىڭ مازمۇندى دا قىزعىلىقتى كورمەسىن تەاتر عيماراتىنىڭ 3 جانە 4 قاباتتارىنان كۇن سايىن سپەكتاكل باستالاردان  ەكى جارىم ساعات بۇرىن،  ياعني ساعات 16.00-دەن باستاپ تاماشالاي الادى. الماتىلىقتار مەن الماتى قوناقتارى تەاتر مۋزەيىنىڭ مازمۇندى دا قىزعىلىقتى كورمەسىن تەاتر عيماراتىنىڭ 3 جانە 4 قاباتتارىنان كۇن سايىن سپەكتاكل باستالاردان  ەكى جارىم ساعات بۇرىن،  ياعني ساعات 16.00-دەن باستاپ تاماشالاي الادى.

ءاليا بوپەجانوۆا،

م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك

اكادەميالىق دراما تەاترى

ادەبيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى

abai.kz