2016 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگiندەگi ەسەپ بويىنشا وبلىستاعى شارۋاشىلىقتاردىڭ بارلىق ساناتىندا 921434 iرi قارا تiركەلدi. ساندى ناقتىلاي تۇسسەك، وسىنشاما iرi قارانىڭ 26,6 مىڭى اۋىل شارۋاشىلىعى كاسiپورىندارىنىڭ، 64,9 مىڭى شارۋا جانە فەرمەرلiك قوجالىقتارىنىڭ، ال، قالعان 829 مىڭى حالىقتىڭ ۇلەسiنە تيەسiلi.

وبلىستا جىلىنا 110 مىڭ توننا ەت وندiرiلەدi. ونىڭ 48 مىڭ تونناسى – سيىر ەتi. بiر ادامعا ەتتەن جىلدىق قاجەتتiلiك 38 كەلiنi, سونىڭ iشiندە iرi قارا مال ەتi 15,5 كەلiنi قۇرايدى. بiزدە جىلىنا 2840 مىڭ ادام 44 مىڭ توننا iرi قارا مال ەتiن تۇتىنادى. بيىل 107 توننا ەت شەتەلگە ەكسپورتتالدى. كەلەشەكتە ەكسپورت كولەمiن 2 مىڭ تونناعا دەيiن جەتكiزۋ كوزدەلۋدە.

مەملەكەتتiك باعدارلاما شەڭبەرiندە 2014-2015 جىلدارى 9999 جوبا iسكە اسىرىلدى. وسىلاردىڭ iشiندە 4,8 مىڭ جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا 12,2 ملرد. تەڭگە جۇمسالدى. بۇل جوبالاردىڭ ارقاسىندا 8102 شاعىن مال بورداقىلاۋ الاڭى، 1768 وتباسىلىق ءسۇت فەرماسى، 104 ءسۇت قابىلداۋ بەكەتi, 25 ستك قۇرىلدى. ناتيجەسiندە 12,5 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى اشىلىپ، 63,3 مىڭ توننا ەت، 68,1 مىڭ توننا ءسۇت وندiرiلۋدە. اعىمداعى جىلدىڭ العاشقى التى ايىندا قوسىمشا 1999 مال بورداقىلاۋ الاڭى، 517 وتباسىلىق ءسۇت فەرماسى اشىلدى. شارۋاشىلىقتىڭ بارلىق ساناتىندا 508394 مىڭ توننا ءسۇت ءوندiرiلدi.

وبلىسقا جىلىنا 738,4 مىڭ توننا ءسۇت جانە ءسۇت ونiمدەرi قاجەت بولسا، بۇگiنگi تاڭدا بۇل ونiمدەردەن ناقتى وندiرiلەتiنi – 710,6 مىڭ توننا. ياعني، سۇرانىستىڭ 96 پايىزىن ءوزiمiز جاۋىپ وتىرمىز. وڭiردە iرi, ورتا جانە شاعىن ءسۇت ءوندiرۋشi 61 اگروقۇرىلىم جۇمىس iستەۋدە. سونىڭ iشiندە iرiلەرi – التاۋ. ارىس قالاسىندا ورنالاسقان «قازىنا جەر LTD» جشس 2013 جىلى كانادادان 389 گولشتين تۇقىمدى ءسۇتتi iرi قارا مال ساتىپ الادى. بۇگiندە مال سانى 890 باسقا جەتتi. ونىڭ 670-i – انالىق. ءار ساۋىن سيىردان ورتاشا 25 ليتردەن ءسۇت الىنۋدا. ۆەنگريادان ءدال وسى تۇقىمداس 272 سيىر ساتىپ العان ورداباسى اۋدانىنداعى «بورتە ميلكا» جشس جاڭا تەحنولوگيا بويىنشا ءار سيىردان ورتا ەسەپپەن 30 ليتردەن ءسۇت الۋدا. سول سەكiلدi سارىاعاشتىق «فيرما ساكەن» جشس-نiڭ گولشتين تۇقىمدى 510 سيىرىنىڭ ءاربiرi 26 ليتردەن ءسۇت بەرۋدە. ال، سايرامداعى «گۇلجاميلا» جشس، تۇلكiباستاعى «دوس بي» جشس جانە تولەبي اۋدانىنداعى «اتامەكەن نان» جشس-iندە ءاربiر ساۋىن سيىردان ساۋىلاتىن ءسۇت مولشەرi ورتا ەسەپپەن – 15 ليتر.

 300-دەي ساۋىن سيىر ۇستايتىن ورتاشا ءسۇت فەرمالارىنان «ولجا قۇربانوۆ» وك، «نۋراميدين اتا» شق، «مانكەنت-ستروي» شق، «ۋزبەكوۆا» شق جانە «اق التىن بەرەكە» جشس-iن اتاۋعا بولادى. بۇل شارۋاشىلىقتاردا ءار سيىردان الىناتىن ءسۇتتiڭ كولەمi 10-12 ليتردi قۇرايدى. وبلىستا سيىر سانى 50-100-گە دەيiن جەتەتiن 50 شاعىن ءسۇت فەرماسى بار. «مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋدىڭ 2014-2016 جىلدارعا ارنالعان iس-شارالار جوسپارى» اياسىندا وڭiردە وتباسىلىق ءسۇت اۋلالارى قۇرىلعان. بۇگiندە ولاردىڭ سانى 1762-گە جەتتi. وسى شارۋاشىلىقتاردا 14 مىڭ سيىر باعىلۋدا. دەرەكتەر بويىنشا وتباسىلىق ءسۇت اۋلالارى ارقىلى 35 مىڭ توننا ءسۇت وندiرiلگەن.

جوعارىدا اتالعان iرi, ورتا جانە شاعىن ءسۇت فەرمالارىندا وندiرiلگەن ءسۇتتiڭ ءاربiر كەلiسiنە 10 تەڭگەدەن سۋبسيديا تولەندi. ال، بيىل «قازىنا جەر LTD» جشس-نە قر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلiگiنiڭ سۋبسيديالاۋ تۋرالى ەرەجەسi مەن تالاپتارىنا سايكەس وندiرگەن ءاربiر ءسۇتتiڭ ليترiنە 25 تەڭگەدەن سۋبسيديا بەرiلدi.

وسى رەتتە ءسۇت ءوندiرۋ ماسەلەسiنە قاتىستى بiرنەشە ۇسىنىسىم بار. الدىمەن ايتارىم، سۇتكە تولەنەتiن 10 تەڭگە سۋبسيديا شارۋالاردىڭ شىعىنىن تولىق وتەي المايدى. ۇسىنىسقا كەلەر بولسام، نەگiزiندە iرi قارانىڭ انالىعىنا تۇقىمدىق تۇرلەندiرۋ ماقساتىندا سەلەكتسيالىق جۇمىستار جۇرگiزگەندەرگە سۋبسيديا تولەنەدi. الايدا، ونىڭ كولەمiن قازiرگi 18 مىڭ تەڭگەدەن 25 مىڭ تەڭگەگە دەيiن كوتەرۋ قاجەت. سوندا عانا مال تۇقىمىنىڭ ساپاسى جاقسارا تۇسەدi دەگەن سەنiمدەمiن. بۇگiندە 30464 اسىل تۇقىمدى iرi قارا مەملەكەتتiك تiركەۋگە الىنعان. ونىڭ 2645-i – ءسۇتتi, 3983-i – ەتتi iرi قارا.

گەنەتيكالىق تاسiلدەردi ۇتىمدى پايدالانۋدىڭ ارقاسىندا سوڭعى ۋاقىتتا جەرگiلiكتi iرi قارانىڭ تۇقىمدىق قاسيەتi جوعارىلاپ، ءسۇت ونiمدiلiگi ارتتى. اسىل تۇقىمدى مال ءوسiرۋ مەن ازىقتاندىرۋ iسi دە جاقسارا ءتۇستi. بۇرىن شەتەلدەن اكەلiنگەن اسىل تۇقىمدى مالعا قۇنارلى جەمشوپ دۇرىس دايىندالمايتىن، باقتاشىلار تاپشى بولاتىن. وسىنداي كەمشiلiكتەردiڭ سالدارىنان ەت، ءسۇت بويىنشا ولاردىڭ ونiمدiلiگi كۇرت تومەندەپ كەتتi. الايدا، ۋاقىتىندا قولعا الىنعان iس-شارالاردىڭ ارقاسىندا بۇگiندە جاعداي بiرشاما وڭالىپ قالدى. دەسەك تە، الداعى ۋاقىتتا الگiندەي ولقىلىقتار قايتا ورىن الماۋى ءۇشiن iرi قارانىڭ ازىقتىق ساپاسىن ارتتىرۋ، اسىل تۇقىمدىق سەلەكتسيالىق جۇمىستاردى جاقسارتۋ، زاماناۋي قۇرال-جابدىقتار مەن تەحنيكالاردى قولدانۋ جانە مالدى زووتەحنيكالىق تالاپتارعا ساي كۇتiپ-باعۋ كەرەك.

ادامنىڭ كۇندەلiكتi تاعامدىق راتسيونىندا ءسۇت ونiمدەرi ماڭىزدى ورىن الادى. جوعارىدا ايتقانىمىزداي، ءسۇت ءوندiرiسi وبلىستا قارقىندى دامۋ ۇستiندە. ايتكەنمەن، سالانىڭ وركەندەۋiنە كەدەرگi بولىپ وتىرعان جايتتەر دە جوق ەمەس. سولاردىڭ بiرسىپىراسىنا توقتالىپ وتسەك، ولار ۇيىمداستىرۋ جانە باسقارۋ جۇمىستارىنىڭ السiزدiگi, مامانداردىڭ، اسiرەسە، جاس كادرلاردىڭ تاپشىلىعى، وندiرiستiك جەر رەسۋرستارىنىڭ جەتكiلiكسiزدiگi, جەمشوپ قورىنىڭ السiزدiگi, تەحنيكانىڭ ەسكiلiگi جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى قولدانۋ دەڭگەيiنiڭ تومەندiگi دەر ەدiم. سونىمەن قاتار، ينۆەستيتسيانىڭ تيiستi مولشەردە تارتىلماۋى جانە وتاندىق تاۋارلاردى ناسيحاتتاۋدا بەلسەندiلiكتiڭ تومەندiگi دە كوپ iسكە قولبايلاۋ بولىپ وتىر.

Abai.kz