وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى تيمۋر اۋىلدىق وكرۋگىندە جۇگەرىنى وڭدەيتىن ءىرى كاسىپورىن اشىلدى. جوبانىڭ جالپى قۇنى 619 ملن تەڭگەنى قۇرايدى. كەشەننىڭ جالپى اۋدانى 5,8 گا جەردى قامتيدى. 10 توننانى قۇرايتىن كەشەندە 50 ادام جۇمىس ىستەيدى.

كەشەن اۋداندا جۇگەرى كلاستەرىن دامىتۋ ءۇشىن نەگىز بولادى. شارۋالار ەندى ءوز ءونىمىن شىعىنسىز جيناپ، ءتيىمدى باعامەن وتكىزە الاتىن بولادى. سونداي-اق، كەلەسى جىلى استىق كولەمىن ارتتىرۋ مۇمكىندىگىنە يە بولادى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، كاسىپورىن جۇگەرىنى تولىق وڭدەۋدى كوزدەيدى جانە يران مەن قىتايعا ەكسپورتتى رەتكە كەلتىرىپ، ءونىمنىڭ 17 ءتۇرىن شىعارۋدى جوسپارلاپ وتىر. 

ورتا ازيا رەسپۋبليكالارى مەن قازاقستاندا جۇگەرى تاماق ونىمدەرىنە قاجەتتى ءدان بەرەتىن جانە مالعا ازىق بولاتىن اسا قۇندى وسىمدىك. عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، جۇگەرى – پلانەتامىزدىڭ ەڭ ەجەلگى نان وسىمدىگى ەكەن. پەرۋ جەرىنە جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر بارىسىندا ب.ز.د. بەسىنشى مىڭجىلدىققا جاتاتىن جۇگەرى سوبىعىنىڭ تابىلۋى ونىڭ ەڭ ەجەلگى وسىمدىك ەكەندىگىنە دالەل بولا الادى. ارحەولوگتار 1950 جىلى مەكسيكا جەرىندەگى ريو-گراندا اڭعارىنان جۇگەرىنىڭ 750 دانا سوبىعىن تاۋىپ الدى. الايدا، تابىلعان سوبىقتار زاماناۋي سورتتاردىڭ قابىعىنان ەرەكشەلەنەدى: كولەمى اسا ۇلكەن ەمەس، داندەرى تىم مايدا، ۇشتەن ءبىر بولىگى عانا جاپىراقپەن قاپتالعان. اتالعان ولجا جۇگەرى شارۋاشىلىعىنىڭ تىم ەرتە پايدا بولعاندىعىنا نۇسقايدى، عالىمداردىڭ سوزىمەن ايتساق، ادامدار جۇگەرىنى وسىدان 10 مىڭ جىل بۇرىن تانيتىن بولعان. جۇگەرىنىڭ قۇرامىندا ا، ۆ، س، ە دارۋمەندەرى، فولاتسين، نياتسين، تيامين، كالي، ماگني، كراحمال، پروتەين، قانت، ءتۇرلى پايدالى مايلار، اسكوربين قىشقىلى جانە مينەرالدى تۇزدار بار.

مول ءونىم بەرەتىن جۇگەرى تۇرلەرىن ءوسىرۋدى جانە وڭدەۋدى ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىگىندەگى ديقاندار جاقسى مەڭگەرىپ كەلەدى.

Abai.kz