ساعادات ورداشەۆا. جىرتىس
ءتۇسى وڭعان قىزعىلت تۇسقاعازدىڭ كىرشەڭ بەتىندە باتتيىپ كوزگە تۇسكەن ءبىر جاپىراق قىزىل ماتادان باستالعان اڭگىمە ەكى ايەلدىڭ كەشكى قۇرعاق وتىرىستارىنا ەرەكشە رەڭك بەرىپ، ءمارۆيننىڭ قوڭىزداي ۇساق كونسترۋكتورىنا الدانعان بالانىڭ دا ويىن سان ساققا جۇگىرتكەن.
- اناۋ نە؟ - دەپ باستادى سابالاق ءيتتىڭ ساۋسىلداعان جۇنىندەي ۇلپىلدەك شاشى اۋزىنا تۇسكەن سارى قىز. ءۇي يەسى ءسۇپ ءسۇيىر سيراقتاي تىرناقتارىن ۇستەلگە تىڭقىلداتقانىن قويا سالىپ، قابىرعا توبەسىنە ىلىنگەن قىزىل شۇبەرەككە از مۇز تەلمىردى.
- شاڭ باسىپتى. قاپ ءاي؟ ورمەكشى دە ۇيا سالىپ ۇلگەرىپتى. ول ما؟ ول - بەكەت اتانىڭ باسىنان كەلگەن جىرتىس قوي. بايسىز باسى بوس قۇربىسى ىرقىلداعان، بالكىم مىرسىلداعانداي تۇرپايىلاۋ دىبىس شىعاردى.
- سوعان سىيىنام دە.
بايعا ءتيىپ، ەكى ۇلدى ەكى جىل قاتارىنان دوڭگەلەتكەن اقشا ءجۇزى باقشا كەلىنشەك، ءار جەرىنەن وي قىرتىستى ساي قۇلاماسى انىق شالىناتىن كوزدەرىن ۇلكەيتىپ، ەرنىن ءتۇرتيتتى.
- قويشى، بۇل باسقا تەما. ءبىزدىڭ كوزقاراستارىمىز كەلمەيدى عوي. داۆاي، نە بۋدەم ا؟
- ءيا، سول توكەڭدى ايتايىق.
- توكەڭ دەگەن ەڭ جاقسى تەما.
- تاك، ول ماعان ۇيلەنبەيتىن سياقتى.
- ۇيلەنەدى، تەك قانا اقشاسى جوق. توي جاساعىسى جوق. جالپى، بىلەسىڭ عوي، قازىر جاستار اقىلدى، توي جاساعاننان گورى، پاتەر المايمىن با دەپ، شاعىن ءبىر باسقوسۋ جاساي سالادى.
- ەندى، مەن اكە شەشەمە توي جاساماڭدار دەپ قالاي ايتام.
- نۋ، جاساڭدار، بىراق، توكەڭ ساعان قاراپ جاساماي تاعى تۇرمايدى عوي. ۇيات قوي وعان، نامىس. بىلمەيمىن، شىن ايتسام. قايتەسىڭ، كۇتەسىڭ دە.
- ءيا... تۇرمىس قۇرىپ، بالا سۇيگىم كەلەدى، پرەدستاۆلياەش.
- قايت دەيسىڭ؟ جاسىڭ وتىزعا تايادى. قيىن ارينە.
- سونىمەن، سول ماتاعا تابىناسىڭ دا. وسى تۇسىنبەيمىن، تابىنۋ كەرەك بولسا، سىيىنۋ كەرەك بولسا، پايعامبار بار ەمەس پە؟ سەندەر نە، اركەز تابىناتىن بىرەۋدى تاۋىپ الا بەرەسىڭدەر؟
- نۋ، دوروگايا، ساعان مۇنى تۇسىندىرە المايمىن.
- ايتشى، ماتانى نەگە ءىلىپ قويدىڭ؟
- مۇنى، كوزىم الايىپ اسپانعا قاراعاندا، بەكەت اتام ەسىمە ءتۇسسىن دەپ ءىلىپ قويدىم، - دەدى تىريعان كەلىنشەك اقشا بەتىندەگى بۇكىل ءاجىمدى ماڭدايىنا جيىرىلىپ.
- بەكەتتى ەسىڭە الىپ... و، توبا، اللاھتى ەسىڭە ال.
- بەت اۋزىن بەس باتپان شۇبەرەكپەن وراعان انا پودرۋگاڭنىڭ اڭگىمەسىن ايتپاشى ماعان.
- نۋ، ەندى سەنىكى دۇرىس پا، بەكەتتى ەسىمە الام دەپ.
- سول پودرۋگاڭ ارابيادان العان عوي ءىلىمىن. ايتپاقشى، ءتىپتى ارابياعا بارىپ كەلدى.
- ءيا، بارىپ كەلدى. بىلەسىڭ بە، ارابتار ازعىنداپ، رۋحاني ازىپ كەتكەن دەيدى. نامازدى وتىردىم، دارەتكە باردىم، شاي ءىشتىم دەگەن سياقتى داعدىمەن وقيدى دەيدى.
- سونىڭ ماعان ۋاعىزىن ايتىپ جاتسىڭ اۋ. ەي، پايعامبار ايتقان: ء"دىن ارابيادان باستالىپ، ارابيادا بىتەدى" دەپ.
- ءمااا، شىن با نە؟ بىلمەگەن ەكەم.
- وزدەرى يزۆراششەنتسى. نەسىن ايتاسىڭ؟
- سەنىكى دۇرىس بولسا، پايعامبارعا نەگە جالبارىنبايسىڭ؟ پايعامباردىڭ دارەجەسى مىڭ ارتىق قوي. اقشا ءجۇزى باقشا كەلىنشەك، سويديعان تىرناقتارىمەن يەگىن جاسقاپ، تەرەڭ كۇرسىنىپ الدى. ۇيپا تۇيپا بۇيرا شاشىن سىلكىپ قالىپ، الدىنداعى ءتاتتى بالىشتەن تىستەدى.
- مەن بەكەت اتانىڭ باسىنا باراردا، ىرگەمىزدە جاتقان ەسەت اتانىڭ باسىنا سوقپاسام، سوقپاعان بولسام، ءۇش ساعات قالادان جىراقتا جاتقان ابات بايتاق اتا مەن دوسجان اتانىڭ باسىنا بارماسام، وبلىس ىرگەسىندە جاتقان ۋايس قارانيدىڭ باسىنا تۇنەمەسەم ماڭعىستاۋ بارعانىم بەكەرشىلىك بولادى.
- نۋ ي نۋ؟ كۇلكىدەن سىقىلىقتاپ راحاتتانعان قۇربىسى جاتىپ قالدى. - قاتىراسىڭ. ال، بار بارىنە، سوسىن نە شىعادى؟
- ءمۇيىز شىعادى. سەن، مىسالى، ايتالىق، اباي اتاڭدى بىلەسىڭ عوي. ابايدى جاقسى دەمەي، ابايدى جاتتاماي قالاي سەن رۋمي، نە بولماسا ومار حايام جاقسى دەپ ەلدى سەندىرەسىڭ؟ الەمدە، الدەكىمدى تانىستىرعاندا "بۇل قازاقتىڭ ابايى" دەگەن تەڭەۋلەردى ەستىگەن شىعارسىڭ. سول سياقتى، ومىرىڭدە جاقسى ادامدى كەزىكتىرىپ، ونىڭ جاقسىلىعىن اسپەتتەپ، وعان قۇدايدان دۇعا تىلەپ، ونىڭ مارتەبەسىن اسىرمايىنشا، سەنەن مىڭ شاقىرىم جەردە جاتقان پايعامبار قابىرىنىڭ قادىرىن قايدان بىلەسىڭ؟ قازاقتار، قىزىق، مەككە بارۋعا اسىعادى. پايعامباردىڭ باسىنا بارۋعا اسىعادى. تۇركىستانداعى ياسساۋي بابامىزعا بارۋ ءۇشىن ارىستان بابتىڭ باسىنا سوعۋ كەرەكتىگىن بىلمەيدى بار عوي. سول قاراپايىم قاعيدانى، مىنا مەن بىلەمىن. باقيلىق بولعان اكە-شەشەسىنە دۇرىستاپ دۇعا جاساپ، ساداقا بەرمەگەن مۇسىلماندار مەككەگە بارىپ، پايعامبار باسىنا بارىپ ءتاۋ ەتەدى.
- ءتاۋ ەتپەيدى، قۇران باعىشتايدى.
- بىلەسىڭ بە، بۇل، تۋىلا سالىپ، "ماعان تيمەيدەر، ماعان انا كەرەك ەمەس، مەنى قۇدايدىڭ ءوزى ەمشەك بەرىپ اسىرايدى، اكە كەرەك ەمەس، مەنى اللاھ جەتكىزەدى، قالعاندارىڭ شيرك" دەۋمەن بىردەي عوي.
- ۋجس، نە دەپ كەتتىڭ؟
- ەي، ءولىپ قالاسىڭ بار عوي، ءولىپ قالاسىڭ عويى وسىنى ايتقاندا تىريعان كەلىنشەكتىڭ باس سۇيەگىنە جابىسقان كوكتامىر ءىسىنىپ، كوزى باقىرايىپ كەتتى. سارعىلت شاشتى قۇربىسىنىڭ سارعىش رەڭكى بوزارا ءبورتىپ، ساپ سارى تومپاق باۋىرساقتاي دوڭگەلەنگەن جۇزىنەن كۇلكىلەر شاشىلىپ، جىلتىڭداپ ءار بۇرىشقا سەكىردى. مانادان بەرى بارماقتىڭ ۇشىنداي كونسترۋكتورعا الدانعان ءۇش جاسار بالا، شاشىلعان تيىننىڭ سىڭعىرىن اۋلاپ، بولمە ءىشىن كەزىپ جۇگىرە باستادى.
- ءوي، مىناۋ قايتەدى؟ ەركەلەپ جاتىر. كۇلكىڭدى اي سەنىڭ، - دەپ كەيىدى تىريعان كەلىنشەك. ەكى يىعى كەمسەڭدەگەن كەمپىردىڭ قۋ سۇيەگىندەي ءىلىنىپ تۇر كەۋدەسىندە. ومىراۋىن ويىپ تۇسىرگەن كويلەك بالىشتەي بولبىراپ، بۇرىسكەن ەمشەگىن سالاڭ سالاڭ ەتكىزىپ كوزدى اربايدى.
- ءايي، "ۋ-ءو-ۋ-ءو-ءولىىپ قا-ا-الاسىڭ" دەپ كۇشتىلەپ، قىرىلداپ ايتتىڭ عوي. وي، نە موگۋ. بايسىز بايتالداي جەر تارپىپ، سەمىز دەنەسى اتىپ شىعىپ، الەمدى استاڭ كەستەڭ ەتكىسى كەلەتىن قۇربىسىنىڭ كەۋدەسى ىركىتتەي ىركىلدەپ، جارىلۋعا شاق قالدى.
- نۋ، ۋاحابيتتەردى تىڭداپ تىڭداپ، ميىڭ بىتەلىپتى. سولار عوي، شيرك ميرك دەگەندى شىعارعان.
- ال، سەن "اققا", "گاككۋ" سياقتى بىردەڭەلەرگە كىرمەيسىڭ بە؟
- جوق. اتا بابام مىڭ جىل تابىنعان، اتا بابامنىڭ مىڭ جىلعى عۇرپى بۇل. ال، انا، ماتانى بۇلاي ىلگەنىمە كۇيەۋىم دە كۇلگەن. مەن كوز تيەدى دەپ قىزىل شۇبەرەك بايلاپ، كوز تاعىپ قويعانعا سەنەمىن.
- شيرك قوي ءبارى، شيرك.
- ءيا، ۇيىمدە الدەقانداي ءارتىستىڭ پورترەتى جوق، سول شيرك انە. قايرات نۇرتاس، ديما بيلان، تورەعالي، تاعى كىم بار؟
- جانىم، ول شيرك ەمەس.
- نە وندا ول؟
- تۇسىنەسىڭ بە، ولاردىڭ كوزدەرى ادەمى. اندەرى قانداي!!! جاقسى كورىپ ىلگەندە تۇرعان نە بار؟
- ەشتەڭە جوق. ءجاي ايشەيىن، ۇيىڭە پەرىشتەلەر كىرمەيدى.
- وي، نە نادو. مى س توبوي، پوچەمۋ وب ەتوم بولتاەم.
- ساعان و باستا ايتتىم عوي، كەرەك ەمەس كوزقاراسىما باس سۇعىپ دەپ. كوزدەرىن ايتاسىڭ، كوزدەرىن اي دەپ. ول كوز ەمەس، دامبالدىڭ تەسىگى.
- و-و-ححوو، دامبالدىڭ تەسىگى؟ و، نەگە دامبالدىڭ تەسىگى؟ سىقىلىقتاپ كۇلگەندە ەكى بەتىندەگى تومپاق ءۇيىر قىزعىلتتانىپ، كوزىنەن جاس اقتى. بۇرىشتان بۇرىشقا سەكىرگەن بالا "دامبالدىڭ تەسىگى" دەگەن ءسوزدى ەستىگەندە قالت تۇرا قالدى. وزىنە وتە تانىس ءسوزدى ەستىگەن. وتكەن ءتۇنى شەشەسى تۇنگى پيجاماسىن شەشىپ جاتىپ، دامبالىنىڭ تەسىلىپ قالعانىن كورىپ، "دامبال تەسىك" دەپ تەسىكتەن قولىن كىرگىزىپ شوشايتىپ، كۇلگەن ەدى.
- ءيا، دامبالدىڭ تەسىگى. ول تەسىك سيىردا دا بار. انا سايعا ءتۇسىپ كەتپەيىن، مىنا شۇڭقىرعا كىرىپ كەتپەيىن. مىناۋ بوق پا، مىناۋ ءشوپ پە دەگەن.
- مۇلدەم قۋىپ كەتتىڭ. داۆاي، توكەڭ تۋرالى ايتايىق.
- توكەڭدى ايتايىق. ال، مەنىڭ ۇيىمدەگى قىزىل شۇبەرەككە كەلگەن سايىن شۇيىلمە. اركىمنىڭ ءوز ءستيلى بار دەمەكشى.
- قاشان تۇرمىس قۇرام سەن قۇساپ، ا؟.. نۋ، شارشادىم ۋجە.
"ماما، دامبال تەسىك" دەپ بۇرىشتا وتىرعان بالا بۇتىن شەشىپ، ەكى تومپاعىنىڭ ورتاسىنان ءشۇماتايى جالتىراعان تەسىكتى توڭقايتىپ كورسەتتى. كۇلگەنشە كۇلدىك.
Abai.kz
