قر پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ جەتەكشىسى

ءا.ر. جاقسىبەكوۆكە

                                                                                               جانە

قازاقستان رەسپۋبليكاسى

پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ

مەملەكەتتىك قۇقىق بولىمىنە

قۇرمەتتى ادىلبەك رىسكەلدىۇلى!

ەلباسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ ارقىلى بيلىك تارماقتارى اراسىندا وكىلەتتىكتەردى قايتا ءبولۋ تۋرالى باستاما كوتەرىپ، سول وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلاردى تالقىلاۋعا ءبىر اي ۋاقىت بەردى. مىنە، كوزدى اشىپ-جۇمعانشا سول ءبىر ايىڭىز دا بىتۋگە تايادى. ەندى ساناۋلى كۇندەردەن كەيىن تالقىلاۋ اياقتاپ، ۇسىنىستار قورتىندىلانىپ، ناتيجە شىعارىلادى. مۇمكىن، تالقىلاۋ ۋاقىتى تاعى بىرەر ايعا ۇزارتىلىپ قالار. ءۇمىت دۇنيەسى عوي، اتا زاڭنىڭ 10-بابىنا تولىقتىرۋ ءۇشىن ۇسىنعان ۇسىنىسىمىزدى ەل تالقىسىنا تاعى ءبىر مارتە سالۋدى ءجون كوردىك.

نەگىزى، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك ەگەمەندiگi تۋرالى دەكلاراتسيا جونiندە» قازاق سسر جوعارعى سوۆەتىنىڭ 1990 جىلعى 25 قازانداعى قاۋلىسىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسى رەسپۋبليكادان تىس جەرلەردە تۇراتىن قازاقتاردىڭ ۇلتتىق-مادەني، رۋحاني جانە تiل جونiندەگi قاجەتiن قاناعاتتاندىرۋعا قامقورلىق جاسايدى» دەگەن ءسوز بار.

ارينە، تاۋەلسىزدىكتىڭ توبەسى انە-مىنە كورىنە باستاعان، بىراق ەركىندىگى قولىنا تولىق ءتيىپ ۇلگەرمەگەن ەلەڭ-الاڭ تۇستا، الماعايىپ زاماندا ەلدىڭ «مەملەكەتتiك ەگەمەندiگi تۋرالى دەكلاراتسيا» قابىلداپ، وعان رەسپۋبليكادان تىس جەرلەردە تۇراتىن قازاقتار تۋرالى تارماق قوسۋ – ۇلى ەرلىك ەدى.

بۇگىنگى ۇلى دالا ەلىنىڭ ىرگەتاسىنىڭ قالانۋىنا نەگىز بولعان، ءبىر ميلليوننان استام قازاقتىڭ اتاجۇرتىنا ورالۋىنا جول اشقان وسىناۋ دەكلاراتسيانى دايىنداۋعا قاتىسقان ءبىزدىڭ سول كەزدەگى لەگاندارنىي جۇمىس توبىنا، قاۋلىعا قول قويعان ن.نازارباەۆقا راحمەت ايتۋىمىز كەرەك!

ارادا ەكى ايعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا ەكىنشى ءبىر باتىل قادام جاسادى. 1991 جىلعى 16 جەلتوقساندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك تاۋەلسiزدiگi تۋرالى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسيالىق زاڭى» قابىلدانىپ، ەل تاۋەلسىزدىگىن جاريالادى.

ەگەمەندiك تۋرالى دەكلاراتسياداعى رەسپۋبليكادان تىس جەرلەردە تۇراتىن قازاقتار تۋرالى تارماق «قازاقستان رەسپۋبليكاسى رەسپۋبليكا شەگiنەن تىس جەرلەردە تۇراتىن قازاقتاردىڭ ۇلتتىق-مادەني، رۋحاني جانە تiلدiك قاجەتتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا قامقورلىق جاسايدى، ولار ازاماتى بولىپ وتىرعان مەملەكەتتەرمەن جاسالعان شارتتار نەگiزiندە بۇل ازاماتتاردىڭ مۇددەلەرiن قورعايدى» دەپ، ودان ارى تولىقتىرىلا ءتۇسىپ،  وسى كونستيتۋتسيالىق زاڭنىڭ 8-بابى بولىپ قابىلداندى.

وكىنىشكە وراي، بۇل ءسوز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىندا جوق!

«قازىر زاماننىڭ ديدارى وزگەردى. ءبىز دە وزگەرۋگە ءتيىسپىز. سول سەبەپتى مەملەكەتتىڭ باسقارۋ جۇيەسىن دە جاڭعىرتاتىن كەز كەلدى. مەن ەلدىڭ مۇددەسى مەن زاماننىڭ تالابىن، ۇرپاقتىڭ بولاشاعىن ويلاي وتىرىپ، وسىنداي بايلام جاسادىم»، - دەدى ەلباسىمىز.

وتە دۇرىس قادام بولدى. جۇرت اتا زاڭعا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋدى قۋانا-قۋانا قۇپتادى.

وسى جەردە ءبىز ۇيىرىنەن ءبولىنىپ قالعان شەتتەگى بەس ميلليون قازاقتىڭ دا تاعدىرىن ەستەن شىعارماۋعا ءتيىسپىز.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك تاۋەلسiزدiگi تۋرالى كونستيتۋتسيالىق زاڭىنا ەنگەن سول باپپەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى قازىرگى تاڭدا رەسپۋبليكادان تىس جەرلەردە تۇراتىن قازاقتاردىڭ ۇلتتىق-مادەني، رۋحاني جانە تiل جونiندەگi قاجەتiن قاناعاتتاندىرۋعا قامقورلىق جاساي الا ما؟! مۇددەلەرiن قورعاۋى مۇمكىن بە?!!

مەنشە، ەشكىم ءيا دەپ ايتا المايدى! ويتكەنى، ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءوزى ايتتى عوي، قازىر زاماننىڭ ديدارى وزگەردى.

بۇگىن دە، بولاشاقتا دا شەتتەگى قازاققا قامقورلىق جاساۋدىڭ جانە ولاردىڭ مۇددەسىن قولعاۋدىڭ جالعىز-اق جولى بار.

ول – رەسپۋبليكادان تىس جەرلەردە تۇراتىن قازاقتاردىڭ تاريحي وتانىنا كەلۋىنە كەڭ جول اشۋ، قونىستانۋىنا تيىمدىلىك جاساۋ.

قازىر قولدانىستاعى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى» زاڭىنىڭ «1) تۇرۋ مەرزىمىنە قاراماستان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا زاڭدى نەگىزدەردە تۇراقتى تۇراتىن ورالماندار جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن (تىركەۋ تارتىبىمەن) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الادى» دەگەن 16-1- بابى ەرتەڭ ءبىر-اق مينۋتتا وزگەرىپ، 16-باپتاعى  «1) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا زاڭدى نەگىزدە كەمىندە بەس جىل تۇراقتى تۇراتىن نە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىمەن كەمىندە ءۇش جىل نەكەدە تۇراتىن ادامدار قابىلداناتىن بولادى» دەگەن شارقا تەڭەستىرىلە ساۋى ابدەن مۇمكىن! 2013 جىلى 15 جەلتوقساندا ءدال سولاي بولعان!

شەتتەگى بەس ميلليون قازاقتىڭ قۇدايدان كەيىنگى سۇيەنەرى دە، ات باسىن تىرەيتىن پاناسى دا وسى جالعىز قازاقستان!

سول ءۇشىن، تاعى قايتالاپ ايتايىن، الداعى زامانداردا دا قازاق ەلىنە ورالعىسى كەلەتىن شەتتە جۇرگەن قانداستارىڭىزدىڭ «نۇرسۇلتان سالعان نۇرلى جولى» ماڭگى اشىق بولسىن دەسەك، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسيانىڭ 10-بابىن «رەسپۋبليكا شەگiنەن تىس جەرلەردە تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتار قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كەدەرگىزسىز ورالادى جانە تۇرۋ مەرزىمىنە قاراماستان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن (تىركەۋ تارتىبىمەن) الادى.» - دەگەن جاڭا ءبىر تارماقپەن تولىقتىرۋ كەرەك!

قۇرمەتپەن، اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz