كەشە، 3 اقپاندا، «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنان "الاڭ" باعدارلاماسىن تولىق كوردىم. اتالعان باعدارلامادا نەگىزى ايتىلۋعا ءتيىس اڭگىمە ايتىلماي قالعان سياقتى. نەگە؟ ونىڭ مىنانداي سەبەپتەرى بار: قىتايداعى 1,5 ملن قازاق - جالپى قازاقتىڭ 1/8-ءى، شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ 1/3-ءى. پارلامەنتتىڭ سۋىرماسىندا جاتقان كوشى-قونعا قاتىستى جاڭا زاڭ جوباسى كۇشىنە ەنسە دە، زاڭ وسى قازاقتاردىڭ ورالۋىنا ەشقانداي جول اشپايدى. «باياعى جارتاس سول جارتاس» كۇيىندە قالا بەرمەك. سەبەبى، زاڭ جۇزىندە وتانعا ورالۋ، ازاماتتىق الۋ ماسەلەسى شەشىلگەنمەن، ناقتى ومىردە تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋعا زاڭدىق قۇقىق شەتەلگەن. تۇراقتى تىركەۋگە تۇرا الماعان ادام ازاماتتىق تا، جەڭىلدىك تە الا المايدى. ياعني، ۇكىمەتتىڭ 111 قاۋلىسى بويىنشا زاڭدى تۇردە تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋعا بولمايدى.

بىرىنشىدەن، قازاقستاننىڭ جاڭا زاڭى دا، قاۋلىلارى دا بۇرىنعى تمد كەڭىستىگىن نەگىزگە الىپ، زاڭدىق قۇقىقتاردى قاراستىرعان. ول جۇيە الەمدە الدەقاشان توقتاعانى بەلگىلى. سونى ەسكەرمەگەن زاڭ جوباسىنىڭ اۆتورلارى حالىقارالىق قۇقىقتىق نورمالاردى مۇلدە ەسەپكە الماعان. سونىڭ سالدارىنان قازاقتار ەڭ كوپ تۇراتىن تمد-دان تىس (موڭعوليا دا كەڭەس وداعىنىڭ شەكپەنىندە بولدى عوي) جالعىز ەل – قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قازىرگى مەملەكەتتىك اۋماعىندا تۇرىپ ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قازاقتار الگى ساياسي توپاستار مەن قۇقىقتىق ماسەلەدەگى ساۋاتسىزداردىڭ كەسىرىنەن  زيان شەگىپ وتىر. بۇل جوبا - رەسەي زاڭىن باسى ءبۇتىن كوشىرىپ اكەلىپ، بەيىمدەپ، قازاقشاعا اۋدارۋ عانا. ءىىم كوشى-قون پوليتسيا كوميتەتىنىڭ: "بارلىق ەلدەگى قانداستارىمىزعا بىردەي قۇقىق بەرەمىز، قىتاي قازاقتارىنا بولە قاراۋ ۇيات بولادى",  - دەۋى دە وسىنى تۇسىندىرەدى. مۇمكىن ول بەيشارالار ءار سەگىزىنشى قازاق قىتايدا تۇراتىنىن بىلمەۋى دە مۇمكىن. پرينتسيپ پەن ناقتىلىق بولماعان زاڭ قاشاندا شيكى بولماق.

قولدانىستاعى قىتاي زاڭى بويىنشا اتالعان ەكى انىقتاما: سوتتالماعانى تۋرالى انىقتاما مەن تىركەۋدەن نەمەسە ازاماتتىقتان شىققانى تۋرالى انىقتاما بەرىلمەيدى. سەبەبى، قىتايدان باسقا ۇلت وكىلدەرىن نەگىز ەتە وتىرىپ سوتتالعان ادامعا تولقۇجات بەرۋ شەكتەلگەن. ونىڭ ۇستىنە، ەكىنشى انىقتامانى الۋ ءۇشىن باسقا ەلدىڭ ازاماتتىعىن العانى تۋرالى مالىمەتتى قىتايدىڭ قۇزىرلى مەكەمەلەرىنە بەرۋ كەرەك. قازىر قازاقتار وسى انىقتامالاردى جالعاننان جاساتىپ اكەلىپ جاتقانىن قىتاي ەلشىلىگى دە، قر كوشى-قون پوليتسيالارى دا جاقسى ءبىلىپ وتىر. قر ۇكىمەتى كىرىپتار قازاقتى قىلمىسقا يتەرىپ وتىر.

تاعى ءبىر كۇدىكتى ماسەلە، 20 جىل سۇرالماعان وسى ەكى انىقتامانىڭ كەنەتتەن پايدا بولۋى مەن ونى الىپ تاستاۋدان باس تارتۋى - ەسى بار پەندەگە كۇدىك ۇيالاتادى. ويتكەنى، جاڭعى انىقتامالار قازاقتىڭ ازدىعىنان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە قاۋىپ ءتونىپ تۇرعان كەزدە پايدا بولدى. بۇل تازا ورىس ساياساتى ەمەس پە؟! ايتپەسە، 8 قازاقتىڭ بىرىنە ازاماتتىق بەرۋدى اتالعان 111 قاۋلى ارقىلى شەكتەۋ; 4 سەناتور مەن 3 ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ وسىعان بايلانىستى ۇكىمەتكە، ىشكى ىستەر مينيسترىنە قويعان ساۋالىنا جاۋاپ بەرمەۋ نەمەسە تالاپتان باس تارتۋ – كىمگە كەرەك؟

ۇشىنشىدەن، ەلباسىمىزدىڭ كوشى-قون ماسەلەسىن تەزدەتىپ رەتتەۋ تۋرالى بەرگەن تاپسىرماسىن 1 جىلعا دەيىن سوزىپ، كەشەۋىلدەتۋ دە - بىلگەن ادامعا ۇلكەن ساياسات. پرەزيدەنتتىڭ كوزىن كولەگەيلەپ قويىپ، بىلگەندەرىن ىستەپ وتىرعان، سول ىستەگەندەرى ءۇشىن ۇيالمايتىن، قورىقپايتىن ادامداردىڭ ارەكەتى دە ويعا كۇدىك ۇيالاتا تۇسەدى. ەل بيلىگىندە قازاق كوشىنە قارسى ادامدار جۇرگەن كەزدە پارلامەنتتە الداعى كۇندەرى قارالۋى ىقتيمال زاڭ جوباسىنىڭ كۇشىنە ءمىنىپ، كوشتىڭ بەتىن تۇزەۋى نەعايبىل.

التاي بۇقارباەۆ.

Abai.kz