ءبىز بالا كەزىمىزدە اكەمىز ۇيدە وتىرۋدى بىلمەيتىن. بىراق اپتادا ءبىر كۇن ۇيدە بولاتىن. ونى دەمالىس كۇن دەپ ويلاساڭىز قاتەلەسەسىز، ويتكەنى شوپانداردا دەمالىس كۇنى دەگەن مۇلدە بولمايدى. ايتەۋ اكەمىز ۇيدە بولىپ، اتى ارقا جازىپ تىنىعىپ قالاتۇعىن.

اتىن ەرتتەپ اتتانىپ كەتسە-داعى، كەش باتقانىنا، ءتۇن باسقانىنا قاراماي ۇيگە قوناعا كەلەتىنى تاعى بار ەدى. ويعا شوپكە ەكى اپتاعا كەتەتىنى باسقا اڭگىمە. كەيىن ەس بىلگەن سوڭ تۇسىنگەنىمىز ول «ەكىنشى كۇن» بولىپ شىقتى. بۇگىن ءساتسىز كۇن دەپ ۇيدە بولاتىن، ءبىزدىڭ ۇيگە سىرتتان دا ادامدار كەلمەيتىن. ولار دا ۇيلەرىنەن شىقپايتىن. دالا زاڭى سولاي شىعار كىم ءبىلسىن...

ايتايىن دەگەنىم وسى اپتانىڭ اتاۋلارىنىڭ نەگە قازاقشا اتاۋلارى جوق؟ بىلەتىن قازاقشا اپتا كۇندەرىنىڭ اتاۋى: ءبىرىنشى، ەكىنشى، ءۇشىنشى، ءتورتىنشى، بەسىنشى، التىنشى جانە جەتىنشى كۇندەر. مىنە تاماشا، بۇعان داۋىم دا جوق.

مەنىڭ داۋىم: دۇيسەنبى، سەيسەنبى، سارسەنبى، بەيسەنبى، جۇما، سەنبى جانە جەكسەنبى كۇندەرىنە. بۇلاردى قاشان ۇيرەنگەنىم ەسىمدە جوق، بىراق ءبىر بىلەرىم وتە كەش ۇيرەندىم. وتە كوپ قاتەلەسكەنىم دە ناقتى ەسىمدە. بۇرىنعى ءبىرىنشى، ەكىنشى ءارى ءۇشىنشىم قايتا ارتىق بولىپ تۇراتىن. ءالى دە سول ويدامىن. سونداي-اق بۇل كۇندەر بىزگە پارسى تىلىنەن ەنگەندىگىن تۇگەلگە دەرلىك بىلەمىز. ءتاۋبا تاۋەلسىز ەلمىز ەندى نەگە قازاقشا اپتا كۇندەرىنىڭ اتاۋلارى بولماسقا... قازاقشا بولسا قانداي تاماشا بولار ەدى. باستا ايتقانىمداي  ءبىرىنشى، ەكىنشى ءارى ءۇشىنشى ت.ب. اتاۋلارى اتالا بەرسە ءسوز جوق. وزگەرتۋ قاجەت بولسا تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعىنا وراي وزگەرتۋ كەرەك پە ەدى. مەنىڭ دە ازامات رەتىندە ۇسىنىسىم بار. ونى كەيبىر ەلدەردىڭ اپتا اتاۋلارىن اتاعان سوڭ ۇسىنارمىن.

اعىلشىنشا:  

Monday, Tuesday, Wednesday, Thursday, Friday, Saturday, Sunday.

ورىسشا:

پونەدەلنيك، ۆتورنيك،سرەدا، چەتۆەرگ، پياتنيتسا، سۋببوتا، ۆوسكرەسەنە.

تۇرىكشە:

پازارتەسى، سالى، شارشامبا، پەرشەمبە، جۇما، جۇمارتەسى، پازار. تۇرىكشەگە دە پارسى اراب تىلدەرىنەن ءبىر ەكى اتاۋ ەنگەندىگىن كورىپ وتىرسىزدار.

ءبىزدىڭ ءبىرىنشى، ەكىنشى ءارى ۇشىنشىمىزگە ەڭ سايكەس كەلەتىن اراب اپتا اتاۋلارى. بىراق ولاردىڭ اپتالىق كۇن رەتى مۇلدە وزگەشەلەۋ.

اراپشا: ياءۋمۇل ءاحاد (جەتىنشى), ءياۋمۇل ءيسناين ء(بىرىنشى), ءياۋمۇس ءسۇلاساا (ەكىنشى), ءياۋمۇل اربيعا ء(ۇشىنشى), ءياۋمۇل حاميس ء(تورتىنشى) ءياۋمۇل جۇمعا (بەسىنشى) ءياۋمۇس ءسابت (التىنشى).

اپتا اتاۋلارىن اتاپ پايدالانۋ ساتۋرن, كۇن, اي, مارس, يۋپيتەر, شولپان, مەركۋري سياقتى 7 اسپان دەنەسىنىڭ بەلگىلى بولۋىنا بايلانىستى پايدا بولدى دەلىنەدى. وسى دەنەلەردى اپتا كۇنىمەن اتايتىن ەل موڭعوليا. ولارعا تيبەتتەردەن كەلگەن بولار. داۆاا (اي), مياگمار (مارس), بااسان (شولپان), بيامبا (ساتۋرن) جانە ت.ب.-لار

جەتى ءتۇس، جەتى نوتا سىقىلدى جەتى كۇن دە ۇلى جاراتۋشىنىڭ سىيلىعى. اتام قازاق وسىعان ۇقساتىپ جەتى اتا، جەتى قازىنانى قالىپتاستىرعان جوق پا؟. سوندىقتان قازاقي اتاۋلارى بولسا دەگەن وي مەنى، بىزدەگى اتاۋلاردىڭ پارسىشا ەكەنىن بىلگەننەن كەيىن باستالعان ەدى. وسىنى كەي باۋىرلارىما دا اقتارعان بولاتىنمىن. جەتى اسپان دەنەسىن قولدانباي-اق قويالىق، ءتول اتاۋ بولسا دەگەن ارمان. جوعارى دا ايتىلعانداي ءبىرىنشى، ەكىنشى ءارى ءۇشىنشىمىز وتە تاماشا. ال قايتكەن كۇندە اتاۋ قوسار بولساق مەنىڭ ۇسىنىسىم، ءار قازاقتىڭ جانىنداي جاقسى كورىپ سۇيەتىن «جىلقى» اتاۋلارىن اتار ەدىم.

مىسالى:

ءبىرىنشى كۇن – قۇلىن

ەكىنشى كۇن – تاي

ءۇشىنشى كۇن – قۇنان

ءتورتىنشى كۇن – دونەن

بەسىنشى كۇن – بەستى

التىنشى كۇن – ات

جەتىنشى كۇن – ازات (ازاتتىققا وراي) ازات كۇنى اتاۋى دا قولدانىستا بار ەكەنىدە قاپەرلەرىڭىزدە بولار.

ءجا، باسقاسىن قارىق قىلىپ، وسى قالدى ما نەمەسە كىرمە ءسوزدىڭ بارلىعىن وزگەرتۋ مۇمكىن بە دەۋشىلەر دە تابىلار. ول ەمەس ماسەلە، جاتتاعان، اتاعان ءاربىر سوزىمىزبەن اتاۋلارىمىز سانامىزدىڭ تۇبىنە سىڭىسسە، نۇر ۇستىنە نۇر بولماق. سول ءۇشىن دە مەنىڭ تاڭداۋىم جىلقى اتاۋلارىنا وداقتاستى.

جاراتۋشى جالعىز يەم ەل جۇرتىمدى باياندى ەتە كور!

ابدىكارىم بەرىكباي گەرمانوعلى

Abai.kz