اتاقتى ماسكۇنەممەن سۇحبات
- اسا قۇرمەتتى كۇندەماس باسجازارۇلى، ءسىزدىڭ اتاقتى ماسكۇنەم ەكەنىڭىزدى بۇكىل قالا جۇرتشىلىعى جاقسى بىلەدى. ايتىڭىزشى، نە ءۇشىن ىشە بەرەسىز؟
- وتە ورىندى سۇراق. بىراق نەگە ىشە بەرەتىنىمدى ءوزىم دە بىلمەيمىن.
- كەيبىر ماسكۇنەمدەردەن نەگە ىشە بەرەسىڭ دەپ سۇراساڭ، «ءىش، ءىش» دەپ شايتان ءتۇرتىپ تۇرادى، - دەيدى. ءسىزدى شايتان تۇرتپەي مە؟
- شايتان دەگەنمەن شارۋام جوق.
- شايتان تۇرتپەيتىن بولسا، نەگە ىشە بەرەسىز؟
- وي، ءسىز تۇسىنبەيسىز عوي. مەن تەكتەن-تەككە ىشپەيمىن.
- سوندا ەندى نە ءۇشىن ىشەسىز؟
- مەن ەلدىڭ، جەردىڭ، قوعامنىڭ جاعدايىن ويلاعاندىقتان ىشەم عوي. قايبىر جەتىسكەننەن ىشەدى دەيسىز؟
- انىعىراق ايتساڭىز.
- مەن ەندى ءبارىن تىزە بەرمەي، قاتتى ءىشىپ كەتكەن كەزدەرىمدى ايتايىن. سوناۋ ءبىر جىلى بانككە سالعان اقشامنىڭ 500 مىڭ تەڭگەسى كۇيىپ كەتتى. ءولىپ-ءتىرىلىپ جيناعان اق-شام عوي. سوسىن مەن دە كۇيىپ كەتتىم. ءايدا، سىلتەدىم كەپ. ەستەن تانعانشا ءىشتىم.
- ەندى ءسىز سىلتەدى ەكەن دەپ، بانك اقشاڭىزدى قايتارىپ بەرمەيدى عوي.
- ماسەلە بانكتە ەمەس، ماسەلە ۇكىمەتتە بولىپ تۇر عوي. ءبىزدىڭ ۇكىمەتتە «بەت» بولدى ما؟ كوك تيىن دا قايتارىپ بەرگەن جوق. سوسىن سىلتەدىم. ءوشىمدى «اقاڭنان» الدىم. ايتپەسە، سىلتەپ جىنىم بار ما؟
- ءيا، سودان كەيىن.
- ءبىز ءوزى قالانىڭ شەتىندە تۇرامىز، مال ۇستايمىز. بىردە قورامداعى بۇزاۋلى سيىرىمدى، قۇلىندى بيەمدى ءبىر تۇندە ۇرلاپ كەتتى. سوتقا ارىزدانىپ ەدىم، سوت: «ءسىزدىڭ بار مالىڭىزدى ەلىمىزدە ابدەن بايىپ، انگلياعا بىلتىر قاشىپ كەتكەن اتاقتى جەمقور قارىنباەۆ جايىنباي ۇرلاپتى. سونى سىرتىنان سوتتاپ، 15 جىلعا ۇكىم شىعاردىق» - دەيدى.
- اۋ، اينالايىن، سوت، اۋ، كوكە، مەنىڭ مالىم بىلتىر ەمەس، ءبىر اي بۇرىن عانا ۇرلانعان دەسەم، «جوق، بىلتىر ۇرلانعان، ءبىز اتاقتى باقسىعا بال اشتىردىق، انگلياداعى قارىنباەۆ ۇشاقپەن كەلىپ، الىپ كەتكەن» دەپ بەت باقتىرمايدى. ال ەندى وسىنداي سوتقا قالاي كۇيىپ كەتپەيسىڭ، قالاي ىشپەيسىڭ؟
- ءسىز ىشكەندە سوت باسقا ۇكىم شىعارار دەيسىز بە؟
- سوت باسقا ۇكىم شىعارمايتىنىن بىلگەن سوڭ ىشكەن جوقپىن با؟ ايتپەسە، ءىشىپ جىنىم بار ما؟
- ءيا، سودان كەيىن.
- وسى مەنىڭ ماسكۇنەم بولۋىما تەلەديدار دەگەن «پالە» كىنالى. سودان نەبىر «قىزىقتى» كورەمىن دە، ىشەمىن كەپ.
- قانداي قىزىقتى ايتىپ وتىرسىز؟
- وي، قىزىق كوپ قوي. ماسەلەن، پارلامەنتتەگى اتا ساقالى اۋزىنا بىتكەن قازاقتار-دىڭ قازاقشا سويلەمەيتىنى، سويلەي المايتىنى قانداي قىزىق.
- ەندى ولار قازاقشانى باسقا ۇلت وكىلدەرى تۇسىنبەيدى دەپ ۇيالادى عوي.
- ءيا، سول ۇيالعانىنىڭ ءوزى قانداي قىزىق دەسەڭشى. ءبىزدىڭ بيلىكتەگىلەر وتە ۇيالشاق. ۇكىمەتتىڭ ءماجىلىسىن قاراڭىزشى. بىرىڭعاي قازاقتار وتىرىپ، بىرىڭعاي ورىسشا سويلەيدى. بەتى اشىلماعان قىزداي قانداي ۇيالشاق ۇكىمەت! مۇنداي ۇيالشاق ۇكىمەتتى، ۇيالشاق پارلامەنتتى ەش جەردەن، ەش ەلدەن تاپپايسىڭ عوي، تاپپايسىڭ. ول ەلدەردىڭ پارلامەنتتەرى دە، ۇكىمەتتەرى دە بارىپ تۇرعان «بەتسىز». «ۇيالماي، قىزارماي»، ءوز تىلدەرىندە سويلەي بەرەدى. وتىرعان باسقا ۇلت وكىلدەرىمەن شارۋاسى جوق. تىم بولماسا بىرەۋى ءبىزدىڭ ۇكىمەت پەن پارلامەنتتەن ۇلگى-ونەگە السايشى. جوق، الاتىن ءتۇرى جوق «بەتسىزدەردىڭ».
- سوندا ءبىزدىڭ ۇكىمەت قازاقشا نەگە سويلەمەيدى دەپ ويلايسىز؟
- ونى كىم ءبىلسىن. مۇمكىن قازاقشا سويلەسەك، ارقامىز قۇرىسىپ، شەكەمىز تىرىسىپ، تىلىمىز ءبۇرىسىپ قالادى دەپ ويلايتىن شىعار.
- ءسىز جاڭا ءبىزدىڭ پارلامەنتتى دە، ۇكىمەتتى دە بەتى اشىلماعان قىزداي ۇيالشاق دەدىڭىز. سوندا ولاردىڭ «بەتىن» كىم اشادى، قاشان اشادى؟ الدە اشىلماي جۇرە بەرە مە؟
- پاتشاعار، سۇراعىڭ قانداي بۇزىق ەدى. جاۋاپ بەرۋگە ۇيالىڭقىراپ تۇرعانىمدى قاراڭىزشى. وسىنى ۇكىمەتتىڭ وزىنەن سۇراساڭىز دۇرىس بولار ەدى. ەگەر «بەتىن» اشۋعا كەلىسسە، تەگىن-اق اشىپ بەرەر ەدىم.
- كۇندەماس باسجازارۇلى، سوندا ءسىز قازاقشا سويلەمەيتىن ۇكىمەت ءۇشىن ىشپەيسىز بە؟
- نەگە ىشپەيمىن، ىشەمىن. ماعان سىلتاۋ كەرەك. بىراق مەن ۇيالشاق پارلامەنت پەن ۇيالشاق ۇكىمەت ءۇشىن دە، قازاقشاعا اۋزى قيسايمايتىن ۇيالشاق مينيسترلەر مەن اكىمدەر ءۇشىن دە، جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەر ءۇشىن دە، تەلەديداردان قازاقشا قويعان سۇراققا ورىسشا جاۋاپ بەرەتىن ۇيالشاق كەمپىر-شالدار ءۇشىن دە ۇيالىڭقىراپ وتىرىپ، ىشە بەرەمىن. وسىلار مەنى ابدەن ماسكۇنەم قىلىپ بولدى.
- سوندا ءسىز بۇلارعا كۇيىنگەننەن ىشەسىز بە، جوق الدە سۇيىنگەننەن ىشەسىز بە؟
- بىردە كۇيىنگەننەن، ەندى بىردە سۇيىنگەننەن ىشە بەرەمىن.
- كۇيىنىشىڭىز كوپ پە؟
- كوپ قوي، كوپ. قازاق كوشى نەگە توقتاپ قالدى دەپ كۇيىنەمىن، جەتىم قازاق بالالارىن جىلاتىپ، نەگە شەت ەلگە ساتتىق دەپ كۇيىنەمىن، قول جەتىمدى باسپاناعا نەگە قول جەتپەيدى دەپ كۇيىنەمىن، مىڭداعان قازاق قىزدارى نەگە بايعا شىعا الماي ءجۇر دەپ كۇيىنەمىن، ومىرىمىزگە ءنار بەرەتىن، ءسان بەرەتىن ستراتەگيالىق ماڭىزى زور نىسانداردى نەگە كارىس، قىتاي ءۇندىس سياقتى جات جۇرتتىقتارعا بەرىپ قويدىق دەپ كۇيىنەمىن، قۇداي جاراتقان جەرىمىزدى، كولىمىزدى، تاۋىمىزدى، ورمان- توعايىمىزدى نەگە جەكەگە ساتتىق دەپ كۇيىنەمىن. وي، مەن كۇيىنەتىن نارسەلەر كوپ قوي، كوپ.
- سوندا وسىلاردىڭ ءبارى ءۇشىن كۇيىنىشتەن ىشە بەرەسىز بە؟ جانىپ كەتۋىڭىز مۇمكىن عوي.
- ارينە، وڭاي ەمەس، دەنساۋلىق تا دال-دال بولدى.سوندا دا ىشپەسەم، مۇرنىم قىشيدى، تابانىم ىسيدى، شەكەم تىرىسادى، ارقام قۇرىسادى، قولىم قالتىرايدى، بۋىنىم سىرقىرايدى، تىزەم دىرىلدەيدى، كوزىم ىرىڭدەيدى، تاماعىم قۇرعايدى، باسىم قالتىلداپ، ءبىر «ورنىندا» تۇرمايدى.
- استاپىراللا، استاپىراللا! نە دەپ كەتتىڭىز؟ نەگە دوقتىرعا كورىنبەيسىز؟
- اۋ، اينالايىن، ونىڭ ەمى «اناۋ» عوي، «اقاڭ» عوي. قىرلى ستاقانمەن بىرەۋىن قىلعىتىپ جىبەرسەم، «ماناعىنىڭ» ءبارى قويا قويادى، جىم بولادى.
- دەنساۋلىعىڭىز دال-دال بولسا، قويمايسىز با؟
- جو...جوق، قويمايمىن، قويا المايمىن. مەن «ۇيالشاق» پارلامەنت پەن ۇكىمەتىمىز «ۇيالماي» تازا قازاقشا سويلەگەنشە، بويداق قازاق قىزدارى تۇگەل بايعا شىققانشا، انگلياعا ۇرلاپ اكەتكەن مالدارىمدى قايتارىپ بەرگەنشە، ىشە بەرەمىن، ىشە بەرەمىن، ىشە بەرەمىن.
دامير ابىشەۆ
Abai.kz
