قازىر قازاقتىڭ قاي تويىنا، قاي قۋانىشىنا بارا قالساڭ، كورەتىنىڭ،  جابىلا شاپان جابۋ جارىسى دەر ەدىم.

ءبىز «كەلمەسكە كەتتى دەپ جۇرگەن» سوۆەت يمپەرياسى كەزىندەگى جاقىن دوسىمنىڭ قازاق شاپانىنىڭ تاعدىرى جايىندا ايتقان مىنا ءبىر ءسوزى ەسىمدە قالىپتى:

- بىلەسىڭ بە، جۇماش، بۇگىندە الماتىدا 20-دان استام شاپان بار ەكەن. الگى 20 شاپان جىل بويى قالا قادىرلىلەرىنىڭ قۋانىشىن اينالىپ جۇرەتىن كورىنەدى. ءبىر جولى تۋعان كۇنىمە كيگىزگەن شاپانعا بايقاتپاي بەلگى سوعىپ، باسقا ءبىر قۋانىش يەسىنە سىيلاعانىم بار. ارادا ءبىر جىل وتكەندە مەنىڭ تاعى ءبىر قۋانىشىما الگى ءوزىم بەلگى سوققان شاپانىمنىڭ قايتىپ كەلگەنى بار، - دەپ ايتقانى ەدى...

راس، كەڭەس داۋىرىندە شاپان از بولدى. وعان قولى جەتكەندەر عانا يە بولاتىن. بۇگىندەرى شاپان تىگۋشىلەر كوبەيىپ، شاپان ساپاسى جاقسارعانى تاعى بار. بىراق، شاپان جابۋ جارىسى ورشىمەسە، باسىلعان ەمەس.

مەنىڭ بىلۋىمشە، قازاق شاپاندى ءوزىنىڭ اسا سىيلى ءارى قادىرلى تۋعان قۇداسىنىڭ عانا يىعىنا جاپقان. ال، قازىر شە، 40, 50, 60, 70, ت.ب. جاسقا كەلگەندەرگە شاپان جابۋ بۇلجىمايتىن زاڭعا اينالىپ بارا جاتقانداي اسەر ەتەدى.

قايتالاپ ايتامىن، قازاق شاپاندى ءوزىنىڭ تۋعان قۇداسىنىڭ عانا يىعىنا جاپقان. ال، قازىر قازاق شاپانىن، قازاقتى قويىپ، بارشا مۇسىلماندارعا دا، بارشا كاپىرلەرگە دە، اعىلشىندارعا دا، قىتايلارعا دا، نەگرلەرگە دە جابا بەرەتىن بولعان.  مەنىڭشە بۇنى قازاق شاپانىن قورلاۋ، مازاق ەتۋ دەپ ۇعۋ كەرەك.

ءتىپتى، باسقالاردى ايتپاعاننىڭ وزىندە، قازاق شاپانىن كەز كەلگەن جاستاعىلارعا دا جابا بەرەتىن بولىپپىز.  ءبىز بۇل داراقىلىقپەن قازاق شاپانىنىڭ قادىرىن ارتتىرىپ ەمەس ، كەرىسىنشە كەرى كەتىرىپ وتىرمىز.

قازاق شاپاندى اسا اسپەتتەپ، قۇرمەت تۇتقان!

قاسيەتتى قازاق شاپانىن، ءدىنىمىزدى، ءتىلىمىزدى، ۇلتتىق ءداستۇرىمىزدى بىلمەيتىن، بىلگىسى دە كەلمەيتىن، مەنسىنبەيتىن كىم كورىنگەن قايداعى ءبىر كىرمەلەردىڭ يىعىنا  جاۋىپ، نە بارقادام تاپپاقپىز؟

ول شاپان جاپقان قوناعىڭ، قازاق شاپانىنىڭ قادىرىن بىلە مە ەكەن اۋەلى؟

قورىتا ايتقاندا، قازاق شاپانىنىڭ قادىرىن كەتىرمەيىك، «قالىڭ ەلىم، قازاعىم، قايران جۇرتىم!..» (اباي) - دەپ ويىمدى تۇيىندەگىم كەلەدى.

مەنىڭ جوعارىداعى ايتقاندارىما، وزىندىك پىكىرمە – قارسى داۋ ايتاتىن نەمەسە تاعى دا قوسىپ تەرەڭنەن وي قوزعايتىن ازاماتتار تابىلىپ جاتسا، ولاردىڭ ايتقان ۋاجىنە قۇلاق اسۋعا ءازىرمىن؟

جۇماش كوكبورى

Abai.kz