2016 جىلدىڭ 30 قىركۇيەگى كۇنى ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا ء"وز قاراماعىنداعىلارعا مادەنيەتتى قارىم-قاتىناس جاساي المايتىن باسشىلاردى ۇناتپايتىنىن ايتقان ەدى.

«اتىڭ  شىقپاسا، جەر ورتە» دەيدى قازەكەم. الماتى وبلىسى ۇيعىر اۋدانىنىڭ اكىمىنىڭ اتاعى سوڭعى ەكى ايدا ءبۇتىن رەسپۋبليكاعا ايگىلەندى. جاقسىلىق جاساپ، جۇرت اۋزىنا ىلىكسە، قانەكەي؟ بوقاۋىز تىلىمەن، بىلاپىت سوزىمەن ءدۇيىم جۇرتتىڭ جاعاسىن ۇستاتتى. وسىلايشا ەل دە، ەلباسى دا ۇناتپايتىن قىلىق كورسەتتى.

القيسسا، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 18 ساۋىرىندە abai.kz سايتىندا «اۋزىنان اق يت كىرىپ، كوك يت شىعىپ جاتقان» اۋديوجازبا جاريالاندى. الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆقا قاراتا جازىلعان ماقالادا داۋىس وبلىستاعى اۋدان اكىمدەرىنىڭ ءبىرى ەكەندىگى ايتىلعان. كوپ ۇزاماي-اق داۋىستىڭ ۇيعىر اۋدانىنىڭ اكىمى اليمجان توحتاسۋنوۆقا تيەسىلى ەكەندىگىن كوپشىلىك اڭعارىپ تا ۇلگەردى. بىراق الدەكىمدەردىڭ ارالاسۋى سايتتاعى ماتەريالدىڭ ۇزاق تۇرماۋىنا ىقپال ەتتى. دەسە دە ەرتەسى، ياعني 19 ءساۋىر كۇنى «قالا مەن دالا» گازەتىنىڭ http://www.dalanews.kz سايتىندا اتالمىش اۋديوجازبا تاعى دا جارىق كوردى. مۇندا داۋىس ۇيعىر اۋدانىنىڭ اكىمىنە تيەسىلى ەكەندىگى انىق كورسەتىلدى. ارتىنشا-اق http://qamshy.kz سايتىندا دا «قىزمەتكەرىن اياۋسىز بوقتاعان ادام ۇيعىر اۋدانىنىڭ اكىمى مە؟» اتتى تاقىرىپتا سىن ماقالا جارق ەتتى. مۇنان سوڭ https://kaz.365info.kz سايتى دا بۇل دۇنيەنى كوشىرىپ باستى. وسىلايشا اينالاسى ەكى كۇن ىشىندە شەنەۋنىكتىڭ جۇمىس كەزىندە قاراماعىنداعىلاردى بالاعاتتاپ جاتقانى جازىلعان جازبا الەۋمەتتىك جەلىگە تاراپ، قىزۋ پىكىرتالاستىڭ استىندا قالدى. ءدال وسى ۋاقىتتا ۇيعىر اۋدانىنىڭ اكىمى اليمجان يمتاحۋنۇلى توحتاسۋنوۆ دەنساۋلىعى سىر بەرىپ، اۋرۋحانادا جاتىر دەگەن اقپارات ەستىدىك. بىراق 1 مامىر مەرەكەسىندە اۋدان ورتالىعىندا وتكەن ءىس-شارادا اليمجان توحتاسۋنوۆ حالىق الدىنا شىعىپ، ەل-جۇرتتى قۇتتىقتاپ، ەشبىر ىلىڭ بولماعانداي كەيىپتە ءجۇردى.

كەيىننەن، ياعني 24 مامىر كۇنى ۆرەميا گازەتىنىڭ سايتى ءبىراز ۋاقىت بۇرىن الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ «كوشباسشى» ماقالاسى اتانعان توحتاسۋنوۆ تۋرالى اۋديوجازبا قۇزىرلى ورىنداردىڭ تەكسەرىسىندە راستالىپ، اكىمنىڭ ءوز ەركىمەن جۇمىستان كەتكەنىن حابارلاعان. ءدال وسى سارىنداعى «اكيم-ماتەرششيننيك؟!» اتتى ماقالا «جەلتايا گازەتا» https://taldysary.kz/1057-akim-materschinnik.html سايتىندا 25 مامىر كۇنى جارىق كوردى.

مۇنان سوڭ 27 مامىردا قازاقپارات تا «قىزمەتشىلەرىنە بەيادەپ سويلەگەن ۇيعىر اۋدانىنىڭ اكىمى جۇمىستان كەتكەلى جاتىر» دەپ جار سالدى. وندا  «قازىر ءالىمجان توحتاسۋنوۆتىڭ ارىزى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ قاراۋىندا جاتىر. بۇل جونىندە  الماتى وبلىسى بويىنشا مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل دەپارتامەنتىنىڭ وكىلدەرى ءمالىم ەتتى. سونداي-اق دەپارتامەنتتەگىلەر بەيادەپ سوزگە تولى اۋديوجازباداعى داۋىس ۇيعىر اۋدانىنىڭ اكىمىنىكى ەكەنىن راستادى»، – دەلىنگەن. «اۋديوجازباداعى «بوقاۋىز» اكىم بوپ شىقتى». ۇيعىر اۋدانىنىڭ باسشىسى ءوز ەركىمەن جۇمىستان كەتپەك» دەگەن ءسۇيىنشى حابار https://kaz.365info.kz سايتىندا باسىلدى. ءتىپتى قازاقستان ۇلتتىق تەلەارناسىندا دا (http://kaztrk.kz/news/qogam/akimder-adepsizdigi-ushin-zhumystan-quyldy-88376) «ءوز قىزمەتكەرلەرىمەن دورەكى سويلەسكەن ۇيعىر اۋدانى اكىمىنىڭ سوزدەرى الەۋمەتتىك جەلىدە تاراپ كەتتى. كوپ كەشىكپەي ءالىمجان توقتاسىنوۆ اكىمدىك قىزمەتتەن ءوز ەركىمەن كەتۋ تۋرالى ارىز جازدى»، – دەپ جالپاق جۇرتقا جاريا سالىندى.

وسى ۋاقىتقا دەيىن بارلىق قول استىنداعى قىزمەتكەرلەرىن، ءتىپتى قارعاداي قازاق قىزدارىن، اناسىنداي مۇگەدەك ايەلدى بوقتاعانى تۋراسىندا وبلىس باسشىلارىنا بىرنەشە مارتە ارىز تۇسسە دە، توحتاسۋنوۆقا تىقىر تايانعان ەمەس. قايتا ءوزىن سول اۋداننىڭ قوجايىنىنداي سەزىنىپ ەسىرىپ كەتكەن بولاتىن.   اكىمنىڭ بالاعاتىنا ابدەن تويىپ، جىگەرلەرى قۇم بولا باستاعان مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر مەن اۋدان تۇرعىندارى الەۋمەتتىك جەلىدەگى الەكتەن سوڭ كىشى توحتاسۋنوۆقا ءبىر شارا قولدانىلار دەگەن ۇمىتتە ەدى. «اكىم جۇمىستان ءوز ەركىمەن كەتتى» دەگەن اقپارات تاراعاندا دا كوپتىڭ كوڭىلى ورنىنا تۇسكەندەي بولدى. بىراق بۇل قۋانىش ۇزاققا سوزىلمادى. وسىدان ەكى اپتا بۇرىن اليمجان توحتاسۋنوۆ ءوز جۇمىسىنا قايتىپ كەلىپ، ءباز باياعىشا قىزمەتىن اتقارا باستادى. ءتىپتى بىرەر كۇن سابىرمەن سويلەپ، سالقىنقاندىق تانىتۋعا تىرىسقانىمەن، بىرەر كۇننەن سوڭ اۋەنىنە قايتا باسىپتى. تاعى دا باياعى بوقتىق، بىلاپىت. داۋىسىنىڭ اكىمدىك عيماراتىنىڭ ءار بۇرىشىنا جەتىپ جاتقانىن دا سول مەكەمەدەگى قىزمەتكەرلەر جاعاسىن ۇستاپ ايتىپ ءجۇر. ءوز قىزمەتكەرلەرىن جەردەن الىپ، جەرگە سالىپ، اتا-تەگىن ءتۇپ-تۇقيانىمەن بوقتاپ، بوقاۋىز سوزدەرىن دوعارماعان اكىمنىڭ بۇل قىلىعىن قالاي تۇسىنەمىز؟ سوندا رەسپۋبليكا كولەمىندەگى بۇقارالاق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ءسوزى جالعان بولعانى ما؟ الدە جالعان اقپارات بەرىپ، جۇگەنسىزدىكتى جويماي وتىرعان قۇزىرلى ورىندار كىنالى مە؟ قالاي دەسەك تە «وتقا سالسا جانبايتىن، سۋعا سالسا باتپايتىن» توحتاسۋنوۆتىڭ بەيادەپ قىلىقتارىنا كوز جۇما سالۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنى ايدان انىق.

ءىلياس اقباي

Abai.kz