ارشات ورازوۆ، IT مامانى: قازاق ينتەرنەتى - ەنتۋزياستاردىڭ قولىندا
- ارشات، اقتوبەدەن استاناعا قىزمەت اۋىستىرىپ كەلدىڭىز. قازىر اقپارات مينيسترلىگىنىڭ باستاۋىمەن www.baq.kz جوباسىن جۇزەگە اسىرىپ جاتقانىڭىزدى بىلەمىز. بۇل جوبانىڭ ماقساتى قانداي؟
- بۇل سايت - ەلىمىزدەگى بۇكىل اقپارات قۇرالدارىنىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن ۇلكەن پلاتفورما. بۇل جوبا اقپارات جانە بايلانىس ءمينيسترى اسقار جۇماعاليەۆتىڭ باستاماسىمەن جۇزەگە اسىپ جاتىر. ايتۋلى پلاتفورمانى ەكى ءتۇرلى سيپاتتاۋعا بولادى: بىرىنشىدەن، ول جەردە بۇكىل سايتتاردىڭ كاتالوگى، ياعني قازاقشا گازەت-جۋرنالدار، تەلەارنالار مەن راديولار، ەلەكتروندى باق-تار ايدارى بويىنشا سايتتار جيناستىرىلعان. سول جەردە بۇكىل اقپارات قۇرالدارىنىڭ سوڭعى جاريالانىمدارىمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك بار. سونداي-اق ءسىلتەمە جاسالعان راديو جەلىلەرىن تىڭداۋعا بولا-دى. ال «قازاقستان»، «حابار»، «ەل ارنا» جانە «بالاپان» ارنالارىن تىكەلەي ينتەرنەت ارقىلى كورۋگە مۇمكىندىك جاسالعان. ەكىنشى سيپاتى، ول - جاڭالىقتار اگرەگاتى، توپتاماسى. ياعني ءارتۇرلى گازەتتەردە شىققان سوڭعى جاڭالىقتار سايتتا جيناستىرىلادى. وقىرمان www.baq.kz سايتى ارقىلى باسقا سايتتاردى ارالاماي-اق ءبىر جەردەن وقي الادى. ماسەلەن، كوپتەگەن سايتتارعا ۇيالى تەلەفون ارقىلى كىرۋ مۇمكىن ەمەس. بىراق baq.kz سايتى ارقىلى كەز كەلگەن گازەتتىڭ سايتىنا قالتافون ارقىلى كىرۋگە بولادى.
- ارشات، اقتوبەدەن استاناعا قىزمەت اۋىستىرىپ كەلدىڭىز. قازىر اقپارات مينيسترلىگىنىڭ باستاۋىمەن www.baq.kz جوباسىن جۇزەگە اسىرىپ جاتقانىڭىزدى بىلەمىز. بۇل جوبانىڭ ماقساتى قانداي؟
- بۇل سايت - ەلىمىزدەگى بۇكىل اقپارات قۇرالدارىنىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن ۇلكەن پلاتفورما. بۇل جوبا اقپارات جانە بايلانىس ءمينيسترى اسقار جۇماعاليەۆتىڭ باستاماسىمەن جۇزەگە اسىپ جاتىر. ايتۋلى پلاتفورمانى ەكى ءتۇرلى سيپاتتاۋعا بولادى: بىرىنشىدەن، ول جەردە بۇكىل سايتتاردىڭ كاتالوگى، ياعني قازاقشا گازەت-جۋرنالدار، تەلەارنالار مەن راديولار، ەلەكتروندى باق-تار ايدارى بويىنشا سايتتار جيناستىرىلعان. سول جەردە بۇكىل اقپارات قۇرالدارىنىڭ سوڭعى جاريالانىمدارىمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك بار. سونداي-اق ءسىلتەمە جاسالعان راديو جەلىلەرىن تىڭداۋعا بولا-دى. ال «قازاقستان»، «حابار»، «ەل ارنا» جانە «بالاپان» ارنالارىن تىكەلەي ينتەرنەت ارقىلى كورۋگە مۇمكىندىك جاسالعان. ەكىنشى سيپاتى، ول - جاڭالىقتار اگرەگاتى، توپتاماسى. ياعني ءارتۇرلى گازەتتەردە شىققان سوڭعى جاڭالىقتار سايتتا جيناستىرىلادى. وقىرمان www.baq.kz سايتى ارقىلى باسقا سايتتاردى ارالاماي-اق ءبىر جەردەن وقي الادى. ماسەلەن، كوپتەگەن سايتتارعا ۇيالى تەلەفون ارقىلى كىرۋ مۇمكىن ەمەس. بىراق baq.kz سايتى ارقىلى كەز كەلگەن گازەتتىڭ سايتىنا قالتافون ارقىلى كىرۋگە بولادى.
- ءسىزدى قازاق ينتەرنەتىن قالىپتاستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى رەتىندە كوپشىلىك تانيدى. جالپى، بىزدە جەكە ىزدەۋ تورابى، پوشتالىق جۇيەنىڭ جوقتىعى ءجيى ايتىلادى. مامان رەتىندە بۇل ماسەلەلەردىڭ شەشىلمەۋىنە نە سەبەپ دەپ ويلايسىز؟
- ەڭ الدىمەن، كەز كەلگەن نارسەنى جاساماس بۇرىن وعان سۇرانىس بولۋى كەرەك. وسى تۇرعىدان الساق، بىزدە ونداي سايتتاردىڭ بولماۋىنا باستى سەبەپ - قازاقتىلدى قولدانۋشىلاردىڭ ازدىعى. بۇگىندە قازاقتىلدى حالىق كوبىنە اۋىلدا تۇرادى. وكىنىشكە قاراي، كوپتەگەن اۋىلدارعا ينتەرنەت ءالى دە جەتكەن جوق. ءتىپتى ۇيالى تەلەفون وپەراتورلارى دا جەتە قويماعان. سوندىقتان ءبىرىنشى كەزەكتە شالعايداعى اۋىلدى ايماقتاردى دامىتساق، قازاقتىلدى ينتەرنەت قولدانۋشىلارى دا كوبەيەدى. سۇرانىس ارتقان سوڭ، زاڭدى تۇردە قىزمەت تۇرلەرى دە ارتا تۇسەدى.
ەكىنشىدەن، قازاق تىلىنە دەگەن نەمقۇرايلىلىق تا سالانىڭ دامۋىن تەجەپ تۇر. بىرەۋلەر بۇعان كوپ قارجى كەرەك دەيدى. ال شىن مانىندە، قازاقشا سايتتار جاساۋ ءۇشىن كوپ قارجىنىڭ قاجەتى جوق. تەك قازاق تىلىندە ۇلكەن پورتال جاساۋ ءۇشىن، ارينە، وعان ۇكىمەت تاراپىنان قولداۋ قاجەت. ويتكەنى ۇكىمەت ونىڭ مازمۇنىن قاداعالاۋدان بولەك، اۆتورلىق قۇقىق سياقتى تالاپتاردىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس.
- ءسىز بارسىز، جاناربەك، باقىتنۇر سياقتى IT ماماندارى بار، ەڭ قىزىعى، قازاقشا ينتەرنەت سىزدەر سياقتى جەكە ەنتۋزياستاردىڭ ارقاسىندا عانا دامىپ جاتقان جوق پا؟ بالكىم، ءبارىڭىزدى قىزمەتكە تارتىپ، ەل مۇددەسىنە پايدالانۋ قاجەت پە؟
- مەن دە ءوز بلوگىمدا قازاق ينتەرنەتىن قالاي كوتەرۋگە بولاتىنىن جازعان ەدىم. مەنىڭ ويىم - ءبارىمىزدىڭ باسىمىزدى بىرىكتىرەتىن ءبىر ورتالىقتىڭ قۇرىلۋى. ءبۇگىندە ەلىمىزدە قانشاما قازاقشا سايتتار مەن بلوگتار بار، بىراق شىنىن ايتۋ كەرەك، ولاردىڭ كوبى - جەكە ەنتۋزياستاردىڭ ارقاسىندا جۇزەگە اسىپ جاتقان جوبالار. ءسىز ماعان جەكە قولداۋمەن شىعىپ جاتقان قانداي سايتتى ايتا الاسىز؟ راس، www.abai.kz سايتى بار. ال قالعاندارى شە؟ بۇدان تۇيەتىن وي - قازاق ينتەرنەتى ەنتۋزياستاردىڭ قولىندا. بۇل ارادا ءبىز سايت جاساۋشىلاردىڭ ءبارىن ءبىر ورتالىققا جينايتىن بولساق، بۇل سالا كوش ىلگەرى دامىپ كەتەر ەدى. ماسەلەن، ولاردىڭ ءبىرى جاقسى سايت جاسايدى، ەندى ءبىرى كودتاردى جاقسى تۇزەدى، ەندى ءبىرى پيار مەن يدەولوگيا جاساۋعا جاقىن. ەگەردە ۇكىمەت تاراپىنان كومەك كورسەتىلىپ، ءبارىمىزدىڭ باسىمىز بىرىكسە، «مىنانداي سايت جاساڭدار» دەپ باعىت بەرىلسە، كوپ ءنارسە وزگەرەر ەدى. ماسەلەن، baq.kz سايتى - اقپارات جانە بايلانىس مينيسترلىگىنىڭ جوباسى. ولار بۇل جوبانى قازاقشا باق-تاردى دامىتۋ ءۇشىن قولعا الدى. نەگە باسقا مينيسترلىكتەرگە دە وسى تەكتەس جوبالاردى قولعا الماسقا؟!
- ءسىز رەسەيدىڭ «موي مير»، «ودنوكلاسسنيكي» سياقتى الەۋمەتتىك جەلىلەرىنە ۇقساتىپ، «كەزدەسۋ.كز» جوباسىن جۇزەگە اسىردىڭىز. بۇل جوباعا جاستاردىڭ سۇرانىسى قانداي؟
- نەگىزىنەن، بۇل جوبا مەنى مورالدىق تۇرعىدان قاناعاتتاندىرادى. بۇل جوبانى مەن نە ءۇشىن جاسادىم؟ ارينە، بۇل «موي مير»، «ودنوكلاسسنيكي» سياقتى ءىرى جوبالارعا باسەكەلەس بولا المايدى. سەبەبى بۇل جوبانى جالعىز ءوزىم جاساپ شىقتىم. بۇل ارادا مەن «مۇنداي نارسەنى قازاقشا جاساۋعا بولادى» دەگەندى ايتقىم كەلدى. قازىر بۇل سايتقا كوپ ادام كىرەدى. جوبانىڭ ىسكە قوسىلعانىنا ءبىر جىل تولماسا دا، ونىڭ 500-دەن استام قولدانۋشىسى بار. ياعني مۇنداي سايتتارعا دا سۇرانىس جوعارى. وندا قوعامدىق جەلىلەرگە ءتان بارلىق قىزمەت تۇرلەرى بار. وكىنىشكە قاراي، تەحنيكالىق تۇرعىدان وعان تىم كوپ قولدانۋشىنىڭ كىرۋىن كوتەرە المايمىز. سەرۆەر تۇرعىسىنان ناقتى مۇمكىندىكتەرىمىز جوق.
- وسى كۇنگە دەيىن قانشا سايت جاسادىڭىز؟ ونىڭ ىشىندە قايسىلارىن ەرەكشە اتاپ وتەر ەدىڭىز؟
- ولاردىڭ ناقتى سانى جوق. مەنىڭ ماماندىعىم - سايت جاساۋشىسى ەمەس، تۋريزم مامانى. بىراق بۇل ماماندىق بىزگە، ءبىر جاعىنان، كاسىپ بولدى، ەكىنشى جاعىنان، ءناسىپ بولدى. مەنىڭ باستى سايتتارىم - اقپاراتتىق سايتتار، ياعني گازەتتەرگە ارنالعان جوبالار. ءاۋ باستان «اقتوبە» گازەتىنىڭ سايتىن جاساۋشى رەتىندە تانىلا باستادىم. جالپى، سول تۇستا «اقتوبە» گازەتى وبلىستىق گازەتتەردىڭ اراسىندا ەڭ ءبىرىنشى سايتىن اشقان باسىلىم ەدى. ودان كەيىن «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ سايتىن ءبىراز وزگەرتىپ، جوعارى دەڭگەيگە كوتەرە الدىم دەپ ويلايمىن. سوڭعى جوبام - baq.kz. نەگىزى، اقپارات سالاسىندا جاساعان سايتتارىمدى اقپارات مينيسترلىگىنىڭ باسشىلىعى ەرەكشە اتاپ ءوتىپ، مەنى قىزمەتكە شاقىرعان ەدى.
- قازىر ويدا جۇرگەن قانداي جوبالارىڭىز بار؟
- بۇگىندە nur.kz - قازاقستانداعى تانىمال پورتالداردىڭ ءبىرى. سول سياقتى ورىستاردا rumbler, yandex تەك ىزدەۋ جۇيەسى عانا ەمەس، ىشىندە پوشتاسى دا، اقپاراتتىق بلوگى دا، ۆيدەو جانە اۋديو بولىمدەرى دە بار ۇلكەن پورتال. مەن دە وسىنداي كەڭ اۋقىمدا قامتىلعان ۇلكەن پورتال جاساعىم كەلەدى. ول قازاقتىڭ باس پورتالىنا اينالسا ەكەن دەيمىن. مەنىڭ كوزىم جەتكەنى - جۇزەگە اسىرۋعا بولمايتىن نارسە جوق. ءبارىن دە جاساۋعا بولادى. ەڭ باستىسى، بۇعان نيەت پەن قولداۋ قاجەت.
- العاشقى بلوگشىلاردىڭ ءبىرى رەتىندە قازاقشا بلوگوسفەرانىڭ قازىرگى جاي-كۇيىنە قانداي باعا بەرەسىز؟
- قازاق بلوگوسفەراسى 2008 جىلى ۇلكەن دۇمپۋمەن دامىپ كەتتى. اسحات ەركىمبايلاردىڭ ەڭبەگى مۇندا زور. سول جىلدارى ءبىراز بلوگتار اشىلىپ، وقىرماندار جينالدى. ادامدار بلوگتىڭ نە ەكەنىن تۇسىنە باستادى. 2008 جىلدان كەيىن بۇل باعىتتا سەمينارلار مەن ترەنينگتەر دە كوبەيدى. قازىرگى اياق الىسى جامان ەمەس. اسحاتتىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە قازاق تىلىندە 200-دەن استام بلوگ بار. قازىرگى بلوگتاردى ازاماتتىق جۋرناليستيكا دەپ اتاۋعا تولىقتاي بولادى. جۋرناليستەردىڭ وزدەرى دە بلوگ اشا باستادى. بۇل دا قۋانتارلىق جايت.
- ينتەرنەتتى رەتتەيتىن زاڭنىڭ قابىلدانۋى بلوگتاردىڭ دامۋىنا كەرى اسەر ەتتى مە؟
- زاڭ قابىلدانار تۇستا «بلوگ تا باق رەتىندە قاراستىرىلادى» دەگەندەي ويلار بولدى. كەيبىر بلوگشىلار ءوز بلوگتارىن جۇرگىزبەي تاستادى. مەنىڭ ويىمشا، سول تۇستا دۇرىس ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى ءجۇرگىزىلمەدى. اقپارات از بولدى. قازىر ونىڭ ەشقانداي دا كەمشىلىگىن كورىپ تۇرعان جوقپىن. بىراق ادامداردى ويلاندىراتىن ءبىر جايت - ينتەرنەتتە اۆتورلىق قۇقىق تۋرالى جەكە زاڭ، نە ەرەجە قابىلدانسا دەگەن نيەت. ياعني ءبىزدىڭ بلوگتارىمىزدى تىركەيتىن ءبىر ورتالىق اشىلىپ، بلوگ مازمۇنىن قورعاۋعا مۇمكىندىك جاسالسا دەيمىز. ماسەلەن، كوپتەگەن بلوگشىلاردىڭ جازعان ماتەريالدارىن كەيبىر گازەتتەر رۇقساتسىز الىپ، كوشىرىپ بەرىپ جاتادى. ولار كوممەرتسيالىق نەگىزدە بۇدان اقشا تابادى. ال بۇل - جازعان ادامنىڭ ەڭبەگىن ەلەمەي، اقىسىن جەۋ. وسى تۇرعىدان ءتيىستى زاڭ قابىلداۋ قاجەت.
- ەكىنشى جاعىنان، ءسىزدى سپورت شولۋشىسى رەتىندە دە تانيمىز. بۇل ارادا ءسىزدىڭ اۆتورلىق قۇقىقتارىڭىزدىڭ دا بۇزىلعان كەزدەرى بولدى ما؟
- كەزىندە مەنىڭ قازاق قىزدارىنا ارنالعان arular.kz دەگەن سايتىم بولدى. بۇل جوبانى قىزدار جۇرگىزىپ وتىردى. ول قىزداردىڭ ەشقايسىسى جۋرناليست ەمەس-ءتىن، بىرەۋى سەمەيدە، بىرەۋى اتىراۋدا، ەندى بىرەۋى الماتىدا تۇرىپ، جوبانى جۇرگىزدى. ەڭ قىزىعى، قىزداردىڭ جازعان ماقالالارى مەن تۇسىرگەن سۋرەتتەرىن كەيبىر وبلىستىق گازەتتەر كوشىرىپ جازىپ، ءوز اتتارىن قوياتىن كەزدەر دە بولعان. ارينە، ول جەردە ادامنىڭ اۆتورلىق قۇقى بۇزىلىپ، ەڭبەگى زايا كەتەدى. وسىنىڭ سالدارىنان سايتتا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن قىزدار ماقالا جازعىسى كەلمەيتىن. ياعني مۇنداي كەلەڭسىزدىكتەر ادامنىڭ ىقىلاس، نيەتىنە قاياۋ تۇسىرەدى.
- رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ باستاماسىمەن ەلدە ينتەرنەت ءتىلى لاتىن ارپىنەن بىرتىندەپ باس تارتىپ، كيريلل ارپىنە ءوتىپ جاتىر. بۇل وزگەرىس قازاقستان ينتەرنەتىنە قالاي اسەر ەتۋى مۇمكىن؟ ءبىز دە كيريلل ارپىنە وتۋگە ءماجبۇر بولامىز با؟
- تەحنيكالىق تۇرعىدان ايتار بولساق، مەن مۇنداي نارسەنى قولدامايمىن. مەنىڭ ويىمشا، بۇل دومەن ساتۋشىلارعا عانا پايدالى. ونىڭ ۇستىنە، ماسەلەن، شەتەلدە تۇراتىن قانداستارىمىز قازاقشا سايتتارعا كىرگىسى كەلەدى، بىراق ونىڭ كومپيۋتەرىندە كيريلل ءارپى جوق، سوندا ولار وتاندىق پورتالدارعا قالاي كىرەدى؟ كەرىسىنشە، مەن قازاق ءتىلىنىڭ لاتىن الىپبيىنە كوشۋىن قالايمىن. ويتكەنى مۇنىمەن ءبىراز ماسەلە شەشىلەر ەدى. سايت جاساۋشى رەتىندە ايتايىن، قازاقشا ارىپتەردى كوپ شريفتەر قامتاماسىز ەتپەيدى. ال سايت جاسايىن دەسەڭ، بۇل كوپ قيىندىق تۋعىزادى. IT سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن مامانداردىڭ بارلىعى مۇنى بىلەدى. سوندىقتان لاتىن ءالىپبيىنە تەزىرەك كوشكەن ءجون سياقتى.
- تۇركيادا 7 جىلداي وقىپ كەلدىڭىز. تۇرىك ەلىنەن قانداي تاجىريبەنى الۋعا بولادى دەپ ويلايسىز؟
- مەن تۇركيادا 1997-2004 جىلدار ارالىعىندا وقىدىم. راسىن ايتۋ كەرەك، ينتەرنەتتىڭ دامۋى بويىنشا ولار بىزدەن كوپ جىل الدا كەلە جاتىر. ونىڭ ءبىر سەبەبى - حالىقتىڭ كوپتىگى. حالىق كوپ جەردە، بارلىق سالا داميدى. ەكىنشىدەن، ول جاقتا ەكىتىلدىلىك ماسەلەسى مۇلدەم جوق. ءبىر تىلدە سويلەيدى، لاتىن الىپبيىندە جازادى.
- ال ءوزىڭىز قانداي بلوگتار مەن سايتتاردى وقيسىز؟
- شىنى كەرەك، اقپارات الۋ ءۇشىن كوبىنە شەتەلدىك سايتتاردى وقيمىن. ويتكەنى ول جاقتا اقپارات بىزدەن گورى تەز شىعادى. ونىڭ ۇستىنە، كوبىنە تەحنيكالىق سايتتاردى قارايمىن. ال ولاردىڭ كوبى اعىلشىن جانە ورىس تىلدەرىندە. قازاقشا سايتتارعا كەلسەك، نەگىزىنەن، گازەتتەردىڭ رەسمي سايتتارىنا كىرىپ تۇرامىن. سول سياقتى تۋعان جەرىم اقتوبەدەگى گازەت-جۋرنالداردىڭ سايتتارىنان ەلدەگى جاعدايدى ءبىلىپ وتىرامىن. تانىس بلوگشىلاردىڭ بلوگتارىنا كىرىپ، جاڭالىقتارىن وقيمىن. سوڭعى كەزدەرى جاقسى تانىمال بولىپ كەلە جاتقان بلوگتار بارشىلىق. ءوز باسىم وركەن كەنجەبەكتىڭ بلوگىن وقىپ تۇرۋدى ۇسىنار ەدىم. وركەن جۋرناليست رەتىندە دە، بلوگگەر رەتىندە دە جاقسى تانىلىپ كەلەدى. اسحات ەركىمبايدىڭ بلوگىن ءجيى قارايمىن. سەبەبى سول جەردەن قازاق بلوگوسفەراسىنىڭ دامۋىن قاداعالاۋعا بولادى.
مەنىڭ ويىمشا، 2011 جىلى جاڭا جوبالار اشىلاتىن سياقتى. جاقىندا Award.kz بايقاۋى اياقتالدى. باس جۇلدەنى قازاق تىلىندەگى adebiet.kz سايتى جەڭىپ الدى. ياعني الداعى جىلدارى ادەبيەت، مادەنيەت تاقىرىبىنداعى سايتتار كوبەيۋى ءتيىس. نەگىزىنەن، مەن ءبىر تاقىرىپتا بىرنەشە سايتتىڭ اشىلىپ، ءوزارا باسەكە بولعانىن قالايمىن. سايت جاساۋشىسى رەتىندە ايتارىم، قازاقشا سايتتاردى كوپ پايدالانىپ، مىندەتتى تۇردە پىكىر جازىپ ءجۇرىڭىز. وسىلايشا ءبىز وتاندىق ينتەرنەتتىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىمىزدى قوسا الامىز. ءاربىر ازاماتتىڭ سايتتاردى قولدانۋشىلىق پارىزى بولۋى ءتيىس.
- سپورت جانكۇيەرى ەكەنىڭىزدى بىلەمىز. ءوز كەزەگىندە ءاربىر فۋتبول كومانداسى جەكە سايتىمەن قامدانىپ الۋى كەرەك پە؟
- نەگىزى، فۋتبول فەدەراتسياسىنىڭ رەگلامەنتىندە مۇنداي ماسەلە قامتىلعان. ياعني سايتتارى بولماعان كوماندالارعا ايىپپۇل سالىنادى. بىراق اتالعان رەگلامەنتتە «سايت بولۋى كەرەك» دەپ جازىلسا دا، فەدەراتسيا ونىڭ مازمۇنىن تەكسەرىپ جاتقان جوق. مۇنداي سايتتاردا جاڭالىقتار ءجيى جاڭارتىلمايدى. ونىڭ ۇستىنە، كوبىنىڭ قازاقشا نۇسقالارى جوق. ارينە، فەدەراتسيانىڭ كوماندالاردى «سايت جاساڭدار» دەپ مىندەتتەۋى دۇرىس. بىراق ونى ارى قاراي قاداعالاپ وتىرۋ قاجەت. مەنىڭشە، باسقا دا اتقارۋشى ورگاندار وزدەرىنە قاراستى مەكەمەلەرگە وسىنداي مىندەتتەر قويسا يگى. ماسەلەن، اقپارات مينيسترلىگى وبلىستىق، اۋداندىق گازەتتەرگە جەكە سايتتارمەن قامدانۋعا نۇسقاۋ بەرسە، ءبىلىم مينيسترلىگى وقۋ وردالارى مەن مەكتەپتەرگە وسىنداي شارت قويسا ءجون. بۇل يگى باستاما ءوز جەمىسىن بەرەر ەدى.
اڭگىمەلەسكەن كامشات تاسبولات
«ايقىن» گازەتى