ەرمەك تايشىبەكوۆ دەيتىن ءبىر ەسەرسوق بار ەدى. "قازاق مەملەكەتىنىڭ تاۋەلسىزدىگى بوس ءسوز", "قازاقستان رەسەيدىڭ ءبىر گۋبەرنياسى بولۋ كەرەك" دەگەن تايشىبەكوۆ تۇرمەگە قامالعان.

شوۆينيستىك پيعىلى مەن مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعىن بۇزۋعا باعىتتاعان ۇگىت-ناسيحاتى ءۇشىن قۇزىرلى ورگان ونى قاماۋعا ۇزاق ۋاقىت قۇلىق تانىتپاي ءجۇرىپ، اقىرى قازاق قوعامى ورە-تۇرەگەلگەندە عانا ناقتى قيمىلعا كوشكەن. ءسويتىپ، تايشىبەكوۆتى ءتورت جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرعان-دى.

مىنە، ەرمەكتىڭ سول ءتورت جىلى اياقتالماي جاتىپ، شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتىلىپتى.

كۇن تارتىبىندەگى ءنوپىر ترەندتىڭ تاساسىندا قالعان تاعى ءبىر تاقىرىپ وسى - ەرمەكتىڭ ەركىندىككە شىعۋى. ءبىز سول جايىندا ءسوز قوزعايمىز بۇگىن.

اۋەلى، ەرمەك - رەسەيشىل ادام. ونى ءوزى دە اشىق ايتىپ، "قازاقستاندى رەسەيگە قوسۋ كەرەك" دەپ ۇرانداپ، پروكرەملدىك پروپاگاندانىڭ پاترونىنا اينالعان تايشىبەكوۆكە تىيىم بولماۋى - قازاقستان سوتىنىڭ سولاقاي تۇسىنىڭ تاعى ءبىر كورىنىسى دەپ تۇيدىك.

ءجا، 2015 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا جامبىل وبلىسى قورداي اۋداندىق سوتى الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازبالارى ارقىلى «ۇلتارالىق ارازدىق تۋدىردى» دەپ ايىپتالعان  ەرمەك تايشىبەكوۆتى 4 جىلعا سوتتاپ، جازاسىن جالپى تارتىپتەگى تۇرمەدە وتەۋگە ۇكىم ەتكەن ەدى.

ءبىر قىزىعى، 2 جىل بۇرىنعى سوتتا سوڭعى ءسوزىن سويلەگەن ەرمەك، «قازاقستان مەن رەسەي بىرىكسە» قيسىندى بولاتىنىن ايتقان جانە قازاقستان باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ وسى «بىرلەسكەن مەملەكەتتىڭ» پرەزيدەنتى، ال رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين – ارنايى قىزمەت باسشىسى بولعانى ءجون» دەگەن ەدى.

ول ول ما، «قازاقستاندى ۇلى ەل دەپ سانامايتىنىن، بىراق پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتى ۇلى ادام دەپ تانيتىنىن» مالىمدەگەن. بۇل دا ەرمەكتىڭ ەكى جىل بۇرىنعى ءسوزى.

شامامەن 2 جىل وتىرىپ، رياسىز راقىمشىلىق جاسالىپ، بوستاندىق العان ەرمەكتىڭ يدەولوگياسى ەكى جىلدا قانشالىقتى وزگەردى؟

اۋرۋ قالسا دا ادەت قالمايدىنىڭ كەرى دەيمىز بە، ايتەۋىر ەكى جىلدا ەسىن جيماعان ەرمەك باسىنا بوستاندىق الا سالا "EurAsia Daily" اگەنتتىگىنىڭ ورتالىق ازيا قىزمەتىنە سۇقبات بەرىپتى.

"مەن - ورىس يمپەرياليسىمىن جانە مەن ورىس الەمى ءۇشىن تۋعانمىن" دەگەندى ايتقان ەرمەك تۇرمەدە بار بولعانى 25 اي عانا وتىرعان.

ء"وز ويىڭىزدى وزگەرتتىڭىز بە؟" دەگەن سۇراققا ەرمەك: "جوق، وزگەرتكەم جوق. ءوز ۇستانىمىم بويىنشا مەن - اتەيستپىن، ماتەرياليستپىن، ۋلتراتەحنوكراتپىن، ورىس يمپەرياليسىمىن، پرونەمىس-پرويزرايلدىك باعىتتى ۇستاناتىن رۋسسوتسەنتريستپىن. مەن "ماسكەۋ-بەرلين-يەرۋساليم" گەوساياسي بەلدەۋىنىڭ قۇرىلعانىن قالايمىن. مونرو دوكتريناسىن قولداۋشىمىن", - دەپ جاۋاپ بەرىپتى. ءسوزىن ەوزگەرتكەن جوقپىز. قاز قالپىندا قازاق تىلىنە قوتاردىق.

تايشىبەكوۆتىڭ ورىس الەمى يدەولوگياسىن تاۋەلسىز قازاقستان تەرريتورياسىندا ناسيحاتتاۋى ءام سول پوزيتسيادا تابانداپ تۇرىپ الۋى قانشالىقتى ءتيىمدى؟ ەسى دۇرىس ادامعا ەرمەكتىڭ ەجىكتەپ جۇرگەنى نەگە كەرەك؟

"2012-2014 جىلدار ارالىعىندا مەن قازاقستاندى ارالاپ، جۇزدەن استام كەزدەسۋ وتكىزدىم. ءار ءتۇرلى جاستاعى، ءار ءتۇرلى ماماندىق يەلەرىمەن سۇحباتتاستىم. مەن جۇرگىزگەن ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ باسىم بولىگى قازاقستاننىڭ رەسەيگە قوسىلۋىن، ورىس تىلىنە مەملەكەتتىك ءتىل ستاتۋسىنىڭ بەرىلۋىن قولدايتىن.

2014 جىلى مەن "YouTube" جەلىسىنە 200-دەي بەينە جازبا جاريالادىم. وندا  ورىس ءتىلىن بىلمەيتىن، ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى وڭىرلەرىندە تۇراتىن 500-دەن استام قازاق وسى يدەولوگيانى قولدادى. بۇل جازبالاردى ۇزىن-ىرعاسى 10 ميلليونداي ادام قارادى. ال 2016 جىلدىڭ قازان ايىندا مەنىڭ  "YouTube" جەلىسىندەگى كانالىمدى بۇزىپ كىرىپ، ءوشىرىپ تاستادى. بۇنىڭ بارلىعى ەندى ارتتا قالدى.

2017 جىلداعى قازاقستان تۇپ-تۋرا 1984 جىلعى جورجا ورۋەللانىڭ كىتابىندا جازىلعانداي.  نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ساياسي كارەراسى اياقتالار تۇستا ول ءۇشىن ەڭ قاۋىپتى ادام - ول ءوز ەركىمەن ويلاي الاتىن ادامدار. سوندىقتان، مەن 2015 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ جاريا تۇردە اگەتاتسيا جاساۋدى، ماقالا جازۋدى، كوممەنت جازۋدى قويدىم. بىراق، مەنىڭ ويىمدى شەكتەۋگە ەشكىمنىڭ قۇقى جوق", - دەپتى ەرمەك.

تاقىرىپقا تۇزدىق رەتىندە بىرنەشە فاكتىنى نازارلارىڭىزعا ۇسىنعاندى ءجون كوردىم.

- ەرمەك تايشىبەكوۆ "قازاقستان رەسەي قۇرامىنا قوسىلسىن", "مەن ورىس الەمىن قولدايمىن" دەدى. 4 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىنا ىلىكتى. 2 جىل 1 اي وتىردى. راقىمشىلىق جاسالدى.

- ماكس بوقاەۆ، جەر داۋى كەزىندە ءوزىنىڭ ازاماتتىق پوزيتسياسىن اشىق كورسەتتى، ۇكىمەتتىڭ جەردى ساتۋ تۋرالى باستاماسىنا قارسى شىقتى. 5 جىلعا تۇرمەگە كەسىلدى. راقىمشىلىق جاسالعان جوق.

- تالعات ايان، جەر داۋى كەزىندە ۇكىمەتتىڭ باستاماسىنا اشىق قارسى شىقتى. 5 جىلعا قامالدى. راقىمشىلىق جاسالعان جوق.

- سەيتقازى ماتاەۆ، ساياسي موتيۆ. "مەن ەشكىمنىڭ الدىندا تىزەرلەمەيمىن" دەدى. 6 جىل تۇرمەگە جابىلدى. راقىمشىلىق جاسالعان جوق.

- اسەت ماتاەۆ، اكەسىمەن بىرگە سوتتالدى. 5 جىل. راقىمشىلىق جاسالعان جوق.

- بوتاگوز يساەۆا، تايشىبەكوۆتىڭ ۇستىنەن ارىز جازدى. ءىسىن سوتقا دەيىن جەتكىزدى. قۋادالاۋعا ۇشىراپ، ەلدەن كەتتى.

جوعارىداعى اتالعان ازاماتتاردىڭ ءار قايسىسى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك تۇتاستىعى ءۇشىن، تەرريتوريانىڭ ءام جەردىڭ بۇتىندىگى ءۇشىن جۇمىس جاسادى. شوۆنيستىك پيعىلداعى ارانداتۋشىلىق قادامدارعا بارعان جوق.

ايىپتارى دالەلدەنگەن بولىپ، تەمىر تورعا توعىتىلدى. ارقايسىسى كەمى 5 جىلدان الدى. بىلتىرعى جىلعى جاپپاي راقىمشىلىقتىڭ راۋانىندا بۇل ازاماتتاردىڭ ەسىمدەرى ەسكەرۋسىز قالدى. مەملەكەتتىڭ راقىمشىلىعىنا ىلىنگەن جوق.

ال ورىستىڭ قولاڭسا ساسىعان قولتىعىنىڭ استىنا قايتا كىرۋدى ارماندايتىن، ورىس شوۆينيزمىمەن ۇشىقتالعان ەرمەكتىڭ 4 جىلدىق جازا مەرزىمى اياقتالماي جاتىپ، راقىمشىلىققا ءىلىنۋى قالاي؟ بۇل قانشالىقتى ادىلەتتى؟

ەل مەن جەردىڭ تۇتاستىعىن قولداعاندار تۇرمەدە، ال مەملەكەتتىك تەرريتوريانىڭ بۇزىلۋىنا اشىق قارسى شىعىپ، ازاماتتىق ءۇن قاتقان ازاماتتارعا مەملەكەت راقىمشىلىق جاساي ما؟ پارادوكس.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz