اتىراۋ وبلىسى

151 815 تگ.

ماڭعىستاۋ وبلىسى

قازاقستاننىڭ اكىمشىلىك كارتاسىندا 14 وبلىس پەن رەسپۋبليكالىق ماڭىزداعى 2 قالانىڭ بار ەكەنى ەشكىمگە تاڭسىق ەمەس. اپىر-اۋ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزداعى بايقوڭىر قالاسى بار ەدى... بارى بار عوي، بىراق ونىڭ كولەمى 57 شارشى شاقىرىمىنداعى 60 مىڭ اعايىننىڭ احۋالى جايىندا اقپارات جوق. ونداعى باۋىرلار ءولى مە، ءتىرى مە، قانشاسى قازاقتانىپ، يا ورىستانىپ كەتتى،  - تىسكە باسار تۇك تاپپايسىز. سوندىقتان، بارىمىزدى بازارلاپ، دۇرىسى «اناليتيكالىق رەسۋرستار ستۋدياسى» ۇسىنعان دەرەكتەردى ۇيالا-ۇيالا قورىتىپ كورمەكپىز. ۇيالاتىن سەبەبىمىز، «وبلىستار وليمپياداسىندا» ورىن العان ۇزدىكتەر مەن اۋتسايدەرلەردىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي. ارينە، «بەس ساۋساق بىردەي ەمەس». ارينە، ءبىز دە بارلىق پارامەترلەر بويىنشا فاكتىلەردى ءتىزىپ-ءتىزىپ، تولىققاندى ساراپتاما جۇرگىزۋدى قىزىق كورمەدىك. قىزىقتى قايبىر ەكونوميكالىق قيساپتاردان تاپتىق. تارقاتىپ كورەيىك.

نارىق زامانىندا نانعا ماي جاعىپ جەۋدىڭ مەحناتىن بىلەتىن اعايىنعا باستى اقپار، شاماسى ورتاشا ايلىق مولشەرى شىعار. قاي ايماقتا ايلىق جوعارى بولسا، ونىڭ الەۋەتى دە كۇشتى دەگەن تالاسسىز تەورەما بار.

1-كەستە. قازاقستانداعى ورتاشا ايلىق كورسەتكىشى

قاراپ وتىرساڭىز، قايران قالاتىنداي داڭەنە جوق. الدىڭعى توپجارعاندىڭ احۋالى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى شىعار.. ەلىمىزدىڭ بۇل ايماقتارى مۇناي مەن گازدان ۋىستاپ اقشا ۇستاپ وتىر. بىرىنشىدەن، قازبا بايلىقتاردى يگەرۋگە قىزىققان شەتەلدىك ينۆەستورلار مۇندا شايلاسىن تىگىپ، قارجىسىن قوتارادى. مىنا دەرەكتى قاراڭىز، قازاقستانداعى بارلىق شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ 76 پايىزى وسى ايماققا تارتىلادى ەكەن. جالعانداۋ كورىنسە بۇنى بەدەلدى دەگەن «Vox Populi» جۋرنالىنان جىرتىپ العانىمىزدى قوسا كەتەيىن. سودان دا، مۇناي مەن گازدى وڭدەۋ (پروپان مەن بۋتان، بەنزين، كۇكىرت، بەنزينسىزدىرىلگەن گاز) وبلىستاعى وندىرىستىك الەۋەتتىڭ 95 پايىزىن قۇرايدى. بۇل ەندى ەشقانداي ماقتانىش ەمەس، قايتا قاۋىپ سەزىمىن تۋدىراتىن قۇبىلىس. قازىرگى ماستانۋ ەيفورياسى مۇنايدىڭ سوڭعى تامشىسىمەن وتكەندە، باي ولكەنىڭ بولاشاعى نە بولماق دەسەيشى... ەگەر وبلىستا مۇناي-گازدان باسقا سالالاردى دامىتۋدىڭ كەشەندى باعدارلامالارى قولعا الىنباي، اۋىل شارۋاشىلىعى ەكى اياعىنان اقساپ جاتسا، كەلەشەكتە تاياقتى كىم جەيدى؟ ارينە، بۇقارا. باسقاسى بىلاي تۇرسىن، وبلىستاعى ءىرى قارانىڭ ۇلەسى 2,6%، قوي مەن ەشكىنىڭ ۇلەسى 3,6%، جىلقىلارى 3,2% بولسا، بۇنى ارتتا قالۋشىلىق دەمەي، نە دەيدى؟ باسقالاي سالالاردىڭ بۇرشىك اتىپ جاتقانى تۋرالى دا جارعاق قۇلاعىمىز ەستي الماي ءجۇر. ايتپاقشى، ايلىق دەڭگەيى وتە جوعارى بولىپ جاتسا، بۇعان اتىراۋدا از ادامنىڭ بولۋىن اسەرلەر قاتارىنان استە سىزىپ تاستاۋعا بولمايدى. سەبەبى، اتىراۋ وبلىسىندا بيىلعى جىلدىڭ اقپانىنداعى مالىمەت بويىنشا، 518 مىڭ 869 ادام بار دەسەك، از ادامعا مول اقشا تيەدى دەگەن قارابايىر قيسىن عوي بىزدە. سولاي بولا تۇرا، وبلىستاعى ازاماتتاردىڭ كوممەرتسيالىق بانكتەردە جاتقان سالىمدارىنىڭ جيىنتىعى سۇبەلى بولماي تۇر. 2010 جىلدىڭ ماۋسىم ايىنداعى دەرەك بويىنشا، وبلىستاعى ءار تۇرعىنىنا شاققاندا، 71,9 مىڭ تەڭگە سالىمنان كەلەدى دەسەك، جالپىەلدىك دەڭگەيدە بۇل كورسەتكىش - 106,3 مىڭ تەڭگە! دەمەك... ايماقتاعى مۇناي-گاز يگەرۋدەن تۇسكەن تابىس تەڭدەي بولىنبەيدى، بىرەۋىنە كوپ، باسقاسىنا از تيەدى دەگەن دياگنوز ءوزى-اق شىعا كەلەدى. كۇكىرتتىڭ بۋىنان كۇرك-كۇرك جوتەلگەن اعايىننىڭ قامىن بەرگەي رىسقاليەۆ (وبلىس اكىمى) بۇگىن ويلاماسا، ەرتەڭ كەش قالارداي كورىنەدى دە تۇرادى.

ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ جايى دا كورشىسىنىڭ باسىنداعى كەيىپكە كەلەدى. سول مۇناي، سول اقشا، سول ماسەلە... دالىرەك بولساق، مۇناي ءوندىرۋدىڭ وبلىس ەكونوميكاسىنداعى ۇلەسى 95% بولسا، تابيعي گاز جانە گاز كوندەنساتىن وندىرۋمەن قوسا العاندا 96,8%-عا جەتىپ جىعىلادى. سوندا، ار جاعىنداعى قالدىق 3,2% دەگەنىمىز، ارى كەتسە ءۇستىرتتىڭ ەن دالاسىندا قالعان تۇيەلەر شىعار، ءسىرا. وبلىستا 456 068 ادام تۇرادى دەسەك (قازاقستانداعى ادام سانى ەڭ از ايماق), جان باسىنا شاققانداعى كوممەرتسيالىق بانكتەرگە سالىم سالۋ جاعىنان 29,5 مىڭ تەڭگەنى مەجە ەتىپتى. ءدال وسى «بانككە اقشا سالۋعا» كەلگەندە قادالا قالدى دەسەڭىز، بۇل بۇكىلالەمدىك تاجىريبەدە حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ بارومەترى بولىپ تابىلادى. ەندەشە... قورىتىندىنى ءوزىڭىز-اق شىعارا بەرىڭىز. ونىڭ ۇستىنە، ماڭعىستاۋ وبلىسى 7,1 پايىزبەن جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىنەن الدىنا ايماق تۇسىرمەي تۇر ەكەن... سوعان قاراپ، قىرىمبەك كوشەرباەۆ وزىنە قامشى باسا تۇسسە، يگى. سەبەبى، بىزدە جۇمىسسىز ادامدارىڭ سانىمەن اكىم-قارالاردىڭ جۇمىسىن باعالايمىز دەگەن كريتەري بار سياقتى ەدى.

2-كەستە (ورىسشا). ەلىمىزدەگى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى

ال، ورتاشا ايلىق جونىنەن اۋتسايدەر قاتارىندا بولعان سولتۇستىك قازاقستان مەن جامبىل وبلىسىنىڭ جايى مۇلدەم باسقا. مىسالى، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا نەگىزگى كاپيتالعا ينۆەستيتسيا تارتۋ ۇلەسى  رەسپۋبليكالىق ينۆەستيتسيا دەڭگەيىنىڭ 1 پايىزىن عانا الادى. سايكەسىنشە، وبلىستاعى جان باسىنا شاققاندا ينۆەستيتسيانىڭ قۋاتى 30 مىڭ تەڭگەگە ارەڭ جەتەدى. سالىستىرا كەتۋ ءۇشىن اتىراۋ وبلىسىندا بۇل كورسەتكىشتىڭ 971 مىڭ تەڭگە ەكەنىن ايتساق تا جەتىپ جاتىر. ەندى ينۆەستيتسيا قۇيىلماعان جەردە اقشا ءيىرىمى بولماسى انىق ەمەس پە؟ جوعارى ايلىق جايلى ارمانداماس بۇرىن، مۇنداعى اعايىن العان تيىن-تەبەنىنە «تۇتىنۋشى سەبەتىن» تولتىرىپ الۋعا اسىعادى. ارينە، سەرىك ءبىلالوۆ باسقاراتىن وبلىستا ماكارون، ۇن، ءسۇت وندىرەدى، تاعى نە بار ەدى، ەسكە تۇسىرۋگە قينالىپ تۇرعانىمىز... ەسكە تۇسىرۋگە قينالعانىمىزبەن، وندىرىستىك الەۋەتتە وبلىستىڭ ۇلەسى بار جوعى - 0,67%! سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى سياقتى ەكونوميكالىق دەڭگەيدە ءالجۋاز بولىپ قالعان ايماقتىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى - جامبىل وبلىسى دەسە، جاڭىلىسپاسپىز. بۇل وبلىستىڭ ەكونوميكاسىنا سيپاتتاما بەر دەسە، قاراپايىم پەريفەريالىق ەكونوميكا دەر ەدىك، ياعني حالىقتىڭ تومەن تابىسى، ءالسىز وندىرىستىك ۇردىستەر.. باسقا، باسقا ەشتەڭە! كەڭەس زامانىندا فوسفور، قانت ءوندىرىسى دۇرىلدەپ تۇر ەدى، بۇگىندە بۇلارعا دەم بەرىپ، قان جۇگىرتۋ تاۋەلسىزدىكتەن بەرگى تالاي جىلدا مۇمكىن ەمەستەي بولىپ كەلەدى. سودان دا، قازاقستاننىڭ ىشكى جالپى ونىمىندەگى ء(ىجو) وبلىستىڭ ۇلەس سالماعى - 2,2% نەمەسە 359 994 ملن تەڭگە! بۇل تومەندەگى كەستەگە كوز سالساڭىز، ەلىمىزدەگى ەڭ تومەنگى كورسەتكىش بولىپ شىعادى.

3-كەستە (ورىسشا). ەلىمىزدەگى ءىجو كورسەتكىشى

بىلىكتى بيزنەسمەن قانات بوزىمباەۆ وبلىس باسشىلىعىنا كەلگەلى، ايماقتا ءىرىلى-ۇساقتى بيزنەس جوبالار جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانعا ۇقسايدى. تەك تابيعات تارتۋىنا قاراپ قالماي، قارمانىپ جۇرگەن مۇنداي باسشىعا العىستان باسقا ايتارىمىز جوق.

«حالىق ءسوزى» گازەتى

Мобильді қосымшаны жүктеп алыңыз!