11-ءنشى جەلتوقسان كۇنى ماسكەۋدە تاقىرباستار اتالىپ كەتكەن اسىرەۇلتشىلدار گيتلەردىڭ سالتىمەن وڭ قولىن العا سوزىپ، «ماسكەۋ - ماسكەۋلىكتەر ءۇشىن، رەسەي - ورىستار ءۇشىن عانا» دەپ ۇرانداپ رەسەي استاناسىنىڭ قاق ورتاسىندا ويران سالعانى بەلگىلى. مىڭداعان اسىرەۇلتشىل ورىس جاسىنىڭ ەسىرگەن ەكپىنىنەن ورىس ميليتسياسىنىڭ ەسى شىعىپ، بەكەردە سەستى كورىنەتىن ورىستىڭ كۇشتىك قۇرىلىمدارىنىڭ اياعى دىرىلدەپ ايانىشتى حال كەشتى. اسىرەۇلتشىلدار ماسكەۋ كوشەلەرىندە جولاي كەزدەسكەن ورىس ەمەس وزگە ۇلت وكىلدەرىن ءولىمشى قىلىپ ساباپ تاستاپ، تايراڭداپ بەت-بەتىمەن كەتىپ جاتقانىن ينتەرنەتتەن بۇتكىل دۇنيە كوردى. ورىستىڭ ىشكى احۋالى سىن كوتەرمەيتىن حالدە ەكەنىنە كۋا بولدى.

ال، بۇل وقيعانى ورىس تەلەارنالارىنىڭ بەرۋى رەسەيدىڭ ءالى كۇنگە ءوزى ميراسقورى بولىپ وتىرعان سوۆەت وكىمەتىنىڭ شەڭبەرىنەن شىعا الماعانىن پاش ەتتى. مىسالى، «كوممەرسانت» باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك ارنالارى ءا دەگەندە ماسكەۋدىڭ ءدال ورتاسىنداعى اسىرەۇلتشىلداردىڭ توپالاڭىن كورمەگەن. تەك كەشكى حابارلارىنىڭ سوڭعى جاعىندا عانا شولتيىپ بەرە سالعان. وندا دا ورىس جاستارىنىڭ ويرانىنىڭ اسىرەۇلتشىلدىق باعىتتا ءوتىپ، ورىس ەمەس ۇلت وكىلدەرى قالا كوشەلەرىندە قان قاقساپ جاتقانىن مۇلدەم كورسەتپەگەن. باسىلىم رەسەيدەگى «دوجد»، «رەن.تۆ» ارنالارى عانا بولعان وقيعانىڭ مانىسىنە ءۇڭىلىپ، بارىنشا تالداپ بەرگەنىن جازادى.

11-ءنشى جەلتوقسان كۇنى ماسكەۋدە تاقىرباستار اتالىپ كەتكەن اسىرەۇلتشىلدار گيتلەردىڭ سالتىمەن وڭ قولىن العا سوزىپ، «ماسكەۋ - ماسكەۋلىكتەر ءۇشىن، رەسەي - ورىستار ءۇشىن عانا» دەپ ۇرانداپ رەسەي استاناسىنىڭ قاق ورتاسىندا ويران سالعانى بەلگىلى. مىڭداعان اسىرەۇلتشىل ورىس جاسىنىڭ ەسىرگەن ەكپىنىنەن ورىس ميليتسياسىنىڭ ەسى شىعىپ، بەكەردە سەستى كورىنەتىن ورىستىڭ كۇشتىك قۇرىلىمدارىنىڭ اياعى دىرىلدەپ ايانىشتى حال كەشتى. اسىرەۇلتشىلدار ماسكەۋ كوشەلەرىندە جولاي كەزدەسكەن ورىس ەمەس وزگە ۇلت وكىلدەرىن ءولىمشى قىلىپ ساباپ تاستاپ، تايراڭداپ بەت-بەتىمەن كەتىپ جاتقانىن ينتەرنەتتەن بۇتكىل دۇنيە كوردى. ورىستىڭ ىشكى احۋالى سىن كوتەرمەيتىن حالدە ەكەنىنە كۋا بولدى.

ال، بۇل وقيعانى ورىس تەلەارنالارىنىڭ بەرۋى رەسەيدىڭ ءالى كۇنگە ءوزى ميراسقورى بولىپ وتىرعان سوۆەت وكىمەتىنىڭ شەڭبەرىنەن شىعا الماعانىن پاش ەتتى. مىسالى، «كوممەرسانت» باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك ارنالارى ءا دەگەندە ماسكەۋدىڭ ءدال ورتاسىنداعى اسىرەۇلتشىلداردىڭ توپالاڭىن كورمەگەن. تەك كەشكى حابارلارىنىڭ سوڭعى جاعىندا عانا شولتيىپ بەرە سالعان. وندا دا ورىس جاستارىنىڭ ويرانىنىڭ اسىرەۇلتشىلدىق باعىتتا ءوتىپ، ورىس ەمەس ۇلت وكىلدەرى قالا كوشەلەرىندە قان قاقساپ جاتقانىن مۇلدەم كورسەتپەگەن. باسىلىم رەسەيدەگى «دوجد»، «رەن.تۆ» ارنالارى عانا بولعان وقيعانىڭ مانىسىنە ءۇڭىلىپ، بارىنشا تالداپ بەرگەنىن جازادى.

قازاقستانداعى مەملەكەتتىك ارنالاردىڭ ىشىنەن «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسى عانا اسىرەۇلتشىل ورىس جاستارىنىڭ سويقانىنان قىسقا سيۋجەت كورسەتە الدى. باسقا ارنالار جۇمعان اۋزىن اشپادى. سەنبى كۇنى دە، سودان كەيىن دە. بىلايدا ورىستىڭ سويىلىن سوعىپ، سولاردىڭ قولىن سۇيۋگە كەزەكتەسىپ جۇرەتىن ءبىزدىڭ ارنالار وزدەرىنىڭ ورىسقا جان-تانىمەن بەرىلگەنىن قوجايىنىنا تاعى ءبىر رەت دالەلدەدى. ەل تەك ينتەرنەتتەن ورىستىڭ ءوز ىشىندەگى ويرانىن كورىپ قالدى.

بۇل جەردە ەڭ اۋەلى ەسكە تۇسەتىنى ەلگە اقپاراتتىڭ بۇكپەسىز ءارى ۋاقىتىندا جەتۋى جانە اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك. كوكتەمدەگى قىرعىزستانداعى تولقۋلاردى  ءبىزدىڭ جالتاق ارنالار  جانسالا جاريالاپ جاتتى. ءتىپتى، كورەرمەنىن كوشەگە شىقساڭ كورەتىن كۇنىڭ وسى دەپ قورقىتتى. ارينە، مۇنىڭ ارتىندا كولەڭكەسىنەن قورقاتىن سۋجۇرەك، ءوز-وزىنە دەگەن جانە حالقىنىڭ سەنىمىنەن ادا قازاق بيلىگى تۇرعانى انىق. ونىڭ ۇستىنە جوعارىنىڭ تسەنزۋراسىن ەكى ەسەلەپ ورىندايتىن تەلەارنالارداعى شولاق بەلسەندىلەر مەن اسىرە باستىقسىماقتاردىڭ، ىشكى تسەنزۋراسى ءتاستۇيىن جۋرناليستەردىڭ دە قوسقان ۇلەسى كوپ ەكەنى بەلىگىلى. جاقىن شەتەلدەردەگى وقيعالار سونداي  سۇرمەن بەرىلىپ، رەسەيدەگى سويقاننىڭ ەلەنبەۋى - ەلدىڭ ىشىندەگى اقپاراتتىق شىندىقتىڭ بەسىگىندە كۇندە شەتىنەپ جاتقانىن بىلدىرسە كەرەك.

شەتەلدىك اقپاراتتاردىڭ الالاپ بەرىلۋى قوعامنىڭ اقپارات الۋ قۇقىعىن ورەسكەل بۇزىپ قانا قويماي،   اقپاراتتىق دامۋعا ىلەسە الماي قالۋىنا اكەلىپ سوعادى. ەندەشە، كورەرمەنىنىڭ كوكەيىندەگىسىن ەسكەرمەيتىن «وتاندىق» تەلەارنالاردى  ەل سەنىمىنەن كەتكەن بيلىكتىڭ سىڭارى دەپ ايتۋىمىزعا تۋرا كەلەدى. جۇرتتىڭ جاپپاي كابەلدىك تەلەارنالاردى قارايتىنى وسىدان. ياعني قوعام شىنايى اقپاراتقا سۋساپ وتىر. ال، ەلىمىزدىڭ ارنالارى ونىڭ قاجەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ مۇمكىندىكتەرىن ەش ويلار ەمەس. قامتاماسىز ەتكەن بىلاي تۇرسىن، بيلىكتىڭ استاۋىنا بايلانعان تەلەارنالار حالىقتىڭ ىشىندەگى ايداھاردى وياتپاۋعا ونىڭ ويانۋىنا تۇرتكى بولادى-اۋ دەيتىن دۇنيەنىڭ ءبارىن دە جانتالاسا جاسىرىپ باعادى. رەسەيدەگى اسىرەۇلتشىلداردىڭ توبىرلىق توپالاڭىن تىعىپ قالعان تەلەارنالاردىڭ ارەكەتى وسىعان دالەل. راس، تەحنولوگيا كۇن سايىن جاڭارىپ، دامىپ وتىرعان زاماندا بيلىك پەن بيلىكتىڭ باقىلاۋىنداعى  تەلەارنالاردىڭ بۇل ارەكەتى كۇلكى مەن اياۋشىلىقتان باسقا ەشنارسە دە تۋدىرمايدى.

ال، اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى بۇل جەردە ءسوز قوزعاۋدىڭ ءوزى ارتىق. ءتىپتى، اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك دەگەننىڭ ءوزى ءبىزدىڭ ەلدە ءجيى ءوتىپ تۇراتىن ۇلكەن جيىنداردىڭ ءسانىن كەلتىرەتىن كەزەكشى سوزگە اينالعانىن دالەلدەپ جاتۋدىڭ قاجەتى جوق. ماسۋكەۋدەگى اسىرەۇلتشىلداردىڭ اسىرە «قىلىعىن» قوعامنان جاسىرعىسى كەلگەن ارنالارىمىزدىڭ  ارەكەتىنە قاراپ،    اقپاراتتىق كەڭىستىكتە كىمگە تاۋەلدى  ەكەنىمىزدى بىلە تۇسكەندەيمىز. وعان ەلدەگى ورىسشىلدىقتى قوسىڭىز. جانە سوڭعى دەرەك بويىنشا، رەسەيمەن ارىپتەس ەلدەردىڭ رەيتينگىسىندە قازاقستان بىرىنشە ورىنعا شىعىپتى. بۇل دا كوپ نارسەدەن حابار بەرسە كەرەك.

اباي بولايىق، اعايىن.

«اباي-اقپارات»