جان جاق. «حالىق ءسوزى» قىرقىنان شىقتى
جاز ورتاسىندا جارىققا شىعىپ، ورەلى پىكىر، وتكىر سوزگە جول اشاتىن باسىلىم رەتىندە باعىتىن انىقتاعان «حالىق ءسوزى» انە-مىنە دەگەنشە، قىرقىنشى سانىن قاتتاپ ۇلگەرىپتى. وسىناۋ مەرەيلى وقيعانى كەشە استاناداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا وتكەن «حالىق ءسوزىن ايتساق...» كونفەرەنتسياسىنىڭ اياسىندا اتاپ ءوتتى. ايتا كەتەرلىگى، بۇل شارا «شىعارماشىلىق بيلەت» قوعامدىق بىرلەستىگى مەن اتالمىش گازەتتىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن ۇيىمداستىرىلىپتى.
جاز ورتاسىندا جارىققا شىعىپ، ورەلى پىكىر، وتكىر سوزگە جول اشاتىن باسىلىم رەتىندە باعىتىن انىقتاعان «حالىق ءسوزى» انە-مىنە دەگەنشە، قىرقىنشى سانىن قاتتاپ ۇلگەرىپتى. وسىناۋ مەرەيلى وقيعانى كەشە استاناداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا وتكەن «حالىق ءسوزىن ايتساق...» كونفەرەنتسياسىنىڭ اياسىندا اتاپ ءوتتى. ايتا كەتەرلىگى، بۇل شارا «شىعارماشىلىق بيلەت» قوعامدىق بىرلەستىگى مەن اتالمىش گازەتتىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن ۇيىمداستىرىلىپتى.
سونىمەن، كونفەرەنتسيادا ايتىلعان كوشەلى سوزدەردىڭ ەگەسى كىمدەر ەدى دەسەڭىزدەر... ماجىلىسمەن جاراسباي سۇلەيمەنوۆ قازاق باسىلىمدارىنىڭ اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋ قاجەتتىگىن ايتتى. «بۇگىن، مىنە دەپۋتات رەتىندە ەمەس، ارىپتەس، جۋرناليست رەتىندە ارالارىڭىزعا كەلىپ وتىرمىن. ءبىز ۇنەمى ۇلتىمىزدىڭ قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتاۋ، مۇددەسىن قورعاپ، رۋحىن بيىكتەتۋ تۇرعىسىندا اقساپ جاتامىز. سوندىقتان، جاڭا باسىلىم وڭشىل دا، سولشىل دا بولماي، تۋرالىعىمەن ەرەكشەلەنسە، تاماشا بولار ەدى» - دەي كەلە، «حالىق سوزىندە» جاقسى كورىنىپ جۇرگەن وركەن كەنجەبەك پەن ءاسيا باعداۋلەتقىزىنا ارنايى سىيلىعىن تاپسىردى. بۇدان ارعى بايانداماشىلاردىڭ دەنى اڭگىمە توركىنىن گازەت ديزاينى مەن ينتەرنەت-جۋرناليستيكادان تارقاتتى. سەيىتقازى ماتاەۆ «ەلىمىزدىڭ ەن جەرىندەگى از حالىققا گازەت تاراتۋدى «قازپوشتا» قاتىرىپ جۇرگەن جوق. الماتىدان شىققان گازەت، مىسالى اتىراۋعا ءبىر اپتادا جەتەدى. دەمەك، ينتەرنەتپەن اقپارات تاراتۋعا، قازاقشا گازەتتەردىڭ سايتتارىن جانداندىرۋعا قازىردەن كۇش سالۋ كەرەك» دەگەن پىكىرىن الىپ شىقتى. جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسى وقىرمانداردىڭ جاسارىپ كەلە جاتقانىن ءارى بۇل كونتينگەنتتىڭ تۇەلىمەن ينتەرنەتتەن كونتەنت ىزدەيتىنىن العا تارتتى. «كەلىسپەسەڭدەر، ونى ايتىڭدار» دەگەن سەيىتقازى اعامىز جۇرگىزگەن ساۋالنالارى بويىنشا بۇگىنگى تاڭدا 15 پەن 21 جاس ارالىعىنداعى جاستار عانا جاڭالىق ىزدەيتىنىن «قاۋىپ» قىلدى.
بۇل ويدى «نۇر مەديا» حولدينگى باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى البەرت سافۋللين دە قۇپتاي كەتتى. «ءبىزدىڭ حاتشىمىز گازەتتەردى جەتكىزگەنشە، بارلىق باسىلىمداردى ينتەرنەت سايتتارىنان وقىپ قويامىن. بۇل دەگەنىڭىز، بۇگىنگى ينتەرنەتتىڭ جاڭالىق تاراتۋداعى ورنىن ەسكەرىپ، ماقالانى گازەتكە باسىپ قانا قويماي، ونىڭ اۋديو يا بەينەنۇسقاسى دا سايتتا بولۋى ءتيىس» - دەگەن ۇسىنىسىن البەرت تولەگەنۇلى ايتتى. مىنبەرگە شىققان «Abai.kz» پورتالىنىڭ باس رەداكتورى داۋرەن قۋات تا ومىردەن الىنعان مىسالمەن ينتەرنەتتىڭ ومىرشەڭدىگىن ايتا كەتتى. «وتكەن جازدا اتىراۋ وبلىسىنىڭ ەڭ شەتكى دەگەن قىزىلقوعا اۋدانىنىڭ، ەڭ شەتكى دەگەن قاراباۋ اۋىلىنا جولىم تۇسكەنى بار. سول اۋىلدا ينتەرنەت بار! ال وبلىستىق باسىلىمداردىڭ تارالىمى كۇرت تومەندەپ كەتكەن... بۇل دا سول ينتەرنەتتىڭ اۋىلعا جەتكەنىنىڭ «كەسىرى» - دەگەن داۋرەن اعامىز ءداستۇرلى جۋرناليستيكانىڭ اينالىستان شىقپايتىنىن دا ايتتى. ارينە، گازەت-جۋرنال ساقتالادى-اۋ، بىراق «مەگالاينعا» ايىنا 4500 تەڭگە تولەيتىن ادام اقپاراتتىڭ ءبارىن تۇتىنا الادى ەمەس پە؟ سوندىقتان.. قازاق گازەتتەرىنىڭ ەلەكتروندى نۇسقالارىن كۇشەيتۋ كەرەكتىگى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى شىعار.
ونلايننان وي قوزعاعاندار فوتوجۋرناليستيكا، كاريكاتۋرا، گازەت تارالىمىنداعى ماسەلەلەردى دە اينالىپ وتپەدى. اقپارات جانە مۇراعات كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ەربول شايمەردەن، «قازاق ەنتسيكلوپەدياسىنىڭ» باس رەداكتورى باۋىرجان جاقىپ ءسوز الىپ، گازەت ۇجىمىنا شىعارماشىلىق تابىس تىلەدى. اقىن سەرىك تۇرعانبەكوۆ جىردان شاشۋ ارنادى. كونفەرەنتسيا اياعىندا «حالىق ءسوزى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى قۋات اۋەسباي كەلگەن قوناقتارعا العىسىن ايتىپ، باسىلىمنىڭ بەتتى ءام بەدەلدى بولۋىنا بار كۇشتەرىن سارپيتىندارىن ايتتى.
«اباي-اقپارات»