جاڭا جىلدىڭ قارساڭىندا شىعىسقا تابيعاتتىڭ شىڭىلتىر ايازىنان «ىزعارى» قاتتى ءبىر ءسوز  جەتتى. ول نە دەيسىز عوي؟ ول - 2009 جىلى ناۋرىزدان باستاپ وبلىسقا باسشىلىق ەتىپ كەلە جاتقان بەردىبەك ساپارباەۆتىڭ ورنىنا قازىرگى توتەنشە جاعدايلاردى «رەتكە» كەلتىرىپ جۇرگەن باستى «قۇتقارۋشى» ۆلاديمير بوجكو كەلگەلى جاتىر دەگەن اڭگىمە.

تاۋەلسىزدىكتىڭ 19 جىلىندا شىعىس قازاقستان وبلىسىن ب. ساپارباەۆتى قوسقاندا بىلدەي ون اكىم باسقارىپتى. سونىڭ ىشىندە ءالى دە حالىق اڭگىمەسىنىڭ «سۇيىكتى» كەيىپكەرى بولىپ جۇرگەن ۇلت «ماقتانىشى» ۆيكتور حراپۋنوۆ، ارينە. ول تۋرالى اڭگىمەلەر دە، اڭىزدار دا ءبىر توبە. ءجا، بولار ءىس بولىپ، بوياۋى ءسىڭدى...

قازىرگى بيلىك تىزگىنىندە وتىرعان بەردىبەك ماشبەكۇلىنا كەلسەك، ول اكىمدىك اپپاراتىن وزىنە دەيىن باسشى بولعان ەكس-اكىم ادىلعازى بەرگەنەۆتىڭ «قىلمىستىق» توبىنان «تازارتىپ»، ماڭىنا سەنىمدى «سەرىكتەرىن» (سەرىك ابدەنوۆ پەن سەرىك تاۋكەباەۆ - ساپارباەۆتىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى مەن جاي ورىنباسارى) توپتاستىرىپ، بىلەك سىبانىپ جۇمىسقا كىرىستى.

جاڭا جىلدىڭ قارساڭىندا شىعىسقا تابيعاتتىڭ شىڭىلتىر ايازىنان «ىزعارى» قاتتى ءبىر ءسوز  جەتتى. ول نە دەيسىز عوي؟ ول - 2009 جىلى ناۋرىزدان باستاپ وبلىسقا باسشىلىق ەتىپ كەلە جاتقان بەردىبەك ساپارباەۆتىڭ ورنىنا قازىرگى توتەنشە جاعدايلاردى «رەتكە» كەلتىرىپ جۇرگەن باستى «قۇتقارۋشى» ۆلاديمير بوجكو كەلگەلى جاتىر دەگەن اڭگىمە.

تاۋەلسىزدىكتىڭ 19 جىلىندا شىعىس قازاقستان وبلىسىن ب. ساپارباەۆتى قوسقاندا بىلدەي ون اكىم باسقارىپتى. سونىڭ ىشىندە ءالى دە حالىق اڭگىمەسىنىڭ «سۇيىكتى» كەيىپكەرى بولىپ جۇرگەن ۇلت «ماقتانىشى» ۆيكتور حراپۋنوۆ، ارينە. ول تۋرالى اڭگىمەلەر دە، اڭىزدار دا ءبىر توبە. ءجا، بولار ءىس بولىپ، بوياۋى ءسىڭدى...

قازىرگى بيلىك تىزگىنىندە وتىرعان بەردىبەك ماشبەكۇلىنا كەلسەك، ول اكىمدىك اپپاراتىن وزىنە دەيىن باسشى بولعان ەكس-اكىم ادىلعازى بەرگەنەۆتىڭ «قىلمىستىق» توبىنان «تازارتىپ»، ماڭىنا سەنىمدى «سەرىكتەرىن» (سەرىك ابدەنوۆ پەن سەرىك تاۋكەباەۆ - ساپارباەۆتىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى مەن جاي ورىنباسارى) توپتاستىرىپ، بىلەك سىبانىپ جۇمىسقا كىرىستى.

ەلىمىزدىڭ بىرنەشە وبلىستارى مەن ۆەدومستۆولارىن باسقارعان بىلىكتى قىزمەتكەر ساپارباەۆ شىعىستا ءبىراز ءىستى تىندىرىپ ۇلگەردى. اتاپ ايتساق، كارىبجانوۆتىڭ كەزىندە باستالىپ، بەرگەنەۆتىڭ تۇسىندا تۇرالاپ قالعان ۇلى ابايعا ورتالىق الاڭدا ەڭسەلى ەسكەرتكىش قويىلدى، وبلىستىڭ ورىستانىپ كەتكەن ريددەر قالاسىندا ء"تىلى ءبىردىڭ - تىلەگى ءبىر" تاقىرىبىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق فورۋم وتكىزىلدى. تالاي جىلدار جەتىمسىرەپ، بيۋدجەتتىڭ سارقىنىن سارپىپ كەلگەن وبلىستىڭ مادەنيەتى مەن ونەرىنە كوڭىل ءبولىنىپ، ايتارلىقتاي قولداۋ كورسەتىلدى.

وتكەن جىلعى كوكتەمگى الاپات سۋ تاسقىنى كەزىندە وبلىستىڭ باسىم بولىگى، اتاپ ايتقاندا، تارباعاتاي، زايسان، كۇرشىم، اباي، كوكپەكتى، زىريان اۋداندارى اپات ايماقتارىنا اينالدى. سول ءبىر قيىن قىستاۋ كەزەڭدە بەردىبەك ساپارباەۆ كابينەتىندە وتىرىپ قالماي، اپات ورىن العان ايماق حالقىمەن بىرگە بولدى، بىرگە كۇرەستى. ەڭبەك پەن ارپالىستىڭ ناتيجەسىندە، وبلىستا قىزىلاعاشتا بولعان قاسىرەتتىڭ قايتالانۋىنا جول بەرىلمەدى، ادام شىعىنى بولعان جوق.

ال «ۇسكىرىك» اڭگىمەنىڭ باستى كەيىپكەرى بوجكو شە؟ ول تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟

ۆلاديمير كارپوۆيچ بوجكو 2007 جىلدىڭ 13 قاراشاسىنان باستاپ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترى. وعان دەيىن قازاق كسر مقك جانە ۇقك-دە ءار ءتۇرلى لاۋازىمداردا قىزمەت ەتكەن.

ءبىز ەندى بوجكونىڭ سوڭعى قىزمەتىنە   قىسقاشا شولۋ جاساپ كورەيىك.

وسىدان ءدال 3 جىل بۇرىن 2008 جىلدىڭ 11 قاڭتارىندا «اباي» شاحتاسىندا جارىلىس بولدى. اپات سالدارىنان 30 ادام قازا تاۋىپ، 14 ادام ءتۇرلى دارەجەدەگى دەنە جاراقاتتارىن الدى. جەر بەتىنە 9 كەنشىنىڭ دەنەسى كوتەرىلىپ، 21 ادام جانىپ جاتقان لاۆادا قالدى.

2008 جىلدىڭ 2 ماۋسىمىندا «ارسەلور ميتتال تەمىرتاۋ» كومپانياسىنا قاراستى «تەنتەك» شاحتاسىندا گاز بەن كومىردىڭ اتقىلاۋى سالدارىنان 5 كەنشى كوز جۇمدى.

ءدال سول جىلى ماۋسىمنىڭ 28-ىندە تاعى دا سول «تەنتەك» شاحتاسىنداعى 193 د6-يۋ كونۆەيەرلى شترەكتىڭ دايارلىق زابويىندا كەنەتتەن كومىر گازى اتقىلاپ، 3 كەنشى قايتىس بولىپ، 1 ادام اۋىر جاراقات الدى.

وسىلايشا ەلىمىزدىڭ قارا التىن كەنى حالىقتىڭ قارا مولاسىنا اينالعان بولاتىن. بۇل وقيعالاردىڭ بارلىعى اپاتتاردىڭ الدىن-الۋعا باعىتتالعان جۇمىستاردىڭ ءتيىستى دەڭگەيدە جۇرگىزىلمەگەندىگىنەن بولدى. بۇل وقيعالاردان كەيىن اتىراۋداعى ەكى كوپىردىڭ قۇلاعانى، تالدىقورعاندا ناركوديسپانسەر ەمدەلۋشىلەر مەن دارىگەرلەرىمەن قوسا ورتەنىپ كەتكەنى حالىق ەسىندە.

تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا ەلدىڭ جىگەرىن جاسىتىپ، قۇتىن قاشىرعان الاپات اپات - قىزىلاعاش اپاتى بولدى. 2009 جىلى 12 ناۋرىزدا سۋقويمانىڭ جارىلۋى سالدارىنان بولعان سۋ تاسقىنىندا كەمىندە 37 ادام قازا تاۋىپ، ونداعان ادام حابارسىز كەتتى، مىڭداعان ادام زارداپ شەكتى، جۇزدەگەن ءۇي قيرادى، مىڭداعان باس مال قىرىلدى.

ەلىمىزدەگى سۋ قويمالارى مەن بوگەندەرىنە وسى اپاتتان كەيىن عانا ءمان بەرىلىپ، تەكسەرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. بۇل «جاۋ كەتكەن سوڭ قىلىشىڭدى بوققا شاپتىڭ» كەرى ەمەي نەمەنە.

بوجكو باسقاراتىن ۆەدومستۆو توتەنشە جاعدايلارمەن كۇرەسۋ ۇعىمىن اپاتتاردىڭ سالدارىمەن عانا كۇرەس دەپ ۇعاتىن سياقتى. ايتپەگەندە، توتەنشە جاعدايلاردى بولدىرماۋ، اپاتتاردىڭ الدىن-الۋمەن جۇيەلى تۇردە شۇعىلدانعان بولسا، وسىنداي قاسىرەتتەر بولماس ەدى.

مەيلى، قازاقتىڭ كەڭدىگىنە سالىپ، وتكەن ءوتتى دەلىك.

بوجكو شىعىسقا كەلگەندە نە بىتىرەدى؟ ول شىعىستىڭ قانداي ەكەنىن بىلە مە؟ شىعىستاعى قازاقىلانۋ ءۇردىسىن قانشالىقتى جۇرگىزە الادى؟

قىتاي مەن رەسەي سياقتى قوس الپاۋىتپەن شەكارالاس جاتقان جالعىز شىعىس قازاقستان. جاعراپيالىق ورنالاسۋ ەرەكشەلىگى، جەرىنىڭ اسا بايلىلىعى، ەتنيكالىق قۇرامىنىڭ ءار تۇرلىلىگى، تىلدىك ماسەلەلەرىنىڭ ءالى دە بولسا شەشىلمەگەندىگى، حالقىنىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ اناعۇرلىم ساياسي ساۋاتتىلىعىمەن ەرەكشەلەنەتىن اباي ەلىنە باسشىلىق جاساۋ كىمگە بولسا دا وڭايعا سوقپايدى.

قالاي بولعاندا دا، بوجكو شىعىسقا كەلەتىن بولسا «قاسقىرعا قوي باقتىرعانمەن» بىردەي بولادى.

«اباي-اقپارات»