قاراسازدا  مۇقاعاليدىڭ   80 جىلدىق مەرەيتويى  دۇركىرەپ ءوتىپ جاتقاندا  بىزبەن  كورشى بولعان كۇلىمحان  اپايعا سالەمدەسۋگە باردىم. جەڭگەمىز مەنى كورىپ قاتتى قۋانعانى.  

«اۋىلعا كەلمەي كەتتىڭ عوي، اكەڭ مەن اپاڭ كەتكەن سوڭ، ءبىر سالەمدەسۋگە جارامادىڭ» دەپ وكپەلەپ  تە الدى.  «تويعا كەلدىڭ، مەن بولسام  قارىس جەردە وتىرىپ،  بارا الماي  وتىرمىن. ۇيدەن ۇزاپ شىعۋعا شاما جوق. كارلىك پەن  اۋرۋ  اينالدىرىپ الدى. ءتىرى كۇنىندە مۇقاعالي مارقۇم قوس قۇلىنىم - اۋعانبايىم مەن امانتايىمڭىڭ ماڭدايىنان سيپاپ ەدى. شالىم قاسانبايمەن تۇيدە قۇرداس  تا بولدى. دامدەس-تۇزداس بولىپ ارالاستىق. ەكەۋىنىڭ ءبىر اتقا مىنگەسىپ، ەگىن سۋارعان كۇندەرىن قالاي ۇمىتايىن؟  بۇل كۇندە بۇلاردىڭ بىرەۋى جوق، مەن عانامىن. قاراسازعا  مۇقاعاليدى بەرگەن  قۇدايدان اينالايىن. ەل-جۇرتى   قۇرمەتتەپ، اسپانداتىپ جاتىر. نەسىن جاسىرايىق، كەزىندە ەركەلىگىن كوتەرە الماي، قاتتى ءسوز ايتقان كەزىمىز دە  بولدى. ول ءۇشىن ارۋاعىنان  كەشىرىم سۇرايمىن»، - دەپ كۇلىمحان اپاي  ويىنداعى اڭگىمەسىن اقتاردى.

- ءبىز  قاراسازعا 1955 جىلى پاۆلوداردان  كوشىپ كەلدىك، - دەدى ول كىسى.

- مۇندا اعاڭنىڭ اپكەسى زينانى قارا تارتىپ،  كەلگەنبىز.

ءبىر كۇنى  اۋىلدا  توي بولدى. قاسىما ءبىر كەلىنشەكتى ەرتىپ،  مەن دە باردىم. اركىم بىلگەنىن ايتىپ، تويدى قىزدىرىپ جاتىر ەكەن.  اقىرى ارتى ايتىسقا  ۇلاستى.  بىزگە قارسى  وتىرعان ەكى جىگىت  تاۋىر ايتىسىپ، جاۋابىمىزعا جاۋاپ قايىرىپ  جاتتى. ءازىل-قالجىڭ  ارالاس   قاعىتۋلار ايتىلىپ، شامامىزعا قاراي ولەڭدەتتىك.  وسى كەزدە ەكى جىگىتتىڭ ءبىرىنىڭ كيگەن كيىمىنە كوزىم ءتۇسىپ، القام-سالقام بولعان  تۇرىن  ولەڭگە قوستىم.  سونىڭ  ءبىر-ەكى جولى  ەسىمدە قالىپتى:

 ۇستىڭدەگى كۇپايكەڭ جىرتتىق- جىرتتىق،

باۋلىعىڭدى  كەتكەن بە تىشقان قىرقىپ، - دەپ  باستالعان  ولەڭىمە  الگى جىگىتتەر ءسوز تاپپاي ورىندارىنان تۇرىپ كەتتى. ەل كۇلىپ جاتتى.

سونداعى ايتىسقان  ەكى جىگىتتىڭ ءبىرى مۇقاعالي ەكەنىن  كەيىن بىلدىك. ول شامامەن  50-جىلداردىڭ  ورتاسى.  سودان بەرى قانشا جىل ءوتتى. مەن قازىر 82-گە كەلدىم. ءبىر جىلداردا   مۇقاعالي  شالىم قاسانباي  ەكەۋى  جىلبۇلاق جاقتا كولحوزدىڭ ەگىن سۋاردى.  بىردە مىنگەن اتتارىنا مەنىڭ ءبىر جاڭا كورپەمدى  سالىپ الىپتى. سوعان  رەنجىپ، ۇرىسقانىم بار.

كەيىن مۇقاعاليدىڭ  نارىنقولعا، ودان سوڭ الماتىعا كەتكەنىن ەستىدىك. بۇدان كەيىن بىزدەر مۇقاعاليدى كوپ كورمەي جوعالتىپ الدىق.  بىر جىلى مايگۇلىن الدىنا الىپ، بۇرىڭعى قاراسازعا  ءبىزدى اتپەن ىزدەپ كەلىپتى. قۋانىپ قالدىق. ەكى-ءۇش كۇن دەمالعان مۇقاعالي جاڭا قورانىڭ ارتىندا  اعىپ جاتقان سۋدىڭ ارعى جاعىنا  تەكەمەت جايعىزدى. مەن ەت اسىپ، اراق-شارابىمدى  قويىپ، قوناق ەتتىك.  شالىم   ەكەۋى «باياعى ەگىن سۋارعان كەزدەرىمىز-اي» دەپ وتكەندى ەسكە الىسىپ، كۇلكەندەرى ەسىمدە.  بىزدەن كەيىن، «اۋىلدا ءبىراز بولامىن» دەپ، قاراسازعا كەتتى. ەكى-ءۇش كۇننەن كەيىن 3-سىنىپتا وقيتىن ۇلكەن ۇلىم اۋعانبايدان قىمىز بەرىپ  جىبەرىپ تۇردىق. ەكى اۋىل اراسى ءبىراز جەر بولعانىمەن اۋعاشىم  جاياۋلاپ قىمىز اپارىپ بەرىپ ءجۇردى.

مۇقاعالي قايتىس بولعاندا اۋعانبايىم: «مەنى وقۋعا  تۇسىرەمىن  دەگەن مۇقاعالي اعا قايتىس بولىپتى.  ەندى مەنى كىم وقۋعا تۇسىرەدى؟» - دەپ ۋايىمداعانى  دا ەسىمنەن  كەتپەيدى.  اللاعا شۇكىر،  مۇقاعالي ماڭدايىنان سيپاعان  ەكى بالام دا وزدەرىنىڭ ماقساتتارىنا جەتتى. ونەرلى بولىپ وسكەن ولار اۋىلدا انسامبل قۇرىپ، مۇقاعاليدىڭ تالاي ولەڭدەرىن ساحناعا شىعاردى. امانتايىم  اۋىلدا ونەر مەكتەبىن قالىپتاسۋعا ۇلەسىن قوستى. بىراق امال نە، ەكەۋىنىڭ دە عۇمىرى قىسقا بولدى، - دەپ   كۇلىمحان اپاي اڭگىمەسىن  اياقتاعان-دى.

سول اپايىمىز وتكەن جىلى دۇنيەدەن وزدى. كۇلىمحان اپايدىڭ  اقىن ارۋاعىنان  كەشىرىم سۇراعان  بەينەسى  كۇنى بۇگىنگە  دەيىن كوز الدىمدا.  ءبارىمىز دە   كەيدە پەندەشىلىككە  بارىپ جاتامىز. بىراق سونى كەش تە بولسا ءتۇسىنىپ،   كەشىرىم سۇراۋ - كىسىلىكتىڭ بەلگىسى.   اقيىق اقىن مۇقاعاليدىڭ   ءوزى دە  «كەشىرىڭدەر»  دەپ  ولەڭىندە جازىپ كەتپەدى مە؟ مۇقاڭنىڭ جانىنىڭ  تازالىعى  مەن ادالدىعىن  كۇلىمحان اپاي دا ءسوز اراسىندا كوپ ايتىپ وتىردى. اپايدىڭ  «مۇقاعالي ۇلكەن ازامات ەدى.  ەشكىمگە  جاماندىعى دا،  ارتىق  سوزى جوق، كەشىرىمدى جان ەدى»  دەگەن ءسوزى  جادىمدا قالىپ قويدى.

جەكسەن الپارتەگى

Abai.kz