قازاقتىڭ قارا ءسوزىنىڭ قابىلانى

راحىمجان وتارباەۆتىڭ رۋحىنا!

«يمانعالي كەزدەسىپ، حال سۇرادى. «جاقسى، – دەدىم...

– ءبىر بۇتىم – جايىقتا، ءبىر بۇتىم – قايىقتا...»

راحىمجان وتارباەۆ

 

كوكەسى!

جانى – زارلى، جايى – مۇڭدى،

كەشپەدىك ارتىق تۋعان «ايىبىڭدى»...

تاستى جارعان تالانتتى تاس-تالقان قىپ،

جايىعىڭ قايدا اكەتتى قايىعىڭدى؟..

 

ماحامبەت جەتتى مە الدە جەلكەنمەنەن؟..

الدىندا بايماعانبەت ەلپەڭدەگەن...

«اقىرىپ تەڭدىك سۇراۋ...» – ءبارى بەكەر،

قىرشىن-عۇمىر وتەدى «ەرتەڭ»-مەنەن...

 

قازاقتىڭ قابىلانى ەڭ – ءسوزىڭ دارا،

جازىلدى ما، ايتپاعىڭ-عازالناما؟..

ورتەڭدى ورتەيتۇعىن – ءوزىڭ ەمەس،

ەرتەڭگە جەتەتۇعىن – ءسوزىڭ عانا...

 

اعالىق اقپەيىلمەن دەمەدىڭىز،

«شەرحانامدى كەلىپ كور...» – دەپ ەدىڭىز...

شىعارمالىق سىر-ساندىق – تىم قۇپيا،

تۇڭعيىقتان تابىلدى كەرەگىڭىز...

 

تاريحتىڭ تىزبەلەدىڭ سىرىن باتىل،

تانىمىڭ – قان مەن جۇرەك، جۇلىندا تۇر...

قازاقتىڭ سەمگەن ءتىنىن تىلگىلەدى،

بەيبارىس، ماحامبەت پەن سىرىم باتىر.

 

مەزەت سايىن رۋحى جالىنداعان،

مۇڭ-زارى ءار دەمىمەن قالىڭداعان...

– «كوكە» دەگەن ءدۇر ءسوزىڭ قانداي ءتاتتى؟!.» –

دەپ بالاشا قۋاندى ارىندى اعام.

 

«قازاقتىڭ ءاربىر ءسوزى – سەزىم-بالداي،

تىپىرشىتىپ، تۇرمايدى ءتوزىمدى الماي...»

ءۇزىلىس ۇزاق ۇستاپ، گۇر-سىلكىندى:

– ««كوكە» دەگەن، ءىنىم-اي، ءسوزىڭ قانداي!»

 

...«كوكە» دەسە، كورەمىن – ساعىمداردى،

كوكەلەرىم ورگىزگەن قالىڭ مالدى...

بۇل ءسوزدى ەسكى مىسىر جازىعىندا،

بەيبارىس بابام تالاي ساعىنعان-دى...»

 

...سالىستىرىپ سىرلى مەن سۇرسىزداردى،

الىستىرىپ قۇندى مەن قۇنسىزداردى...

وي-قيالمەن عاسىرلار قاشىپ كەتكەن،

كەنەتتەن راقىم كوكەم ءۇنسىز قالدى...

 

...«كوكە» دەسە – كوڭىل بوس، ەزىلەمىن...

ءوزىمدى پاك سابيدەي سەزىنەمىن.

قۇدىرەتىن ءدۇر ءسوزدىڭ شىن ۇعىنعان،

ءوز اكەمنەن كەيىنگى – ءوزىڭ ەدىڭ...

 

«كوكە» دەسە – اكەمدى كورگىم كەلگەن،

قولدان ۇستاپ، ارتىنان ەرگىم كەلگەن...

بالالىقتىڭ پاك ءيىسىن بۇرقىراتىپ،

اڭگەلەگىن باقشامنىڭ تەرگىم كەلگەن...

 

پاك شاعىڭ – بالاماسىز جالعىز باقىت،

سەن-داعى پاكتى ءسۇيدىڭ «بايعىزدى اتىپ...»

شىندىقتى الداسپانمەن قورعاشتادىڭ،

اينالا دۇشپانىڭدى اندىزداتىپ...

 

جەك كوردىڭ دارىنسىزدىڭ داليعانىن،

تەكتىلىك جولعا قۇربان – نار يمانىڭ...

قايىعىڭدى جەتكەرىپ، جالعادىڭ با،

كەمەسىنە ءابىش پەن فاريزانىڭ؟!.

 

ساعىنىپ، سارعايدىڭ-اۋ، اسىلداردى،

(كەتە باردىڭ قيىپ تا اسىل جاردى...)

ەسەپشىل ەسەرلەرگە ۇلگى قىلىپ،

شىن قىمبات قاستەرلىگە باس ۇرعاندى...

 

جۇرەكتى قايعى-كولگە باتىرعانداي،

سىيمادىڭ... سىيعىزبادى – تاقىر ماڭداي...

تىم اسىعىس-ۇسىگىس اتتان سالدىڭ،

ءابىشىڭ مەن فاريزاڭ شاقىرعانداي...

 

...ءپانيدىڭ الدى – شاتتىق، ارتى – جەتىم...

جاراتقاننىڭ كەتپەيدى شارتى شەتىن!

جولىقتىر جۇماقتىڭ ءبىر ساتىسىندا،

جالعاننىڭ كورە الماعان جارتى بەتىن...

 

ايىلىن جيا الماسا سوتقار-جۇرەك،

پايىمىڭ زاپىرانىن اقتاردى كەپ...

جۇرەكتىڭ ءبارى بىردەي تازا بولماس،

وكىنبە: «اق قاعازدا – داق قالدى!» دەپ...

 

...مۇراسى مولتىلدەگەن مول دايەكپەن،

سوزدەرىن نانعا جاققان مايداي ەتكەن...

مەن بىلەم ءبىر ادامدى كۇنگە ۇمتىلعان،

وزىنە كوڭىلى ءبىر تولماي وتكەن!..

 

...قيا الماي، ەسىل ەلىڭ – باتار مۇڭعا،

تارازىڭ تەڭسەلمەگەي – حاق الدىندا!

قياندا جۇرەك قونىپ، كوڭىل تولعان،

كوكەشىم، اق كۇنىڭە جەتە الدىڭ با؟!.

 

***** ***** *****

 

...جايىقتا التى الاشىڭ نالادا تۇر...

قايىققا نەگە اسىقتىڭ اعا-باتىر؟..

اق كەمەڭ اق جەلكەنىن جەلبىرەتىپ،

الىستا اعاراڭداپ بارا جاتىر...

 

مىڭجان بايجانين 

الماتى ءشارى.

18-20 اقپان 2018 جىل.

Abai.kz