بەيبارىس-كەتبۇقا
(سوڭعى كەزدەسۋ)
زورلىق-زومبىلىق كورگەن بەيكۇنا سابيلەر ومىرىنە ارنايمىن. جەتىدەگى ءبۇلدىرشىننىڭ سۇم تاعدىرعا نە كىناسى بار ەدى؟! نەگە سولاي؟ الاشتىق-تۇركىلىك قاسيەت قايدا؟
ءبىز كىنالى... ءوز بولاشاعىن قورعاي الماعان قوعام كىنالى! ولاي بولسا، سوت شەشىمى قانداي بولماسىن، ول بالانى اپاسىمەن بىرگە مەملەكەت ءوز قورعاۋىنا السىن! الداعى بولاشاعىن دا ويلايىق! ولاردىڭ بار تاريحىن، قۇجاتتارىن وزگەرتىپ، ءبىر-ەكى جىل شەتەلدە تۇرۋىنا، بار سۇمدىقتى ۇمىتۋلارىنا جاعداي جاساسىن! قايتىپ كەلگەن سوڭ، بەيشارالارعا باسقا قالادان ءۇي الىپ بەرىپ، جاڭا ءومىر باستاۋلارىنا مۇمكىندىك بەرىلسە دەگەن ناقتى ۇسىنىسىم بار... ەل اعالارىنا! وسىنداي زاڭ دا قاجەت شىعار...
2018. 15 ناۋرىز
ويلانشى! وسى سىردىڭ ەلەسىنە،
كوز سالىپ، تاريحتىڭ ءبىر بەلەسىنە!
جات جەردە ەكى قازاق، قىرىلىسقان،
نە سەبەپ؟!
كىم كىنالى؟ بىلەسىڭ بە...
1
- اتاقتى قولباسشىعا بىزدەن سالەم!
جەڭىلگەن قالاي ەكەن؟! تار ما الەم؟
باسقىنشىنىڭ جازاسى وسى بولار،
مىسكىن بولدىڭ، قولىما ءتۇسىپ، بالەم!
2
- راحمەت!
اتا-سالتتى ۇمىتپاپسىڭ،
ۇمىتپاپسىڭ! ءتىلىن دە، ءبىزدىڭ جاقتىڭ!
جەڭدىم دەپ ماساتتانبا! كەگىم قايتار،
وشپەندىكتىڭ بىتىسپەس وتىن جاقتىڭ!
3
- ءبىز ەمەس! سەندەرسىڭدەر وتتى جاققان،
كىنالى ءوزىڭ! جەرىمدى قانسىراتقان!
ءوز قانىڭا ءوزىڭدى تۇنشىقتىردىق،
سولاي بولماق!
جاۋىزعا ەلدى شاپقان!
4
- بەيبارىس! ايتار ءسوزدى ءبىلىپ تۇرسىڭ،
شاتتانىپ، جەڭىسىڭە كۇلىپ تۇرسىڭ!
بۇل ەمەس، ءوز وتانىڭ باسقا ەدى عوي،
ساتىلىپ كەتكەن بىزدەن تۇرىك قۇلسىڭ!
5
- بىلەمىن ساتىلۋمەن كەلگەنىمدى،
سەنبەسسىڭ! ايتسام نەلەر كورگەنىمدى!
اللام قولداپ، جەڭىسكە بىزدەر جەتتىك،
قۇزعىندار شوقىپ جاتىر، ولگەنىڭدى!
6
- ءبىلىپ قوي!
ول ولگەندەر ساعان باۋىر،
وسى جاعى بولىپ تۇر، ماعان دا اۋىر!
جات ەلدە ەكى تۋىس قانعا بوكتىك،
كورسەتكەن سۇم تاعدىرعا لاعنەت جاۋعىر!
7
- وتانىم با؟! كىم سوندا مەنى ساتتى؟!
ايىرىپ، اتا-انامنان زار جىلاتتى!
قانشا سۇمدىق كورسەم دە، ازات ەتىپ،
مىنە، جاڭا تۋىسىم مەنى تاپتى!
8
- بەيبارىس!
مەن ولىمنەن قورىقپايمىن،
ىسىمە ادال بولدىم! تورىقپايمىن.
ولتىرمەسەڭ، ءبارىبىر، ءوزىم ولەم،
كوككە ۇشىپ ءازيز جانىم، شارىقتايمىن!
9
- سەندەي ەردى سول ءۇشىن قۇرمەتتەيمىن،
قورلاتپايمىن! ەشكىمگە تىلدەتپەيمىن.
ەلىمە مەن دە ادالمىن، كىم كەلسە دە،
شايقاسام!
قارىنداستى كۇڭ ەتپەيمىن!
10
- بەيبارىس! جۇرەگىڭدە مۇز بار ەكەن،
ءتۇسىندىم!
ارامىزدا قۇز بار ەكەن!
قىرىلعان ارىستارمەن بىرگە قالام،
«اين-جالۋت» بولادى ماڭگى مەكەن!
11
- شىرىلداتىپ جاسىمدا، مەنى ساتتى،
قانشاما جىلاۋمەنەن كۇنىم باتتى!
تالاي رەت ءتۇس كوردىم ساعىنىشپەن،
تۋعان جەردىڭ ەلەسى، شىن-اق ءتاتتى!
وياندىم انام مەنى سيپاعانداي،
اكەمنىڭ كوزىن سەزدىم، قيماعانداي.
مۇرنىمنان جۋسان ءيىسى كەتكەن ەمەس،
نە جازدىم!
مەنى سونشا قيناعانداي؟!
ەسىمدە بالالارمەن الىسقانىم،
تاي-قۇلىنداي تەبىسىپ، جارىسقانىم.
ءالى كۇنگە قول بۇلعاپ تۇرعانىنداي،
بىلدىرلاعان سابيلىك الىس شاعىم.
قوش، كەتبۇقا!
ەلىمدە اعا دەر ەم،
بىلەمىن تۇركى ەكەنىم! ءبىلىپ، ولەم!
وتانىمنان ايرىلىپ كەتپەگەندە،
مەن دە ءبىر ءجۇرۋشى ەدىم، سەندەرمەنەن...
....
...جەتىم مەنەن جەسىرىن جىلاتپاعان،
وسى قاسيەت! قازاقتى قۇلاتپاعان!
بىلمەيمىن، نە بوپ كەتتىك، وسى كۇندە،
قالدى ما؟!
بىزدەردە سىن، كۇنا ارتپاعان...
ازكەن التاي
جەتىسۋسكي
Abai.kz