ورىس تەلە ەفيرىنىڭ پرايم-تايمىندا قازاقستان جايلى ءسوز بولدى.  سولوۆەۆ دەگەن ساياسي شوۋمەن تاعى دا قازاقتى تىلدەدى.  كرەملدىڭ ايتاقتاعى الاتوبەتتەرىن ءام سارجاعال ساياساتكەرسىماقتارىن جيىپ، ورىستى قولداماعان قازاقستاندى  سوز ەتتى.

«ءبىزدىڭ قازاقستانمەن قارىم-قاتىناسىمىز قاي دەڭگەيدە؟ بالكىم، كەلەسى مايدان قازاقستانعا باعىتتالاتىن شىعار؟» دەگەن اۋانداعى الجىما پىكىرلەرىن ايتىپ ءام ايتقىزىپ قويىپ، الگى كرەملدىڭ كوكبەتى كوسىلدى ءبىراز.

ونىسىمەن قويماي، قازاقستاننىڭ لاتىن جازۋىنا كوشۋىن كەلەمەجدەي سويلەپ، قازاقتا ءوزى جازۋ بولعان با دەگەندى ايتتى. ساسىقاۋىز، سۋكوتەن سولوۆەۆتىڭ سوزدەرىن قازاقشاعا قوتارىپ جاتۋدى ار سانادىم. ويباي، كورەيىك دەگەندەر ءۇشىن سىلتەمەسى مىنە، تاعى:

سولوۆەۆ دەگەن كىم؟

سولوۆەۆ – ورىس ءشوۆينيزمنىڭ اتتانشىسى، ورىس ساياساتىنىڭ شولاقبەلسەندىسى. كرەملدىڭ كوسەۋى، ساياسي دەزينفورماتور، سۋ جۇقپاس سۇقيتى، سۋ تاڭداي سۋدىراقمەتى. قازاقستاندا ءدىني ناسيحاتشى دەپ تانىلعان تۇلعا. گاپ ونىڭ «ەۆانگەليە وت سولوۆەۆا» جانە «اپوكاليپسيس وت ۆلاديميرا» دەيتىن قوس كىتابىندا.  دانتەنىڭ «قۇدىرەتتى كومەدياسى» نەمەسە گەتەنىڭ «فاۋستى» سەكىلدى ۆلاديمير سولوۆەۆ تە ءوزىن اقىرزاماننان قۇتقارۋشى اۋليە رەتىندە سيپاتتاپ، سوڭعى پايعامباردىڭ كەلەتىنىن ەسكەرتۋ ءۇشىن تەلە شوۋ اشقان قاھارمان وبرازىن سومدايدى. ونىڭ باعدارلاماسىنا رف پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتيننەن باستاپ، ريم پاپاسىنا دەيىن بولىپتى. ءسويتىپ ادامزات بالاسىنا «اق جولدى» نۇسقايدى-مىس. قىسقاشاسى وسى.

كرەملدىڭ ءدالدۇرىش ديپلوماتتارىنىڭ اۋزىنان ايتىلعان شوۆينيستىك ءام باسقىنشىلىق پيعىلداعى پىكىرلەردى اشىق ناسيحاتتاپ جۇرگەن ادام.

ءوزى ەۆرەي بولا تۇرا، «مى رۋسسكيە! س نامي بوگ!» دەپ كىتاپ جازىپ، ءوزىن پايعامبارعا تەڭەدى. سويتكەن، سولوۆەۆ كەزەكتى رەت قازاقستاندى تىلدەدى.

ورىس كوگىلدىر ەكرانىنىڭ كوكبەتى وز باعدارلاماسىندا قازاقستان تۋرالى نەبىر سۇمدىقتى ايتىپ ءام ايتقىزىپ قويعانىنا قاراماي قازاقستانعا ەمىن-ەركىن كەلىپ ءجۇر. ءسوزىمىز سۇيىق شىقپاس ءۇشىن بىرنەشە دالەل كەلتىرەيىك.

1.2016 جىل. 22-مامىر. جەر ماسەلەسى جونىندەگى جالپىحالىقتىق تولقۋلاردى تالقىلادى. "روسسيا" ارناسىندا قازاقستانداعى ميتينگتەر تۋرالى سويلەستى. ءسويتىپ كرەمل ساياساتكەرى ەۆگەني ساتانوۆسكي «ەگەر بۇلاي جالعاساتىن بولسا، قازاقستان ۋكراينانىڭ كەبىن كيەدى» دەدى. (http://abai.kz/post/48175 )

2.ورىس تەلە ەفيرىنىڭ توسەكتەگى تەورەتيگى ۆلاديمير سولوۆەۆ 2017 جىلدىڭ 16 مامىرى كۇنى «روسسيا1» ارناسىنداعى ءوزىنىڭ «ۆەچەر س ۆلاديميروم سولوۆەۆىم» دەيتىن باعدارلاماسىندا قازاقستاننىڭ سولتۇستىگىنە شۇيلىكتى. (http://abai.kz/post/53070 ).

3.2017 جىلدىڭ كوكەگىندە سولوۆەۆ قازاقستانعا كەلىپ، «شەشەن سويلەۋدەن» شەبەرلىك سىنىبىن وتكىزىپ، قالتاسىن قامپايتىپ كەتتى.

سويلەگەندە ءسوزدىڭ ءتۇبىن تۇسىرەمىن دەپ كەلگەن سولوۆەۆتى ەلگە كىرگىزبەۋدى ءبىز سول كەزدە-اق ايتتىق. ءبىزدىڭ باجايىمىزعا باس اۋىرتقان ءبىر مينيسترلىك بولمادى. قازاقستاندى اشىقتان-اشىق تىلدەپ، تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنا شۇيلىككەن شۇرەگەيدى شەگەندەۋگە قر ءسىم قۇلىق تانىتقان جوق. ءتىپتى، «پالەن، تۇگەن» دەپ جاق اشپادى.

ەسەسىنە 2017 جىلدىڭ 17-كوكەگىندە سولوۆەۆ ەلىنە جەتىپ الىپ ەسىرە سويلەدى. قازاق بەلسەندىلەرىن (قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تولىققاندى ازاماتتارىن) اشىقتان اشىق تىلدەدى. دەلىقۇلى دەدى. پسيحولوگيالىق دەرتكە شالدىققاندار، ميلارىن تاراقان تەسىپ كەتكەندەر دەدى.

4.«informburo.kz» سايتىنا سۇحبات بەرگەن سولوۆەۆ اۋزىنا كەلگەنىن قۇستى. كرەمل ءشوۆينيزمىنىڭ شىنجىرداعى «ساياسي  star-ى» (ساياسي جۇلدىزى) ۇلتىمىزدى تىلدەگەنى ازداي، ازاماتتارىمىزدى الجىعان، اقىلىنان اۋىسقان جىندىعا تەڭەدى. قازاقستاننىڭ قۇزىرلى ورگاندارى مۇنى بەي-جاي قالدىرماۋى ءتيىس ەدى. سەبەبى، سولوۆەۆ ماسكەۋگە بارىپ: «مەنىڭ اشىقتان-اشىق نەويمپەريالىق پوزيتسيامدى بىلە وتىرىپ، ءوزىن تاۋەلسىزبىن دەپ جۇرگەن بۇل ەل ماعان ەشنارسە ىستەي المادى! ايتارىمدى ايتتىم، اقشامدى دا قاپشىقتاپ تاپتىم!»، – دەپ كولگىرسىدى.

مىنە، تاعى دا سولوۆەۆتىڭ ءسوزى ەلدى دۇرلىكتىردى. بۇل جولى بۇۇ-دا رەسەيدىڭ پوزيتسياسىن قولداماعانى ءۇشىن قازاقستانعا قاباق شىتا سويلەگەن سولوۆەۆ پەن ونىڭ ساياساتكەرسىماقتارىنا قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى جاۋاپ بەرىپتى.

«مۇنداي جاڭالىق ءتۇستى. وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ كورشىلەس، باۋىرلاس ەلدە وقتىن-وقتىن وسىنداي سيپاتتاعى پىكىرلەر ايتىلىپ قالادى. ەڭ اۋەلى، ءبىز رف مەملەكەتتىك ورگاندارىنىڭ رەسمي پىكىرلەرىنە قۇلاق اسامىز. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ رەسەي پرەزيدەنتى پۋتينمەن جۇرگىزگەن كەلىسسوزدەرىنىڭ قورىتىندىسى بارلىعىنا بەلگىلى. بىزدە ۇكىمەت، مەملەكەتتىك ورگاندار دەڭگەيىندە سەنىمگە قۇرىلعان سىندارلى ديالوگ جولعا قويىلعان، سىرتقى ىستەر مينيسترلىكتەرى اراسىندا تۇراقتى تۇردە كونسۋلتاتسيالار جۇرگىزىلەدى، سوندىقتان ءبىز رەسمي پوزيتسيانى باسشىلىقا الامىز. بەلگىلى ءبىر ساراپشىلاردىڭ، قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ پىكىرى ەكى ەلدىڭ ستراتەگيالىق وداقتاستىعىنا، دوستىق قارىم-قاتىناسىنا سىزات تۇسىرمەس ءۇشىن ءبىز ءتيىستى شارالار قابىلدايمىز»، — دەدى سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەرجان اشىقباەۆ.

ايتا كەتەيىك، اقش، فرانتسيا جانە ۇلىبريتانيا ۇشتىگى سيرياعا سوققى جاساعان. رەسەي بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن شۇعىل شاقىرىپ، اقش پەن ونىڭ وداقتاستارىن ايىپتاعان قاراردى ۇسىنعان. رەسەي، قىتاي جانە بوليۆيا قولداپ داۋىس بەردى. اقش، فرانتسيا جانە ۇلىبريتانيا باستاعان 8 ەل  قارسى داۋىس بەردى. قازاقستان قالىس قالعان بولاتىن. ءسويتىپ، رەسەيدىڭ قارارى قابىلدانعان جوق.

«قازاقستان ءبىزدى قولداي قويعان جوق» دەپ شالا بۇلىنگەن سولوۆەۆ سولايشا كەزەكتى رەت مەملەكەتىمىزدىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنا شۇيلىكتى. ءتىلىمىزدى كەلەمەجدەدى. سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ۆلاديمير سولوۆەۆ دەگەن شوۆينيست شۇرەگەيگە شارا قولداناتىنىن ايتتى. ءبىزدىڭ تالاپ – ۆ.ر.سولوۆەۆ «نون گراتا» ادام رەتىندە جاريالانۋى ءتيىس! قازاقستانعا كەلۋىنە تىيىم سالىنسىن!

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz