قىتايدا 9 اي مىرزاقاماقتا بولعان قر ازاماتى ءۇيسىن بابان ەلگە ورالدى (بەينە)
قىتايدا ەش سەبەپسىز 9 اي مىرزاقاماقتا بولعان قر ازاماتى ءۇيسىن بابان اقىرى ەلگە كەلدى. 24 ماۋسىم كۇنى الماتى وبلىسىندا ورنالاسقان «قورعاس» شەكارا بەكەتىنەن ءۇيسىندى كۇتىپ الۋعا ءبىز دە باردىق.
«اتاجۇرت جاستارى» ەرىكتىلەر بىرلەستىگىنەن سەرىكجان ءبىلاشۇلى، قىدىرالى ورازۇلى باستاپ، بەلگىلى جۋرناليست، «اkjunis.kz» سايتىنىڭ باس رەداكتورى ساۋلە ابىلداحانقىزى جانە «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالىنىڭ كونتەنت-رەداكتورى، ياعني وسى جولداردىڭ اۆتورى نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى قوستاپ، تاڭعى ساعات 06:00 شاماسىندا الماتىدان جاركەنتكە اتتاندىق. 24-ماۋسىم 2018 جىل، تۇسكى 12:00. ۇيسىن بابان قۇداي قولداپ، قازاقستان اۋماعىنا ءوتتى.
;feature=youtu.beقىتاي ۇكىمەتى نە ءۇشىن ءۇيسىندى قازاقستانعا قايتارمادى؟ شەكاراداعى شىرعالاڭنىڭ كۇرمەۋى قالاي شەشىلدى؟ ەندى وسىلار جايلى ەگجەي-تەگجەيلى جازايىق.
ءۇيسىن بابان 1978 جىلى 15 اقپاندا قحر تۋعان. وتباسى، ءۇش بالاسى بار. ولار قازاقستان ازاماتتارى.
2012 جىلى قازاقستانعا ءبىرجولا كوشىپ كەلگەن. قازاقستاندا ىقتيارحاتپەن جۇرگەن. 2017 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە قازاقستاننىڭ ازاماتتىعىن الۋ تۋرالى ءوتىنىش تاپسىرعان. 2017 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا قىتايداعى اناسى ءحال ۇستىندە جاتىر دەگەن حابار جەتكەسىن، قىتايعا بارعان. شەكارا سىزىعىن ءارى اسقان مەزەتتە-اق، قىتايدىڭ قىتىمىر بيلىگى ءۇيسىننىڭ پاسپورتىن تارتىپ الىپ، كەرى قايتارماي قويادى. جوق، ءۇيسىن جۇرت سەكىلدى ساياسي وقىتۋ لاگەرىنە، يا بولماسا تەمىر تورعا توعىتىلماعان. تەك تۋىستارىنىڭ تۇرعىلىقتى جەرىندەگى ۇيدە بولعان. ءجۇرىپ-تۇرۋىن شەكتەگەن. ياعني، مىرزاقاماقتا ۇستاعان. مىنە، سودان بەرى تۇپ-تۋرا 9 اي ءوتتى.
ءۇيسىن قىتايدا «قاماۋدا» جۇرگەندە ونىڭ ازاماتتىعى شىققان
ءۇيسىن قىتايدا جۇرگەندە ونىڭ قازاقستان ازاماتتىعىن الۋ تۋرالى ءوتىنىشى قاناعاتتاندىرىلىپ، تولقۇجاتى ءازىر بولعان. ونى راستايتىن انىقتاما ءۇيسىننىڭ جۇبايى – ريزا كاۋاننىڭ قولىندا.
ەندى مىنا تراگيكومەديالىق جاعدايعا نازار اۋدارايىق، 2018 جىلدىڭ 20-ماۋسىمى. ءۇيسىندى قىتاي ۇكىمەتى «سەن قازاقستان ازاماتىسىڭ» دەپ تانىپ، قىتايلىق پاسپورتىن تارتىپ الىپ، ءبىر جاپىراق قاعازدى قولىنا ۇستاتىپ، شەكارا اسىرىپ جىبەرگەن. ءسويتىپ، سول كۇنى ءۇيسىن «قورعاسقا» كەلەدى. الايدا «قورعاستىڭ» قىراعى شەكاراشىلارى ءۇيسىندى بەرى وتكىزبەيدى. «سەن قىتاي ازاماتىسىڭ» دەپتى، سەبەبىن سۇراعاندا.
ءۇيسىن بابانعا قر ازاماتتىعىن الۋ تۋرالى №2642 انىقتاما 2017 جىلدىڭ 27-قىركۇيەگىندە شىققان. وندا الماتى وبلىستىق ءىىد كققب باستىعى ە.نۋرسەيتوۆتىڭ ەسىم-سويى ەكشەلەنىپ كورسەتىلگەن.
شەكاراشىلار ءۇيسىندى نە ءۇشىن كەرى قايتاردى؟
سودان، ءۇيسىننىڭ جۇبايى ريزا بىزگە بولعان جايدى بايانداپ، كومەك سۇرادى. سەرىكجان ءبىلاشۇلى، ءومىرحان التىن، قىدىرالى ورازۇلى، ساۋلە ابىلداحانقىزى، ابزال قۇسپان، نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى باستاعان ءبىراز ازاماتتار ۇيسىنگە اراشا سۇراپ، دابىل قاقتىق.
بۇل رەتتە العاش بولىپ، شەكاراشىلاردىڭ ءۇيسىندى كەرى جىبەرمەك بولعانان بىزگە جەتكىزگەن بەلگىلى ادۆوكات ابزال قۇسپاننىڭ زاڭگەرلىك كومەگىن ايرىقشا ايتقان ابزال.
سودان 21-ماۋسىم كۇنى «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالىندا «9 اي دەگەندە ارەڭ قازاقستانعا وتكەن قانداسىمىزدى شەكارا قىزمەتى كەرى قايتاردى» اتتى جۋرناليستىك ساۋال جاريا بولدى. ساۋالدى ساۋلە ابىلداحانقىزى جازدى.
قر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ شەكارا قىزمەتىنىڭ باستىعى، گەنەرال-مايور د.ا.ديلمانوۆقا ءۇيسىن باباننىڭ باسىنا تۇسكەن جاعداي جاي-جاپسارىنا دەيىن تولىق باياندالدى. ارينە، حاتتا.
وسى جولداردىڭ اۆتورى، ياعني مەن نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى قر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ شەكارا قىزمەتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى تۇراپوۆ قۋانىشقا حابارلاستىم. ۇيالى تەلەفون ارقىلى ءۇيسىننىڭ ماسەلەسىن ءسوز ەتتىك. ءتىپتى، ونىڭ ازاماتتىعى شىققاندىعى تۋرالى قۇجات كوشىرمەسىن، ول تۋرالى ۆيدەوماتەريالداردى «ۆاتساپ» ارقىلى جولدادىق. ءۇيسىننىڭ ۇيىندەگى جارى ءتيىستى قۇجاتتاردى شەكاراعا جەتكىزگەنشە، ونى كەرى قايتارماۋدى سۇرادىق. تىم قۇرىعاندا 1 تاۋلىك ۇستاي تۇرۋدى وتىندىك. تۇراپوۆتان قايىر بولمادى. «ونى شەكارادا ۇستاي تۇرۋعا ەش قۇقىمىز جوق. ەرتەڭ اكەلەم دەگەنشە كەش بولىپ كەتەدى. بۇگىن جەتۋى كەرەك. ايتپەسە، ءبىز ءۇيسىندى كەرى قايتارامىز» دەپ جاۋاپ قاتتى. زاڭنىڭ ناقتى تالاپتارىن ءتۇسىندىرىپ بەرۋگە تۇراپوۆتىڭ ءوزى قاۋقارسىز بولىپ شىقتى. ونى ءوزى ايتتى. سارىوزەك پەن جاركەنت اراسىندا جەڭىل كولىك قاتىنايدى. اراقاشىقتىق شامامەن 250-300 شاقىرىم جەر. ريزا شەكاراعا كەلەم دەگەنشە كەش باتاتىندىقتان شەكاراشىلار ءۇيسىندى كەرى قايتاردى. «اش بالەدەن، قاش بالە» دەدى مە، ايتەۋىر ءسويتتى.
ريزا كاۋان وسىدان بىرنەشە ۋاقىت بۇرىن قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنەن اراشا سۇراپ، بەينە ۇندەۋىن الەۋمەتتىك جەلىگە جاريالاعان. اقىرى قازاقستان تاراپىنان شاقىرتۋ (ۆيزا) جىبەرىپ، 9 اي دەگەندە ارەڭ قىتاي شەكاراسىنان وتكەن ءۇيسىندى قازاقستاننىڭ شەكاراشىلارى كەرى قايتاردى.
سودان، المانياداعى قانداسىمىز، «Abai.kz» پورتالىنىڭ تۇراقتى اۆتورى ءومىرحان التىن قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە حابارلاسىپ جاتىپ، اقىرى 24-ماۋسىم ءۇيسىندى ەكى جاقتىڭ شەكاراشىلارى دا قازاقستان اۋماعىنا كىرگىزدى.
ايتا كەتەيىك، ەكىنشى مارتە وتكەندە قىتاي بيلىگى ۇيسىنگە «شەتەل ازاماتى» دەگەن ۋاقىتشا كۋالىك ازىرلەپ بەرگەن ەكەن. وسىلايشا، ءۇيسىن كوش تاريحىنداعى قازاقستان ازاماتتىعىن قىتايدا ءجۇرىپ العان العاشقى قازاق اتاندى.
اۋەلدە، ءۇيسىندى كۇتىپ الۋعا «قورعاسقا» قاراي بەت العانىمىزدى «فەيسبۋك» جەلىسىندە جاريالاعان ەدىك. ءبىز الىپ-ۇشىپ شەكاراعا جەتسەك، جەرگىلىكتى ازاماتتار دا اتالعان جايدان قۇلاعدار بولىپ، ءۇيسىندى قارسى الۋعا كەلىپتى. اراعا ايلار سالىپ، اقىرى ەلگە جەتكەن ءۇيسىندى كۇتىپ الۋعا قىزى ءاليا ۇيسىنقىزى بىزبەن بىرگە بارعان. اكەلى-بالالى ەكەۋدىڭ شەكارا شەتىندە قاۋىشقان ءساتى ءبارىمىزدىڭ كوڭىلىمىزدى بوساتتى.
سودان، ءۇيسىندى الىپ سارىوزەككە قاراي جولعا شىقتىق. كەش قارايعان ساتتە ءۇيسىن ءوزىنىڭ وتباسىمەن قاۋىشتى.
ايتا كەتەيىك، ءۇيسىن بابان قىتايعا كەتەرگە دەيىن جالدامالى مالشى بولعان. ءسويتىپ ءجۇرىپ وتباسىن اسىراعان. باستارىندا باسپانالارى جوق. پاتەر جالداپ تۇرادى. ايەلى ريزا سارىوزەكتەگى اسحانالاردىڭ بىرىندە ىدىس-اياق جۋشى بولىپ جۇمىس جاسايدى.
«فۋتبول كورمەيمىن. تەلەۆيزورىمىز جوق»
ءۇيسىننىڭ قازاقستانعا جەتكەندەگى العىس ءسوزىن جوعارىداعى بەينەجازبادان كورگەن بولارسىزدار. ءبىز ءۇيسىننىڭ ۇلى نۇربولاتتى سوزگە تارتتىق.
- نۇربولات، قانشا جاستاسىڭ؟
- كۇزدە 10-عا كەلەم، قازىر توعىزدامىن. قىتايدا تۋعانمىن.
- نەشىنشى سىنىپتا وقيسىڭ؟
- 3-سىنىپتا وقيمىن.
- ساباقتى جاقسى وقيسىڭ با؟ وقۋ دەگەن قيىن ەمەس پە؟
- جوق، قيىن ەمەس، اعاي. ساباعىم جاقسى.
- قانداي ءپاندى جاقسى كورەسىڭ؟
- ماتەماتيكانى جاقسى كورەمىن.
- ەسەپتى جاقسى شىعاراسىڭ عوي، دەيمىن...
- ءيا، اعاي.
- اكەڭ قىتايدا بولعاندا سويلەسىپ تۇرۋشى ما ەدىڭدەر؟
- قىستا حابارلاسقانبىز.
- ۇلكەيگەندە كىم بولاسىڭ؟
- فۋتبولشى بولامىن.
- فۋتبولشىلاردان كىم ۇنايدى، ساعان؟
- مەسسي.
- قازىر فۋتبولدان الەم چەمپيوناتى بولىپ جاتىر عوي. كورىپ ءجۇرسىڭ بە؟
- جوق.
- نەگە، مەسسي ويناپ جاتىر عوي سوندا.
- تەلەۆيزورىمىز جوق...
- اكەڭ كەتكەندە ساعان نە دەپ ايتىپ ەدى؟
- بارلىعىنا قارايلاسىپ ءجۇر دەگەن.
- قارايلاسىپ ءجۇردىڭ بە؟ نە ىستەدىڭ ۇيدە؟
- شەشەمە كومەكتەستىم. ءۇي جينادىم. وتىن جاردىم. كومىر ۇساقتادىم. قىستا وتتى شەشەم جاعاتىن، سوعان وتىن دايىنداپ بەردىم. اكەمدى ساعىنىپ كەتتىم.
- قازىر ءبىز كەتكەن سوڭ، ۇيدە وزدەرىڭ قالاسىڭدار عوي...
- ءيا.
- سول كەزدە اكەڭە ەڭ ءبىرىنشى نە دەپ ايتاسىڭ؟
- «مەن سەنى قاتتى ساعىندىم» دەپ ايتامىن.
ءتۇيىن. ءتۇيىن ءسوزدىڭ ورنىنا تاعى ءبىر جاعىمدى جاڭالىقپەن بولىسكەندى ءجون كوردىم. ءۇيسىن ەلگە كەلە جاتىر دەگەن حاباردى ەستي سالا، ءبىر توپ ازامات جاركەنتكە قاراي جولعا شىقتىق. ءسۇيىنشى اقپاردى اۋەلى الەۋمەتتىك جەلىگە بولىستىك. ول جايلى جوعارىدا ايتتىق.
ءۇيسىن بابان ايەلى، ءۇش بالاسىمەن تالدىقورعان ماڭىنداعى سارىوزەك كەنتىندە تۇرىپ جاتىر. ولاردىڭ جەكە باستارىندا باسپانالارى جوق. پاتەر جالداپ كۇنەلتەدى. ءۇيسىن شەكارانىڭ شەتىندە جۇرگەندە ريزا مەن ءۇش بالا ولمەستىڭ كۇنىن كەشىپ، كۇن كوردى. قايىرىمدى جاندار اس-تۇزىن الىپ بەرىپ، جاردەمدەسىپ تۇرعان ەكەن.
مىنە، الەۋمەتتىك جەلىدەگى ءسۇيىنشى اقپارىمىزدان كەيىن، ءۇش بىردەي قالتالى ازاماتتار جەكە حابارلاسىپ، ءۇيسىن مەن ونىڭ وتباسىنا باسپانا الىپ بەرۋگە ىقىلاستى ەكەندىكتەرىن ءبىلدىردى. «ءاپ-بارەكەلدى» دەستىك. دەسە دە ءالىپتىڭ ارتىن باعايىق...
نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى
الماتى-قورعاس-سارىوزەك-الماتى
Abai.kz
