قىزىلجار-2. وزگە تۋدىڭ استىندا...
(جالعاسى. باسى مىنا سىلتەمەدە).
تالاسقا تۇسسە جان مەن تۋ...
13 شىلدەنىڭ تاڭى. ءبىز قىزىلجارداعى "جاستار" ستاديونىنا بەت الدىق. سەگىز سەرى باحرامۇلىنىڭ 200 جىلدىعىنا ارنالعان «ەر جانىبەك» حالىقارالىق قوعامدىق قورى مەن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمدىگى ۇيىمداستىرعان دۇنيەجۇزى قازاق جاستارى اراسىندا شاعىن فۋتبولدان ءداستۇرلى «ER JANIBEK CUP-2018» ءتۋرنيرى باستالدى. باستالدى دەگەن جاي ءسوز. قاز-قاتار ءتىزىلىپ، وزگە مەملەكەتتىڭ تۋىن كوتەرىپ، قازاقتىڭ قارگوزدەرى شىعا كەلگەندە جۇرەك شىركىن، ورەكپىپ جايسىز ءبىر كۇي كەشەدى ەكەن.
قازاقتىڭ كوك تۋىنىڭ استىندا تۇرۋ دا - ءبىر باقىت. فرانتسيا، اۆستريا، دانيا، يتاليا، تۇركيا، رەسەي، موڭعوليا، يران، وزبەكستان جانە قىرعىزستاننىڭ جالاۋىن جەلبىرەتىپ، سويتە تۇرا جۇرەگى قازاق دەپ سوعاتىن بۇ بالالاردى تۇگەلىمەن جەر جانناتى قىزىلجارعا كوشىرىپ العىم كەلدى.
مەنىڭ باسىمنان كەشكەن وسى كۇي وزگەلەردىڭ دە ساناسىن شىمشىلاپ جاتقان شىعار، كىم ءبىلسىن!
كەشە قىزىلجارعا كەلگەننەن سوڭ، وبلىس اكىمىنىڭ داستارحانىندا بولعانبىز. سول جەردە شەتتەن كەلگەن كوماندالاردى ۇيىمداستىرىپ اكەلگەن ۋاكىلدەرگە ءسوز بەرىلدى.
قۇدايا تاۋبە، رەسەيدەگى باۋىرلارىمىزدان وڭگەسى انا ءتىلىن ۇمىتپاپتى. راس، قازاقشاعا كەلگەندە كىبىرتىكتەپ قالاتىن جىگىتتەر جوق ەمەس. بۇل كىبىرتىكتەۋ الداعى ون جىلدا قازاقتىڭ ءتىلىن ۇمىتتىرۋعا اپاراتىنى، جيىرما جىلدا قازاقتىقتان ايىرىپ جىبەرەتىنىن ويلاپ، تاعى دا جۇرەك سىزداپ ەدى.
ەرتەسى كۇنگى كوپ جالاۋ ەسكى جارانىڭ بەتىنە جانە تۇز سەپكەندەي اسەر ەتتى.
"كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى،
جانىما قۋات بەرەدى.
تالاسقا تۇسسە، جان مەن تۋ
جان ەمەس ماعان كەرەگى" دەپ اسقاقتاتا ەرمۇرات اعامنىڭ ءانىن ايتار كۇن تۋسا عوي دەپ تىلەدىك. تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا وتىز جىلعا تاياۋ ۋاقىت وتسە دە الەمدەگى بار قازاقتىڭ قالقانى بولا الماعانىمىز، ەلگە كوشىپ كەلۋ يدەولوگياسىن جەرىنە جەتكىزىپ جۇرگىزە الماعانىمىز وكىندىردى.
مىڭعا تاتيتىن ءبىر قازاق
دۇنيەنىڭ ءتورت بولىگىندە تارىداي شاشىلعان قازاق جاستارىن جيناپ الىپ، دوپ تەپكىزىپ، "مىنە، سەنىڭ ەلىڭ، مىنە سەنىڭ جەرىڭ" دەپ ايتۋ ءۇشىن دە ۇلكەن جۇرەك كەرەك. بۇل شاراداعى بار ماقسات، بار ويدى وسى ءبىر اۋىز ءسوز عانا تۇيىندەيتىنىن مەن ايتپاسام دا تۇسىنەرسىزدەر. وسى ءبىر ءسوز، ءبىر ءتۇيىر وي ءۇشىن قالتاعا جيعان از اقشاسىن شاشقان، قازاقتىڭ اتىمتاي ازاماتتارى جايلى ءبىر اۋىز ءسوز ايتا كەتەيىك.
ءبىز ۇلتتىق بۋرجۋازيا قالىپتاستىرا الماعان ەل ەدىك. كەزىندە الاشورداشىلارعا قارجىلاي كومەك بەرگەن سانسىز بايلار قازىر جوق. ءوز قارا باسىنان شاراپاتى ارتىلمايتىن شىعايبايلار قۇمىرسقاداي ءورىپ جۇرگەن تۇستا "ەلىم، جەرىم" دەيتىن ءبىرلى جارىم ادامدارعا ءزارۋ ەكەنىمىز راس.
جەڭىس تۇركيا
قازىر نە شارا وتسە دە، "تەندەردەن قانشا اقشا الىپتى" دەپ سۇرايتىن حالگە جەتتىك. تەندەرسىز دە تاڭ اتىرۋعا بولاتىنىن «ەر جانىبەك» حالىقارالىق قوعامدىق قورىنىڭ باسشىسى جەڭىس تۇركيا جانىبەك باتىردىڭ 300 جىلدىعىن وتكىزىپ، بار قازاققا ايگىلەگەنى كەشە عانا.
اششى شىندىقتى وسىندايدا ايتۋعا تۋرا كەلەدى. مەملەكەت ابىلايدىڭ اسىن اسىعىس اتاپ ءوتىپ، قازاقستاننىڭ شەكتەۋلى شەكاراسىنان اسىرا الماي قالعانىن ءبىراز باق سىناعانىن بىلەسىزدەر. ال، جەڭىس تۇركيا باستاعان جىگىتتەر سول ابىلايدىڭ ساربازى ەر جانىبەكتىڭ تويىن الەمنىڭ بىرنەشە ەلىندە تويلاپ، دۇركىرەتىپ جىبەرمەدى مە؟
قوش! وسى دا جەتەر. جەڭىستىڭ باسقا ءىسىن ءتىزىپ جاتۋ - باسى ارتىق ءىس. ءبىز ەر جانىبەك تويىن ايتىپ وتىرۋىمىزدىڭ ءبىر عانا سەبەبى بار. ەل اتقارىلعان ءار ىسكە سىنشى. ەل - تارازى. بۇگىن ايتىلماعانىمەن، بۇگىن باعالانباعانىمەن ءتۇپتىڭ تۇبىندە ءبارى ايقىندالار كەز كەلەدى. "ەل ءۇشىن نە ىستەدىڭ؟" دەيتىن كۇن تۋسا، ۇيىلىپ قالماۋ ءۇشىن قالتاسىندا قارجىسى بار ءار قازاق قامسىز قالماۋعا ءتيىس.
بەلگىلى ەتنوگراف-جازۋشى بولات باپاي مەن اتىمتاي-جومارت جومارت وماروۆ
مەنى وسى جولى ەلەڭ ەتكىزگەن ەكىنشى تۇلعا بولدى. ول قىزىلجاردىڭ تۋماسى - جومارت وماروۆ. سەگىز سەرى باحرامۇلىنىڭ ۇرپاعى ەكەن. اكەسى - سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى بولعان. ادام نەگىزگە تارتىپ تۋماي ما؟ وسى شارانىڭ وزگە قالادا ەمەس، قىزىلجاردا وتكىزۋگە مۇرىندىق بولعان وسى جومارت مىرزا ەكەن.
جومارت مىرزا اكىم بەرگەن استا تولقىپ تۇرىپ ءسوز سويلەدى. "وسىدان وتىز جىل بۇرىن مىنا قالادا قازاقتار جيىلىپ، وسىنداي توي جاساپ جاتسا، ەشكىم سەنبەگەن بولار ەدى" دەپ باستاپ، ىشتەگى شەرىن اقتارىپ تاستادى. سامال ەسلاموۆا قازاقشا سۇحبات بەرگەندە "سولتۇستىگىندە مىناداي قىزى بار قازاق باقىتتى عوي" دەپ جۇرەگىم جارىلىپ كەتەردەي قۋانىپ ەدىم. مىڭعا تاتيتىن جومارت وماروۆتاي جىگىت-اعاسىن كورىپ، كۇدىگى باسىم كوڭىلدىڭ ءۇمىت شىراعى قايتا تۇتانعانداي بولدى.
قاڭعىعان دوپ
قوش! فۋتبولعا ورالايىق. ءبىز ءۇشىن ارعىسى اۆستريا، بەرگىسى موڭعوليا باستاعان 25 كوماندانىڭ ويىنى كەشە عانا وتكەن الەم چەمپيوناتىنان ءبىر مىسقال كەم بولعان جوق. جاستار الا دوپتى كوكپارشا "تارتقىلادى". بىر مەزەتتە ءتورت الاڭدا سايىسقا تۇسكەن ويىنداردى تاماشالاۋ ءسال قيىن بولدى دەمەسەڭىز، قازاق جاستارى جاراپ تۇر ەكەن.
الاڭ اراسىندا ءار ويىندى تاماشالاپ جۇگىرىپ ءجۇرىپ، قاڭعىعان دوپقا جولىقتىم. توسىپ الىپ، الاڭعا قاراي اسىرماق ەدىم، الگى دوپ توسقان اياعىمدى جۇلىپ كەتە جازدادى. مۇنداي اۋىر سوققىنى توقتاتپاعالى كوپ بولعاندىقتان با، اياعىم سىزداپ قويا بەرگەنى. سىر بىلدىرمەي دوپتى تەۋىپ قالىپ، الاڭ شەتىنە جىلىستاپ كەتتىم. سودان كەيىن دوپ ويناعان جاستار ءار سەكۋنت، ءار مينۋت سايىن سونداي اۋىر سوققىلاردى توسىپ جاتقانىن كورىپ، فۋتبول دەگەننىڭ جاي ويىن ەمەس ەكەنىن تەرەڭ تۇسىنگەندەي بولدىم.
مەرەيى ۇستەم
جارىس بولعان سوڭ، جەڭىس پەن جەڭىلىس قاتار جۇرەدى. بۇل ويىندا مەنىڭشە جەڭىلىس جوق. ويتكەنى، الەم قازاق جاستارى تاريحي وتانىندا دوپ تەپتى. بۇل - قانداي جەڭىستەن دە ىستىق. سوندا دا مەرەيى ۇشتەم بولعان ويىنشىلار مەن كوماندالاردى اتاي كەتەيىك. ۇزدىك شابۋىلشى: كوپەەۆ رۋسلان (دينامو، پەتروپاۆل), ۇزدىك قاقپاشى: احمادەەۆ مۋحاماديا (ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كوكشەتاۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، كوكشەتاۋ), ۇزدىك قورعاۋشى: نۇرجانوۆ ەركىن (بىرلىك كەرۋەن، الماتى), سۇرمەرگەن (بومباردير): سوۆەتوۆ قۋانىش، (19 دوپ، ساۋىر، الماتى), "استانانىڭ 20 جىلدىعى" : ستامبۋل، تۇركيا، تۇرسىنبەك كاكىشەۆ اتىنداعى "ۇلتتىق رۋح" : FC Europe, اۆستريا، ۆەنا.
1 ورىن - ساۋىر، الماتى،
2 ورىن - بىرلىك كەرۋەن، الماتى،
3 ورىن - ش. ۋاليحانوۆا ات كمۋ، 4 ورىن - دينامو، پەتروپاۆل
وسىلاي سەگىز سەرى باحرامۇلىنىڭ انىمەن كومكەرىلگەن سايىس ءوز مارەسىنە جەتتى. بەلگىلى قوعام قايراتكەرى بالتاش تۇرسىنباەۆ، ۇستاز-عالىم كۇلاش احمەتوۆا، ەتنوگراف-جازۋشى بولات باپاي سىندى ونداعان تۇلعالار ءسوز سويلەپ، جاستاردىڭ رۋحىن اسقاقتاتقان جيىننان سوڭ، ءبىز جەرگىلىكتى حالىقپەن سويلەسىپ، ەل مەن جەر تۋرالى اڭگىمە سۇراستىرا باستادىق. قالانىڭ كورىكتى جەرلەرىن ارالادىق. ءسويتىپ ءجۇرىپ، ءالى ەشكىمگە ءمالىم ەمەس ءبىر جايت تۋرالى اقپاراتتى ەستىپ، اقمولا وبلىسىنا جولعا شىعۋعا تۋرا كەلدى.
جارىسقا قاتىسۋشىلار پويىزى قوستانايدا سەگىز ساعات ايالدايتىن بولعاندىقتان تەز جينالىپ، كوكشەتاۋدى بەتكە الدىم.
الدىمدا - سۇلۋ كوكشە!
(جالعاسى بار)
قانات بىرلىكۇلى
Abai.kz
