ارنۇر اسقار. اسەتتەي بولۋ ازىرگە ارمان عانا!
كەزىندە اسەت ۆاتسۋەۆا ەسىمدى چەشەن قىزى رەسەيلىك «نتۆ» تەلەارناسىنىڭ بەتكەۇستار جۋرناليستەرىنىڭ ءبىرى بولدى. اسەت جۇرگىزەتىن «سترانا ي مير»، «سەگودنيا» سىندى باعدارلامالاردىڭ رەيتينگى شارىقتاپ، چەشەن قىزى تەلەجۇلدىزعا اينالدى. سول اسەتتىڭ ءبىر سۇحباتىندا:
«ماحاببات دەگەن تاڭعاجايىپ سەزىمدى باستان وتكەرگىم كەلەدى. بىراق باسقا ۇلتتىڭ وكىلىن ءسۇيۋ ارقىلى ءوزىن تۋعان حالقىنان، ۇلتىنان، وتباسىنان، داستۇرىنەن اجىراتقان ادامنىڭ الدى - تۇنەك. ول قاراڭعىلىققا باتادى. شىنىمدى ايتسام، مەن مۇنداي نەكەلەردى قۇپتامايمىن دا، مويىندامايمىن دا»، دەگەنى بار.
...ءبىز ميلليونداعان كورەرمەنگە نامىس دەگەننىڭ نە ەكەندىگىن كورسەتكەن چەشەن قىزىنا قىزىعا دا، قىزعانا دا قارادىق. وكىنىشكە قاراي، بويىنان اسەتتەگى ءورشىل نامىستىڭ ۇشقىنى سەزىلمەيتىن كوپتەگەن قاراكوزدەرىمىز بوتەن ۇلت وكىلدەرىنىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ، ازا بويىڭدى قازا ەتىپ ءجۇر. ول از دەسەڭىز، ءتۇرلى جارنامالاردا، تەلەسەريالدار مەن فيلمدەردە ورىستىڭ، تۇرىكتىڭ، اعىلشىن، نەمىستىڭ ناقسۇيەرىنىڭ، ايەلىنىڭ ءرولىن سومداپ جۇرگەندەر دە از ەمەس. شىنى كەرەك، ءدال قازىر كەيبىر وتاندىق تەلەارنالاردا وسىنداي «ينتەرناتسيونال» جۇپتاردى جارنامالاۋ جولعا قويىلعانداي اسەر قالدىرادى...
كەزىندە اسەت ۆاتسۋەۆا ەسىمدى چەشەن قىزى رەسەيلىك «نتۆ» تەلەارناسىنىڭ بەتكەۇستار جۋرناليستەرىنىڭ ءبىرى بولدى. اسەت جۇرگىزەتىن «سترانا ي مير»، «سەگودنيا» سىندى باعدارلامالاردىڭ رەيتينگى شارىقتاپ، چەشەن قىزى تەلەجۇلدىزعا اينالدى. سول اسەتتىڭ ءبىر سۇحباتىندا:
«ماحاببات دەگەن تاڭعاجايىپ سەزىمدى باستان وتكەرگىم كەلەدى. بىراق باسقا ۇلتتىڭ وكىلىن ءسۇيۋ ارقىلى ءوزىن تۋعان حالقىنان، ۇلتىنان، وتباسىنان، داستۇرىنەن اجىراتقان ادامنىڭ الدى - تۇنەك. ول قاراڭعىلىققا باتادى. شىنىمدى ايتسام، مەن مۇنداي نەكەلەردى قۇپتامايمىن دا، مويىندامايمىن دا»، دەگەنى بار.
...ءبىز ميلليونداعان كورەرمەنگە نامىس دەگەننىڭ نە ەكەندىگىن كورسەتكەن چەشەن قىزىنا قىزىعا دا، قىزعانا دا قارادىق. وكىنىشكە قاراي، بويىنان اسەتتەگى ءورشىل نامىستىڭ ۇشقىنى سەزىلمەيتىن كوپتەگەن قاراكوزدەرىمىز بوتەن ۇلت وكىلدەرىنىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ، ازا بويىڭدى قازا ەتىپ ءجۇر. ول از دەسەڭىز، ءتۇرلى جارنامالاردا، تەلەسەريالدار مەن فيلمدەردە ورىستىڭ، تۇرىكتىڭ، اعىلشىن، نەمىستىڭ ناقسۇيەرىنىڭ، ايەلىنىڭ ءرولىن سومداپ جۇرگەندەر دە از ەمەس. شىنى كەرەك، ءدال قازىر كەيبىر وتاندىق تەلەارنالاردا وسىنداي «ينتەرناتسيونال» جۇپتاردى جارنامالاۋ جولعا قويىلعانداي اسەر قالدىرادى...
جۋىردا «نۇر استانا» گازەتىندە («ناعاشىسىنا تارتپاعان جيەن جۋن گو»، №3) قىتايلىققا تۇرمىسقا شىققان قازاق قىزى تۋراسىندا جازىلعان بولاتىن. وسى ماقالادا ايتىلعانداي، قىتاي مەملەكەتى شەتەلدى «ەڭسەرۋگە» اتتانعان ازاماتتارىنىڭ قالتاسىنا قوماقتى قاراجات سالىپ، باتاسىن بەرىپ اتتاندىرادى ەكەن. جات جۇرتتىڭ ازاماتى جانارمەن كوڭىل جاراستىرۋ ارقىلى ءبىزدىڭ ەلدە ءبىرجولا قونىس تەۋىپ، جاعدايىن جاقسارتىپ الدى. «قانىنا تارتپاعاننىڭ قارى سىنسىننىڭ» كەرىمەن، قازاق قىزىنان تۋعان ۇلىنا جۋن گو، ياعني، «ناعىز قىتاي» دەگەن ەسىم بەرگەن. اناسى - قازاق قىزى، تۋعان جەرى قازاقستان بولسا دا، جۋن گو جيەن - قازاق تىلىنەن ماقۇرىم. ەسەسىنە اعىلشىنشا، ورىسشا، قىتايشا سايراپ ءجۇر.
ەڭ ءبىر وكىنىشتى جەرى، «مەن» دەيتىن بەتكەۇستار زيالىلارىمىزدىڭ، قالام ۇستاعان قالامگەرلەر مەن ءبىلىمپاز عالىمدارىمىزدىڭ اراسىندا بوتەن ۇلتپەن قۇداندالاسىپ جاتقاندارى دا، جاتتان تۋعان جيەنگە ناعاشى اتانىپ جۇرگەن ۇلىقتار دا جەتىپ-ارتىلادى. اعىلشىندارمەن اعايىنداسىپ، قىتايلارمەن قۇيرىق-باۋىر جەسىسىپ، تۇرىكتەرمەن تۋىسىپ، ورىستارمەن «وي، موروز» دەپ اندەتىپ جۇرگەن زيالىلارىمىز «جيەندەرىنىڭ» ءوز جۇرتىنا بۇيرەگى بۇرىپ كەتەتىنىن بىلمەيدى ەمەس، بىلەدى. تۇبىندە وزىمىزگە شوقپار الىپ، قارسى شىعىپ جۇرمەسە بوپتى، ايتەۋىر جيەندەردىڭ.
عابيت مۇسىرەپوۆ ايتقانداي، قازاق ايەلىن «جان جولداسىم» دەيدى. ونىسى - جانى مەن جانى ۇندەس، وي-ارمانى ۇيلەس، ەگىز ادامبىز دەگەنى. ۇلتى باسقا ادامدارمەن تۇرمىس قۇرعان بويجەتكەندەرىمىزدىڭ كوپشىلىگى ماتەريالدىق بايلىقتىڭ جەتەگىنە ەرگەندەر ەكەندىگى بەلگىلى. الايدا، تاربيەسى، تۇرمىس-سالتى، ومىرلىك قۇندىلىقتارى مۇلدە بولەك كورەي نەمەسە تۇرىك، قىتاي، اعىلشىن جىگىتى قازاق قىزىنا ومىرلىك سەرىك بولىپ جارىتا ما؟ وي-ارمانى ۇندەس، جانى ەگىز ادامعا اينالا الا ما؟ وسى جاعى كوڭىلگە كۇمان ۇيالاتادى.
چەشەن قىزىنىڭ قايسارلىعىنان تاعى دا ءبىر مىسال مىسال كەلتىرە كەتەيىك. ورمانداي قالىڭ ورىستىڭ ورتاسىندا تەلەجۇرگىزۋشى بولا ءجۇرىپ، اسەت چەشەندەردىڭ سالتىندا تىيىم سالىنعان سوزدەردى ايتۋدان باس تارتقانى بار. «مۋجەلوجەستۆو»، دەگەن سوزگە تىرەلگەندە «...ايتپايمىن دەدىم، ءبىتتى!» دەپ كونبەي قويادى. باسشىلاردىڭ قىزمەتتەن كەتىرەمىز دەپ قوقان-لوققىسىنا دا قىڭبايدى. وسى نامىسقويلىعىنىڭ ارقاسىندا ول ءوزىن عانا ەمەس، تۇتاس ۇلتىن وزگەلەرگە سىيلاتا ءبىلدى.
- كۇندە كەشكىلىك ميلليون چەشەننىڭ تەلەديدار الدىنا جايعاسىپ، مەنى كورەتىنىن، تىڭدايتىنىن بىلەمىن، سەزەمىن. ولار مەنى جاقسى كورەدى. ۇلتتىڭ ايناسى دەپ باعالايدى. ءپىر تۇتادى. ويدا-جوقتا سول «قۇدىرەتتىڭ» اۋزىنان الگىندەي ءسوز شىعىپ تۇرسا، نە بولماق؟! - دەگەن اسەت ات توبەلىندەي چەشەن حالقىنىڭ رۋحىن، دارەجەسىن تاعى ءبىر كوتەرىپ تاستادى. شىركىن-اي، قازاقتىڭ قىزدارى دا اسەتتىڭ بيىگىنەن كورىنىپ جاتسا، ارمان نە دەيسىڭ مۇندايدا!
سول اسەت ۆاتسۋەۆا كەيىننەن ءبىر-اق كۇندە تەلەجۇرگىزۋشى ماماندىعىن تارك ەتىپ، سەبەپ-سالدارىن ەشكىمگە ءتۇسىندىرىپ جاتپاستان چەشەنستانعا كەتىپ قالدى. ايگىلى تەلەجۇرگىزۋشىنىڭ قىزمەتتەن كەتۋ سەبەبىن سان-ساققا جۇگىرتىپ باققاندار كوپ بولعان. سوڭعى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ول سوزىندە تۇرىپ، تاۋ حالقىنىڭ ۇلانىمەن شاڭىراق كوتەرگەن كورىنەدى. وسىلايشا، جۇرتشىلىق اسەتتىڭ «تۇرمىسقا تەك چەشەن ازاماتىنا شىعامىن» دەگەنىن ەستەرىنە الىپ، تاۋ قىزىنىڭ سەرتىنە بەرىكتىگىنە تاڭداي قاعىستى.
...قازاق قىزدارىنىڭ ورلىگىنە دە وزگە جۇرت تاڭداي قاعا قارايتىن كۇن بولار ما ەكەن!..
«نۇر استانا» گازەتى
