س. مەشىتبايقىزى. قازاقشا سيك-ءتىڭ اۋرەسى
بيىل قىزمەت بابىمەن ەلدىڭ بارلىق ءوڭىرىن ارالادىم. سوندا تىلگە قاتىستى تالاي ماسەلە الدىمنان شىقتى. سونىڭ كەيبىرىمەن وقىرماندى تانىستىرعاندى ءجون كوردىم. مۇنى ماعان جەرگىلىكتى ءبىر ازامات ايتقان ەدى. سول كۇيىندە جەتكىزىپ وتىرمىن.
«مەنىڭ سيك العانىما ۇمىتپاسام، 15 جىلداي بولعان. الايدا، 1997 جىلى جەكە كۋالىك العاندا، قۇلدىقتىڭ سىرعاسىنان قۇتىلايىن دەگەن ويمەن، پرەزيدەنتتىڭ سول جىلعى جارلىعىنا سايكەس اتى-ءجوندى ۇلتتىق داستۇرگە لايىق وزگەرتۋ پارمەنىن قولدانىپ، «ەۆ»-تەن قۇتىلعانمىن. سويتسەم، سيك تە سول «ەۆ»-كە تىركەلىپ قويىلعان ەكەن. ونى بيىل ءبىلدىم. ايتەۋىر، بۇعان دەيىن زەينەتاقى جارنالارىم اداسپاي، قورعا ءتۇسىپ كەلىپتى. تەك حالىق بانكىنان نەسيە الۋعا اياق باسقاندا سولار ءبىلىپ قالىپ، سيكتى دە قازاقتاندىرۋدى تالاپ ەتتى. ءسويتىپ، 1 اي شاماسى ىشىندە قازاقتاندىرعانمەن، كەلەسى ايلىقتان قورعا زەينەتاقىم وتپەي قالدى. ارنايى قازاقى قارىپپەن جازىلعان اتى-ءجون بولماسا، زەينەتاقى جارناسى دا وتپەيدى ەكەن. ءسويتىپ، پىلدەي ءبىر فيرمانىڭ بۋحگالتەريالىق كومپيۋتەرلەرى مەنىڭ اتى-ءجونىم ارقاسىندا «قازاقتاندى». سودان باسقا جۇمىسقا اۋىسقاندا، جاڭا بۋحگالتەر ورىس قارىپتەرىن قازاق جازۋىنا يكەمدەپ ۇيرەنىپ قالعان ادەتىمەن، ورىسشا باسىپ جىبەرسە، زەينەت جارناسى تاعى دا وتپەپتى. سونىمەن الگى بۋحگالتەريا كومپيۋتەرىن تاعى دا قازاقشالاۋعا تۋرا كەلدى.»
بيىل قىزمەت بابىمەن ەلدىڭ بارلىق ءوڭىرىن ارالادىم. سوندا تىلگە قاتىستى تالاي ماسەلە الدىمنان شىقتى. سونىڭ كەيبىرىمەن وقىرماندى تانىستىرعاندى ءجون كوردىم. مۇنى ماعان جەرگىلىكتى ءبىر ازامات ايتقان ەدى. سول كۇيىندە جەتكىزىپ وتىرمىن.
«مەنىڭ سيك العانىما ۇمىتپاسام، 15 جىلداي بولعان. الايدا، 1997 جىلى جەكە كۋالىك العاندا، قۇلدىقتىڭ سىرعاسىنان قۇتىلايىن دەگەن ويمەن، پرەزيدەنتتىڭ سول جىلعى جارلىعىنا سايكەس اتى-ءجوندى ۇلتتىق داستۇرگە لايىق وزگەرتۋ پارمەنىن قولدانىپ، «ەۆ»-تەن قۇتىلعانمىن. سويتسەم، سيك تە سول «ەۆ»-كە تىركەلىپ قويىلعان ەكەن. ونى بيىل ءبىلدىم. ايتەۋىر، بۇعان دەيىن زەينەتاقى جارنالارىم اداسپاي، قورعا ءتۇسىپ كەلىپتى. تەك حالىق بانكىنان نەسيە الۋعا اياق باسقاندا سولار ءبىلىپ قالىپ، سيكتى دە قازاقتاندىرۋدى تالاپ ەتتى. ءسويتىپ، 1 اي شاماسى ىشىندە قازاقتاندىرعانمەن، كەلەسى ايلىقتان قورعا زەينەتاقىم وتپەي قالدى. ارنايى قازاقى قارىپپەن جازىلعان اتى-ءجون بولماسا، زەينەتاقى جارناسى دا وتپەيدى ەكەن. ءسويتىپ، پىلدەي ءبىر فيرمانىڭ بۋحگالتەريالىق كومپيۋتەرلەرى مەنىڭ اتى-ءجونىم ارقاسىندا «قازاقتاندى». سودان باسقا جۇمىسقا اۋىسقاندا، جاڭا بۋحگالتەر ورىس قارىپتەرىن قازاق جازۋىنا يكەمدەپ ۇيرەنىپ قالعان ادەتىمەن، ورىسشا باسىپ جىبەرسە، زەينەت جارناسى تاعى دا وتپەپتى. سونىمەن الگى بۋحگالتەريا كومپيۋتەرىن تاعى دا قازاقشالاۋعا تۋرا كەلدى.»
مۇنىمەن مەنىڭ ايتپاعىم مىناۋ: قازاق ءتىلىن دامىتۋ جۇيەلى قولعا الىنباي، ونىڭ ازاماتتىق دەڭگەيدە، شالا ءبۇلىنىپ، جەكە دارا جالاڭتوستەنىپ شەشۋ - قيىننىڭ قيىنى. اتالمىش جايت، شىن مانىندە تەحنيكالىق جانە نورماتيۆتىك قۇقىقتىڭ بۇزىلۋىنان بولىپ وتىر جانە ول ەلدىڭ بارلىق جەرىندە، بارلىق ۇيىمدارىندا بار. سەبەبى، شەتەلدەن كەلەتىن تەحنيكالىق قۇرالدار مەن جابدىقتار شەكارادان كىرگەندە قازاق قارپىنسىز كىرمەۋى قاجەت. الايدا، مۇنى قامتىعان ايقىن زاڭداما جوق جانە ونى باقىلايتىن ەشكىمدە قۇزىر جوق، يمپورتتاۋشىلارعا بۇعان قاتىستى تالاپ تاعى جوق.مۇنى كوتەرىپ وتىرعان دەپۋتاتتار دا جوق. ەندەشە، مەملەكەتتىك قۇزىر مەملەكەتتىك ءتىلدى قولدامايىنشا، مۇنداي ماسەلە قازاق بولۋعا بىردەن ءبىر كەدەرگى جانە قازاقتىلدىلەر مەن وتانشىل ازاماتتاردىڭ «ءومىرىن قىسقارتاتىن»، جاعى مەن قولىنا تىنىم بەرمەيتىن بىردەن ءبىر «جاۋ» بولىپ قالا بەرمەك. «قازاقستاننىڭ بولاشاعى - مەملەكەتتىك تىلدە» دەگەن كوشەلەردەگى ۇراندى ەسكەرسەك، ەل بولاشاعى ەسىڭدى كەتىرەدى...
«اباي-اقپارات»
