پەرۋاشەۆ: التىن-ۆاليۋتالىق رەزەرۆتەرى – تەڭگەنىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى فاكتور
ۇلتتىق بانك «اق جول» پارتياسى دەپۋتاتتارىنىڭ التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرى اكتيۆتەرىن ءارتاراپتاندىرۋ تۋرالى ۇسىنىسىنا تولىقتاي قوسىلادى.
ۇلتتىق بانك دەپۋتاتتاردىڭ التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرىن (اۆر) ءارتاراپتاندىرۋ تۋرالى ۇسىنىسىن تولىعىمەن قۇپتايدى – دەلىنگەن دانيار اقىشەۆتىڭ «اق جول» پارتياسى دەپۋتاتتارىنىڭ ساۋالىنا بەرگەن جاۋابىندا. ەسكە سالا كەتەيىك، اعىمداعى جىلدىڭ 27 ماۋسىمىندا ازات پەرۋاشەۆ حالىقارالىق ساۋدالىق سانكتسيالار مەن كەلىسپەۋشىلىكتەردىڭ ارتۋى، بىرقاتار ۇلتتىق ۆاليۋتالاردىڭ تۇراقسىزدىعى جانە باسقا دا حالىقارالىق تاۋەكەلدەر اياسىندا التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرى قۇرىلىمىنداعى التىن قورلارىن ۇلعايتۋ تۋرالى ۇسىنىسپەن ساۋال جولداعان بولاتىن.
«التىن-ۆاليۋتالىق رەزەرۆتەرى (اۆر) ۇلتتىق قارجى جۇيەسىنىڭ جانە ۇلتتىق ۆاليۋتامىز – تەڭگەنىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى فاكتور بولىپ تابىلادى»، - دەپ اتاپ وتكەن ەدى ا. پەرۋاشەۆ. دەموكراتيالىق فراكتسيا الەمدىك ەكونوميكادا بولىپ جاتقان ۇردىستەردىڭ اياسىندا ۇلتتىق بانك پەن قر ۇلتتىق قورى جيناعىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك بەرۋ ماسەلەسىنىڭ وزەكتىلىگى ودان سايىن ارتىپ كەلەدى دەپ ەسەپتەيدى.
سونىمەن بىرگە ۇلتتىق قوردىڭ جəنە ۇلتتىق بانك رەزەرۆتەرىنىڭ جيناقتارى جانە نەگىزگى بولىگى شەتەل ۆاليۋتاسى مەن شەتەلدىك باعالى قاعازداردان تۇرادى. مəسەلەن، ۇلتتىق بانكتىڭ رەزەرۆتەرىندە شەتەل ۆاليۋتاسى جəنە باعالى قاعازدار 57% (17,8 ملرد. اقش دوللارى) قۇرايدى; ۇلتتىق قوردىڭ اكتيۆتەرىندە بۇل كورسەتكىش ودان دا جوعارى. 2016 جىلعى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ۇلتتىق قوردىڭ قاراجاتى شامامەن 40% اقش-تىڭ ۆاليۋتاسى مەن قۇندى قاعازدارىنان، ال 22% - ەۋروايماقتىڭ، 10% - جاپونيانىڭ قاراجاتىنان تۇرادى ەكەن.
ساۋالدا كورسەتىلگەندەي، اقش-تىڭ بەلسەندى وزىمشىلدىك (پروتەكتسيونيستىك) ساياساتىنان كۇماندانىپ قالعان كەيبىر مەملەكەتتەر مەن ۇلتارالىق بىرلەستىكتەر الەمدىك ءبىرىنشى ەكونوميكاداعى ساۋدا قارىم-قاتىناستارىن شەكتەۋگە جانە تولەم قۇرالى مەن رەزەرۆتىك ۆاليۋتا رەتىندە اقش دوللارىنان باس تارتىپ، وعان بالاماسىن تابۋدىڭ جولىن ىزدەۋگە كىرىسكەن. مۇنداي جاعدايدا دوللاردىڭ بەتالىسىن عانا ەمەس (كۇرت ءوسۋى نەمەسە بىردەن قۇنسىزدانۋى) ، سونداي-اق وزگە دە ەلدەردىڭ ۆاليۋتالارى مەن مىندەتتەمەلەرى سياقتى امەريكالىق باعالى قاعازداردىڭ ءوتىمدى قۇندىلىعىن دا كۇنى بۇرىن بولجاۋ مۇمكىن بولماي بارادى.
«بايقالىپ وتىرعان گەوساياسي جانە ماكروەكونوميكالىق تاۋەكەلدەردى ەسكەرە وتىرىپ، «اق جول» فراكتسياسى ۆاليۋتا پورتفەلىن ودان ءارى ءارتاراپتاندىرۋدى جالعاستىرىپ، ءبىر ۆاليۋتانىڭ ۇستەمدىگىنەن شىعۋ جانە ۇلتتىق جيناقتاعى التىن قورىنىڭ ۇلەسىن كوبەيتۋ ارقىلى قازاقستاننىڭ التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرىن قورعاۋ شارالارىن قابىلداۋ قاجەت دەپ سانايدى»، - دەپ ايتىلعان دەپۋتاتتىق ساۋالدا.
رەسمي جاۋاپتا ۇلتتىق بانك فراكتسيا دەپۋتاتتارىنىڭ ۇستانىمىن قولدادى: ءارتاراپتاندىرۋ ماقساتىندا ۇلتتىق بانك التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرى قۇرامىنداعى اقش دوللارىنىڭ ۇلەسىن بىرتە-بىرتە قىسقارتقانى جونىندە حابارلادى. ەگەر 2006 جىلى ول 67% بولسا، ال 2018 جىلدىڭ ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن - 46%-دى قۇراعان.
«قازىرگى ۋاقىتتا ۇلتتىق بانكتىڭ التىنۆاليۋتا رەزەرۆتەرىنىڭ قۇرىلىمىنداعى التىن كولەمى 42,3%-عا جەتتى، بۇل تاريحي تۇرعىدان ەڭ جوعارى شاما بولىپ تابىلادى (التىننىڭ ەڭ از 7,2%ۇلەسى 2006 جىلى بايقالدى). قۇن بويىنشا بۇل كولەم 12,9 ملرد اقش دوللارىن، ال ناقتى شامادا 323 توننانى قۇرايدى. دۇنيەجۇزىلىك التىن جونىندەگى كەڭەستىڭ دەرەكتەرى بويىنشا قازاقستان التىن رەزەرۆتەرى بويىنشا الەمدە 16-شى ورىندا»، - دەپ كورسەتىلگەن ۇلتتىق بانك توراعاسى دانيار اقىشەۆتىڭ «اق جول» فراكتسياسى دەپۋتاتتارىنا جاۋاپ بەرگەن حاتىندا.
Abai.kz