پارلامەنت سەناتىندا مەملەكەتتىك قارىز بەن مەملەكەت كەپىلدەندىرىلگەن بورىش، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ قارىزى ماسەلەلەرى بويىنشا قارجى مينيسترلىگىنىڭ باسشىلىعىمەن كەزدەسۋ بولدى.

سەناتتىڭ قارجى جانە بيۋدجەت كوميتەتىنىڭ توراعاسى ولگا پەرەپەچينا شارانى اشا كەلىپ، مەملەكەت باسشىسى كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ ىشكى جانە سىرتقى قارىزدارىنا مونيتورينگ جانە باقىلاۋ جۇرگىزۋ جۇيەسىن قۇرۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەنىن ەسكە سالدى. ۇكىمەت ءوز كەزەگىندە، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور سۋبەكتىلەرىنىڭ، جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارىنىڭ سىرتقى قارىزدار كولەمىن كەلىسۋ، ولاردىڭ ىشكى جانە سىرتقى قارىزىنا مونيتورينگ جۇرگىزۋ مەن باقىلاۋ جونىندە شارالار قابىلداعان بولاتىن.

سونىمەن بىرگە، و. پەرەپەچينا اتاپ وتكەندەي، «قابىلدانعان شارالارعا قاراماستان، شىنايى تۇردە دە، سالىستىرمالى تۇردە دە مەملەكەتتىك قارىزدىڭ ءوسۋ ديناميكاسى مەن وعان قىزمەت ەتۋدىڭ بيۋدجەتتىك شىعىندارى الاڭداتىپ وتىر». ونىڭ سوزىندە قارىز بويىنشا قىزمەت كورسەتۋدىڭ شەگىن ۇستانۋ مەن ونى بيۋدجەت كىرىسىنەن جابۋ قاتىناسى ۇلتتىق قوردىڭ ترانسفەرتى ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتىلىپ وتىرعانى ايتىلدى. سەناتوردىڭ ايتۋىنشا، «ءدال وسى ماسەلە نەگىزگى ءارى ناقتى بولىپ وتىر – ۇلتتىق قورداعى نەمەسە ىشكى جالپى ءونىم كولەمىندەگى قارىزدىڭ مولشەرى شارتتى تۇردە سايكەس كەلمەيدى، ايتپەسە، قارىز بويىنشا قىزمەت كورسەتۋگە كوپ قارجى شىعارعان سايىن باسقا بيۋدجەت مۇقتاجدارىنا قارجى از قالاتىن بولادى».

و. پەرەپەچينا وسى شىعىستاردىڭ سوماسى كوپ بولعان سايىن، قارىز دا كوبەيە تۇسەتىنىن اتاپ كورسەتتى، ويتكەنى، بۇرىنعى ەميسسيا جاڭا قارىزدىق مىندەتتەر ەسەبىنەن جابىلادى، ياعني، قارىزداردىڭ وسىمتالدىعى پايدا بولدى. سوندىقتان، سەنات كوميتەتىنىڭ باسشىسى اتاپ وتكەندەي، «قارىز بەن ىشكى جالپى ءونىمنىڭ قاتىناسى الەمدىك ەسەپتەۋلەر بويىنشا وتە ۇلكەن بولماسا دا تاياۋ ۋاقىتتا قارىز ماسەلەسى باستى ماسەلەگە اينالۋى مۇمكىن».

قارجى ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى رۋسلان بەكەتاەۆتىڭ بايانداماسىندا مەملەكەتتىك قارىز بەن كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ بەرەشەگى تۋرالى مالىمەتتەر ايتىلدى. اتاپ ايتقاندا، 2018 جىلعى 1 شىلدەدەن مەملەكەتتىك قارىزى 14 208,5 ملرد تەڭگە نەمەسە ءجىو-ءنىڭ 24,8 پايىزىن قۇرادى، 2018 جىلدىڭ باسىنان باستاپ 704,3 ملرد تەڭگەگە وسكەنى اتاپ ءوتىلدى. مەملەكەتتىك قارىزدىڭ 73,3 پايىزىن ۇكىمەتتىڭ قارىزى، 25,7 پايىزىن ۇلتتىق بانك پەن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قارىزدارى قۇرايدى.

2018 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن بەرى كۆازيمەملەكەتتىك قارىز 14 195,2 ملرد تەڭگە نەمەسە ءجىو-گە شاققاندا 81,8 ملرد تەڭگەگە ۇلعايىپ، 24,8 پايىزىن قۇرادى، ونىڭ ىشىندە سىرتقى قارىز - 8 246,8 ملرد تەڭگە (جالپى كولەمنىڭ 58 پايىزى) جانە ىشكى قارىز - 5 948,4 ملرد.تەڭگە (42 پايىزى) بولدى.

ر.بەكەتاەۆ مەملەكەتتىك قارىزدى قاۋىپسىز دەڭگەيدە ۇستاپ تۇرۋ جونىندە قابىلدانعان شارالار تۋرالى باياندادى. ەڭ ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى –بيۋدجەت دەفيتسيتىن 2019-2020 جىلدارى ءجىو-ءنىڭ 1,5 پايىزىنا دەيىن تومەن دەڭگەيدە ۇستاپ تۇرۋ ۇكىمەتتىڭ قارىزىن 2020 جىلعا ءجىو-ءنىڭ 25,0 پايىزى دەڭگەيىندە جانە مەملەكەتتىك قارىزدىڭ ءجىو-ءنىڭ 27 پايىزى دەڭگەيىندە ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بيۋدجەت تاپشىلىعىن 1,5 پايىزدان كوپ ەتپەي ۇستاپ تۇرۋ جانە كۆازي سەكتوردىڭ قارىزدارىن باقىلاۋ جۇرگىزۋ جالعاساتىن بولادى. مەملەكەتتىك قارىز بەن كۆازيسەكتوردىڭ جالپى قارىزى بىرتە-بىرتە تومەندەيتىنى كۇتىلىپ وتىر. ول ورتا مەرزىمى ۋاقىتتا – ءجىو-ءنىڭ 49,7 پايىزىنان 2024 جىلى 40,1 پايىزعا ازايۋى ءتيىس.

بايانداماشى سونداي-اق سوڭعى جىلدارى ۇكىمەتتىك قارىز الۋ ساياساتى، نەگىزىنەن ىشكى نارىقتا جانە ۇلتتىق ۆاليۋتادا قارىز الۋعا باعىتتالعانىن اتاپ ءوتتى.

سەنات دەپۋتاتتارى داۋرەن ادىلبەكوۆ، ءالي بەكتاەۆ، باقتىباي شەلپەكوۆ، سەرگەي پلوتنيكوۆ، عۇمار دۇيسەمباەۆ، ناريمان تورەعاليەۆ جانە نۇرلان قىلىشباەۆ مەملەكەتتىك قارىزدى قالىپتاستىرۋ جانە وعان قىزمەت كورسەتۋ، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ قارىزدارىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى بويىنشا بىرقاتار ۇسىنىستار مەن سىن ەسكەرتپەلەر ايتتى.

تالقىلاۋعا ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنىڭ، ۇلتتىق بانكىنىڭ، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋىن باقىلاۋ جونىندەگى ەسەپ كوميتەتىنىڭ، «سامۇرىق-قازىنا» ءال-اۋقات قورىنىڭ، «بايتەرەك» جانە «قازاگرو» ۇلتتىق باسقارۋ حولدينگتەرىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى.

Abai.kz