باقتىباي اينابەكوۆ. ادۆوكات ىزدەتكەن سوت وتىرىسىنىڭ ارتىندا نە تۇر؟
الماتى قالالىق سوتىنىڭ توراعاسى ت. بارپىباەۆتىڭ نازارىنا!
ادۆوكات ىزدەتكەن سوت وتىرىسىنىڭ ارتىندا نە تۇر؟
ء(ابساتتار قارا باسىن قورعاۋدا، ەلدەگى يسلامدى كىم قورعايدى؟)
بيسميللاھير يراحمانير راحيم
رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى ءا.دەربىسالىنىڭ جەكە ايىپتاۋ شاعىمىنا بايلانىستى وسى كوكەك ايىنىڭ 5 جۇلدىزىندا، الماتىداعى كامەنكا مەشىتى ماڭىنداعى ەكى جەردە ءدىني لاڭكەستەر جارىلىستار جاساپ، قانشاما ادام قانعا بوگىپ جاتقاندا، مەنىڭ ۇستىمنەن مەدەۋ اۋداندىق سوتى قىلمىستىق ءىس قوزعادى. وسىدان بەس جىل بۇرىن بۇكىل ەلگە ساۋعا ايتىپ، جالاقىسىن 100 000 تەڭگەگە كوتەرۋدى وتىنگەن ءابساتتار («ءابساتتار قاجى جالاقىسىن وسىرۋگە حالىقتان رۇقسات سۇرادى»، «ايقىن» گازەتى) قايدان قارجىلى مىرزا بولا قالعانىن قايدام، سوت وتىرىسىنا ەكى بىردەي قورعاۋشى جالداعانىن كورگەن سۋديا د. ابدىحالىقوۆ ماعان مىندەتتى تۇردە ادۆوكات جالداۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرىپ، سوت ءوندىرىسىن جۇرگىزۋدى تاعى ءبىر اپتاعا شەگەردى...
الماتى قالالىق سوتىنىڭ توراعاسى ت. بارپىباەۆتىڭ نازارىنا!
ادۆوكات ىزدەتكەن سوت وتىرىسىنىڭ ارتىندا نە تۇر؟
ء(ابساتتار قارا باسىن قورعاۋدا، ەلدەگى يسلامدى كىم قورعايدى؟)
بيسميللاھير يراحمانير راحيم
رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى ءا.دەربىسالىنىڭ جەكە ايىپتاۋ شاعىمىنا بايلانىستى وسى كوكەك ايىنىڭ 5 جۇلدىزىندا، الماتىداعى كامەنكا مەشىتى ماڭىنداعى ەكى جەردە ءدىني لاڭكەستەر جارىلىستار جاساپ، قانشاما ادام قانعا بوگىپ جاتقاندا، مەنىڭ ۇستىمنەن مەدەۋ اۋداندىق سوتى قىلمىستىق ءىس قوزعادى. وسىدان بەس جىل بۇرىن بۇكىل ەلگە ساۋعا ايتىپ، جالاقىسىن 100 000 تەڭگەگە كوتەرۋدى وتىنگەن ءابساتتار («ءابساتتار قاجى جالاقىسىن وسىرۋگە حالىقتان رۇقسات سۇرادى»، «ايقىن» گازەتى) قايدان قارجىلى مىرزا بولا قالعانىن قايدام، سوت وتىرىسىنا ەكى بىردەي قورعاۋشى جالداعانىن كورگەن سۋديا د. ابدىحالىقوۆ ماعان مىندەتتى تۇردە ادۆوكات جالداۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرىپ، سوت ءوندىرىسىن جۇرگىزۋدى تاعى ءبىر اپتاعا شەگەردى...
رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى ءابساتتار دەربىسالى اۋداندىق سوتقا جازعان جەكە ايىپتاۋ شاعىمىندا مەنى قر قك-ءنىڭ 129 بابىنىڭ 2 جانە 130 بابىنىڭ 2 تارماقتارىندا كوزدەلگەن قىلمىستى جاسادى دەپ قىلمىسكەر ەتىپ كورسەتكىسى كەلىپتى. بۇل وكىنىشكە وراي ەل الدىندا دا، مۇباراك ءدىنىمىز الدىندا دا ۇيات جاعداي بولىپ وتىر. قازاقتا ماقال بار; «كوپ جۇرگەن جىلان اياعىن كورسەتەدى»، « كوپ جورىتقان تۇلكى تەرىسىن سىلدىرادى» دەگەن. كوز الدىندا بولىپ جاتقان لاڭكەستەر قيمىلىنا باعا بەرۋگە ۋاقىت تاپپاي وتىرعان ابساتتارعا دا سونىڭ كەزى كەلگەن شىعار...
بىرىنشىدەن، مەنىڭ «قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى رەتىندە 7 قازان 2010 جىلى «اباي.كz.» ينتەرنەت سايتىنا جولداعان، سوڭىنان رەسپۋبليكالىق ءتورت-بەس باق ءوز بەتتەرىنە كوشىرىپ باسقان «ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ نازارىنا! حازىرەتكە حات جازدىم، قۇلاعدار بول جاماعات. «قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءمۋفتيى» راتبەك نىسانبايۇلىنا اشىق حاتىم» وقىپ-تانىسقان جانعا ا.دەربىسالىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن اۋداندىق سوت وندىرىسىندە قارايتىن ماسەلە ەمەس، ەل بولىپ تالقىلاپ، بۇزىلعالى تۇرعان ەل تىنىشتىعى مەن تاعدىرىنا جۇرتشىلىق نازارىن اۋدارۋ بولاتىن. بۇل - قازىرگى تاڭدا وكىمەت پەن ۇكىمەتتىك دارەجەدە قارالۋى ءتيىس وتە جاۋاپتى شارۋا. سوندىقتان دا، ەلىمىزدەگى ءبىز بىلەتىن جالعىز ءدىن حازىرەتى، «قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءمۋفتيى» راتبەك نىسانبايۇلى اتىنا جازىلعان بۇل اشىق حاتتا، ءوزى جۇمىستان كەتكەن سوڭعى ون جىل كولەمىندە رەسپۋبليكا كولەمىندەگى ءداستۇرلى يسلام دىنىندە ورىن الىپ وتىرعان ەل بىرلىگى مەن قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر تۋدىرار ورەسكەل ولقىلىقتار ورتاعا سالىنعان ەدى...
قازىر يسلام الەمىندەگى ءبىرسىپىرا مەملەكەتتەردە تولقۋلار مەن توڭكەرىستەر ورىن الىپ وتىرعانىن بارشا حالىق كوگىلدىر ەكران ارقىلى كورىپ-ءبىلىپ، كوپ نارسەگە كوزدەرى جەتىپ وتىر. باستى سەبەپ - يسلام مەملەكەتتەرى بولا تۇرا ول ەلدەردە يمانسىزدىقتىڭ ءورىس الۋى. ءدىنى مەن يمانى مىقتى ەلدە ەش ۋاقىتتا مۇنداي جاپپاي باس كوتەرۋلەر مەن ماسقارا كورىنىستەر بولماعان...
وسى ورايدا ءبىزدىڭ ەلدەگى رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىنىي باسقارماسىن ءدىنسىز(!) اتەيست ادام، كوممۋنيست ءا.دەربىسالىنىڭ باسقارۋىمەن، ەلىمىزدەگى يسلام بەتىمەن كەتىپ، باسقا ءدىني اعىمدار وراسان زور مۇمكىندىككە يەلىك ەتىپ، ەلىمىزدىڭ تاعدىرىنا ۇلكەن قاۋىپ ءتونىپ وتىر.
وسى ورايدا وتكەن جىلى «وردا-kz» (№3, 30.07.2010 ج.) گازەتىندە «ءدىني باسقارمانى تاراتۋ كەرەك» دەگەن (سوتقا بەرگىش بولسا وسى باسىلىمدى نەگە بەرمەيد؟ مەن اشىق حاتتا نەگىزىنەن وسى ماقالادا ايتىلعان دەرەكتى تالدادىم عوي. بەرە المايدى...ب.ا.) تاقىرىپپەن جامبىل وبلىسى قورداي اۋداندىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى، دارىگەر ب. الىمبەتوۆتىڭ جان-ايقايى سۇحباتى جاريالاندى. وقىعان ادامنىڭ قۇيقا تامىرى شىمىرلايتىن بۇل جانايقاي-سۇحباتتا، وتكەن جىلدىڭ 22 ماۋسىمىندا اقتاۋ قالاسى ماڭىنداعى قاتاڭ ءتارتىپتى رەجيمدەگى تۇرمەدەن قاشىپ شىقان 21 تۇتقىننىڭ قۇقىق قورعاۋشىلارعا كورسەتكەن قارۋلى قارسىلىعىن، بىرنەشە كۇنگە سوزىلعان ابىگەردەن كەيىن ولاردىڭ باسىم بولىگىنىڭ قازا تاپقانىن، سولاردىڭ اراسىندا ءبىرجاننىڭ ءوز ۇلى داۋرەن الىمبەتوۆتىڭ قايداعى ءبىر جات ءدىن سودىرلارىنىڭ ناسيحاتىنا ەرىپ، قىرشىن جاسىندا تەكتەن-تەككە «شاھيت» بولىپ، وققا ۇشقاندىعىن اڭگىمەگە وزەك ەتتى. ارينە، جان تۇرشىگەرلىك ايانىشتى دا قايعىلى ءجايت...
وسى ءبىر قاندى وقيعاعا بايلانىستى، گازەت ءتىلشىسىنىڭ سۇراعىنا وراي، قايعىدان قان جۇتقان اكە ءوز اڭگىمەسىندە بۇرىننان دا ەل ءبىلىپ جۇرگەن، بۇگىنگى تاڭدا ەشكىمنەن جاسىرۋعا بولمايتىن كۇردەلى ەكى ماسەلەنىڭ باسىن اشىپ كورسەتتى. ءبىرىنشى, قارالى اكەنىڭ سوزىنە يلانساق، بالاسى «اللاھۋ اكپارلاپ» ءوزىن-ءوزى جارىپ جىبەرگەن. ويتكەنى، دەنەسىنىڭ ءبارى كۇل-تالقان بولىپ شاشىلىپ كەتكەن. ادەتتە، ءجاي وق تيگەن ادامنىڭ دەنەسى بۇلايشا شاشىلىپ كەتۋى مۇمكىن ەمەس قوي. قيسىندى ءۋاج. سوندا بۇل جىگىت كىم ءۇشىن، نە ءۇشىن، قانداي ماقساتپەن جاس جانىن «شاھيت» قۇرباندىققا تىگىپ، ءوزىن-ءوزى جارىپ جىبەرىپ وتىر؟ بۇلاردىڭ ارتىندا قانداي كۇش، قانداي ساياسات تۇر؟.. ەكىنشى، سۇحبات تاقىرىبىندا ايقايلاپ تۇرعانداي قارالى دەپۋتات ءوزى ءدىندار بولماسا دا، ەل ءۇمىت ارتىپ كەلگەن ۇيىم رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىن تاراتۋدى تالاپ ەتەدى. نەگە؟..
اڭگىمەنى العاشقى «اللاھۋ اكپارلاپ» ءوزىن-ءوزى جارىپ جىبەرگەن ماسەلەدەن باستايىق. «جاۋ جوق دەمە، جار استىندا» دەگەن. ءبىز ويلايمىز، «ەلىمىزدە ءبارى تىنىش، جۇرت جاپپاي مەشىتكە بارىپ جاتىر ...»، «ەلدىڭ يمانى كۇشەيىپ كەلە جاتىر» دەپ. سوندا ءوز جاندارىن كوزسىزدىكپەن قۇربان ەتكەن جاستارىمىزدىڭ مىنا «شاھيت» جارىلىستارىن ەلگە قالاي ءتۇسىندىرىپ، ولاردىڭ ۇرەيىن قالاي باسۋعا بولادى؟ بۇرىن مۇنداي «شاھيت» جارىلىستار شەت ەلدەردە ورىن الىپ جاتاتىنىن باق-تار ارقىلى عانا ءبىلۋشى ەدىك، ەندى ءوز ەلىمىزدە، ءتىپتى ۇرىقساتسىز جان بالاسىنىڭ اياعى جەتە بەرمەيتىن قاپاستاعى تۇرمەمىزدىڭ تورىندە ورىن الۋىن كىم قالاي ۇعىنادى؟..ءبىز سوڭعى جىلدارى تۇرمەلەردە مەشىتتەر اشىپ، قىلمىسكەرلەردى يماندىلىققا شاقىرىپ جۇرگەندە، ونداعى جاتقان جانكەشتىلەر وسىلايشا باستارىن قوسىپ، «ماقساتتى ساباقتارىن» جەتىلدىرىپ، ءوز بىلگەندەرىن قاپاستا وتىرىپ-اق جۇزەگە اسىرۋعا دايىندالىپ جاتسا، سويقاننىڭ كوكەسى ءوز توبەسىن كورسەتىپ تۇرعانى ەمەس پە؟ بۇل بۇرىنعى باس مۋفتي راتبەك نىسانبايۇلى ءدىن باسىنان الاستاتىلعان سوڭعى ون جىلدىڭ كولەمىندە قالىپتاسقان جاعداي.
ءابساتتاردىڭ تيتەي دە بولسا، ەلى مەن ءدىنى ءۇشىن جانى اشيتىن بولسا، بۇلايشا قارا باسىنىڭ قادىرىن سوت جاعالاپ قورعالاعانشا، الدىمەن ءدىن باسى رەتىندە ار سوتىنا ءوزىن سالعانى ءجون ەمەس پە؟ ەلدە ءدال قازىرگى تاڭدا كۇنى كەشە اقتاۋدا، بۇگىن الماتىنىڭ قاق ورتاسى كامەنكا ماڭىندا ورىن الىپ وتىرعان ەرتەڭى قاتەرلى بۇل ماسەلەنى مەنەن دە بۇرىن رەسپۋبليكالىق مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسى كوتەرۋى ءتيىس قوي. ولاي ەتۋگە ءابساتتاردىڭ ازاماتىق تا، پاتريوتتىق تا شاماسى جەتپەيتىنىنە كوزىمىز جەتىپ وتىر. مەن مۇنى بۇدان ون جىل بۇرىن «كوتەرە الماس شوقپاردى قارىڭا ىلمە، ءابساتتار» («قازاق ەلى» گازەتى) دەگەن ماقالامدا ناقتىلى فاكتىلەرمەن ايتقانمىن. تىڭداعىسى كەلمەدى. ءدىن باسى دارمەنسىزدىگىنىڭ زاردابىن قازىر ەل مەن ءدىن شەگىپ وتىر.
ءبىزدىڭ ەلىمىز - زايىرلى مەملەكەت. زاڭ جۇزىندە ءدىن مەملەكەتتەن بولىنگەن. ءدىن قايراتكەرلەرى مەن ۇيىمدارى اراسىنداعى جازىلعان حات ءدىني ماسەلەلەر تۋرالى بولعاندىقتان، بۇل ماسەلەنى سوتپەن ەمەس ءدىن قايراتكەرلەرى مەن ۇيىمدارى ءوز ارا كەلىسىپ شەشكەنى ماقۇل بولاتىن. بۇعان قوسىمشا قازىر ەلىمىزدەگى قالىڭ وقىرمان قۇرمەتتى مۋفتي ر.نىسانباەۆتىڭ ءوز اتىنا جازىلعان اشىق حاتقا باق-تار بەتىندە بەرەتىن جاۋابىن اسىعا كۇتىپ وتىر. گازەتتەگى حاتقا قىسىلىپ-قىمتىرىلماي سوتقا جۇگىنگەن ءا.دەربىسالى دە ءوز جاۋابىن، نە پىكىرىن جازۋى كەرەك قوي. باق-تار زاڭ تالاپتارى بويىنشا ول جاۋاپتى كىدىرتپەي باسادى. وسى جاۋاپتار بەرىلىپ جاتسا ەل مەن ءدىن الدىندا كىمنىڭ ايىپتى، كىمنىڭ قىلمىسكەر ەكەنىن قالىڭ جۇرتشىلىق سوتسىز-اق ۇعىنار ەدى. سوندىقتان، ءابساتتاردىڭ جەكە تالاپ ارىزىنا بايلانىستى قىلمىستىق ءىس قاراۋ سوت ءوندىرىسى بۇدان ءارى جالعاساتىن بولسا، مەنىڭ «قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى رەتىندە 7 قازان 2010 جىلى «اباي.كz.» ينتەرنەت سايتىنا جولداعان، سوڭىنان رەسپۋبليكالىق ءتورت-بەس باق ءوز بەتتەرىنە كوشىرىپ باسقان «ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ نازارىنا! حازىرەتكە حات جازدىم، قۇلاعدار بول جاماعات. «قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءمۋفتيى» ر.نىسانبايۇلىنا اشىق حات»اتتى ماقالاما تۇتاستاي كەشەندى ساراپتاما تالاپ ەتۋىمە تۋرا كەلەدى...
ەكىنشىدەن، «بۇدان ءارى سوت ءوندىرىسى جالعاساتىن بولسا» دەپ كۇدىكتەنىپ وتىرعانىم، ءابساتتاردىڭ بۇل جەكە شاعىمىن 28.02.2011 جىلى الماتى قالاسى №2 جەتىسۋ اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدسى ن.سەيتوۆا ءوز وندىرىسىندە قاراپ، ءا.دەربىسالىنىڭ سەبەپسىز سوت وندىرىسىنە كەلمەۋىنە بايلانىستى قىسقارتىلعان قاۋلى العان جانە الىنعان قاۋلىعا 15 تاۋىلىك ىشىندە الماتى قالالىق سوتىنا جەكە شاعىم نەمەسە جەكە نارازىلىق كەلتىرۋگە بولاتىندىعىن ەسكەرتكەن. بۇل قاۋلىنى الماتى قالالىق سوتىنىڭ اپەللياتسيالىق القا توراعاسى مىندەتىن اتقارۋشى ا.قادىرباەۆانىڭ مەنىڭ اتىما جازعان جاۋابى دا راستايدى.
ەندىگى اڭگىمە، سول سوتتىڭ سوڭعى ەكى وتىرىسىنا (24 جانە 28 اقپان 2011ج.) جەكە ايىپتاۋشى ءا.دەربىسالى نەمەسە ونىڭ زاڭدى وكىلى د.داۋلەتياردىڭ كەلمەۋى جايلى. سوتتىڭ ەكىنشى وتىرىسىندا مەن سۋدياعا زاڭدى تالاپ قويدىم. ادەتتە سىن ماتەريال باق -تارعا تەكسەرىلىپ بارىپ باسىلادى. ءىس سوتتى بولعان جاعدايدا وسى تالاپقا وراي الدىمەن سىندى جاريالاعان باسىلىم باسشىسىن، سونان سوڭ بارىپ قىلمىسى انىقتالىپ جاتسا، اۆتوردى جاۋاپقا تارتۋى ءتيىس. ونىڭ ۇستىنە ءابساتتار ءوزىنىڭ جەكە ايىپتاۋ ارزىندا «جۇماداعى جۇزدەسۋ»، «قازاقستان» گازەتى مەن مەنەن ءوز پايداسىنا ىنتىماقتاستىق نەگىزدە 50 000 000 (ەلۋ ميلليون) تەڭگە رۋحاني شىعىن ءوندىرۋدى تالاپ ەتىپتى. سوندىقتان دا سوت وتىرىسىنا مەنىڭ وسى ماقالامدى باسقان بارلىق باق باسشىلارىن قاتىستىرۋدى تالاپ ەتتىم. سەبەبى ءدىني باسقارماعا قارايتىن مەشىتتەرگە ءتۇسىپ جاتقان ەسەپسىز قايىر ساداقاداي تابىس قاي باق-قا تۇسىپ جاتىر. ءابساتتار تالاپ ەتكەن ەلۋ ميلليوندى بەرەتىندەي ولاردا ەشبىر مۇمكىندىك جوق قوي. ونىڭ ۇستىنە ءابساتتاردىڭ مەنىڭ ماقالاما قارسى ءوزىن اقتاي الاتىن جاۋابىن باسپاي وتىرعان ولار جوق. مەن سوت بارىسىندا ورىن العان وسى ەرسىلىكتەردى العا تارتىپ «اباي.كz.» ينتەرنەت سايتىنا « ەلباسىنا حات جازدىم، قۇلاعدار بول جاماعات!» دەگەن تاقىرىپپەن ن.نازارباەۆتىڭ اتىنا تاعى ءبىر ماقالا جاريالادىم. بالكىم، وسىدان قايمىققان بولار...
ءابساتتار مەدەۋ اۋداندىق سوتىنا جازعان سوڭعى شاعىمىندا اشىق حاتتى جاريالاعان باق-تاردان تالاپ ەتكەن رۋحاني شىعىندى قالىس قالدىرىپ، مەنى عانا قىلمىستى جاۋاپقا تارتۋدى تالاپ ەتىپ شىعا كەلىپتى. مەن جەتىسۋ اۋدانىنىڭ تۇرعىنىمىن، باق-تاردىڭ قاتىسى بولماسا، مۇنداي جاعدايدا سوت ءوزىمنىڭ تۇرعىلىقتى مەكەن جايىم بويىنشا قارالۋى ءتيىس. سوندىقتان ءىستى بۇلايشا زاڭسىز قاراۋ، ارنايى تاپسىرىسپەن سىبايلاستىق بويىنشا قارالىپ وتىرعان سياقتى كورىنەدى ماعان. مۇنداي كۇدىكتىڭ كەلۋىنە مەدەۋ اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدياسى د. ابدىحالىقوۆ مەنى 30 ناۋىرىز كۇنى تەلەفونمەن شاقىرىپ الىپ، قولىما 5 كوكەك كۇنگى سوت وتىرىسىنا پوۆەستكا ۇستاتتى. ادەتتە سوتتا ءىس قارالاتىن بولسا، پوۆەستكامەن بىرگە شاعىم جانە وعان تىركەلگەن قۇجاتتار مەن دالەلدەمەلەر كوشىرمەسى الدىن-الا ايىپتالۋشىعا جىبەرىلۋشى ەدى، ونداي حاتتى ءالى كۇنگە العانىم جوق.
ۇشىنشىدەن, رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى ءابساتتار دەربىسالى جەكە ايىپتاۋ شاعىمىندا 2005 جىلى 22 ءساۋىر كۇنى وڭتۇستىك قازاقستان مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتى ساراعاش اۋداندىق پروكۋرورىنىڭ تالابىمەن قمدب فيليالى «تاياقتى يشان» مەشىتى جانىنداعى قىزمەتى توقتاتىلعان «ۋباي يبن كااب» مەدرەسەسىن ءوزى بارىپ قايتا تىركەۋگە الۋىن تۇسىنگىسى كەلگەن مەنى، قىلمىسكەر ەتىپ كورسەتكىسى كەلۋى تىم ارتىق. بۇل مەدرەسەدە 2004 جىلى تۇتاستاي ورتالىق ازيانى ءدۇر سىلكىندىرگەن ايگىلى تاشكەتتەگى جارىلىستان سوڭ قيبراي اۋدانىنداعى ميليتسيا بەكەتىندە «شاھيت بەلبەۋىن» ىسكە قوسىپ، كوز جۇمعان «سەمەي جاماعاتى» سودىرلىق توبىنىڭ ليدەرى يسا ەرۋوۆ العاش ءدىني ءبىلىم العان. ءبىلىم مينيسترلىگى مەدرەسەگە قايتا ءبىلىم بەرۋگە ۇرىقسات بەرگەن بولسا، سوڭعى زاڭ تالاپتارىنداعى قوسىمشالارعا سايكەس، ولار ەڭ الدىمەن ءدىني باسقارما ۇسىنىسىنا ارقا سۇيەۋى كەرەك. دەمەك، مينيسترلىكتى العا تارتىپ اقتالعىسى كەلگەن ءابساتتار ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنەن ەش اقتالا المايدى. ونىڭ ۇستىنە بۇل سالتانات جايلى مەن ەمەس مەنەن بۇرىن جارتى جىل بويى قانشاما باق-تار تەرەڭ تالداپ ماقالالار جازدى. ابساتتارعا مەدرەسە ديرەكتورى سمانوۆتىڭ قالاي قولىنا التىن ساعات تاققانىنا دەيىن تاپتىشتەپ جازىپ، كورسەتتى. مەنىكى جۇرت الدە قاشان ءبىلىپ قويعان وسى جاعدايدى قايىرا ەسكە سالۋ عانا. ءبارىن ايتپاي-اق قويايىن، GEO kz.tv قازاقستان ينفورماتسيالىق پورتالىندا 14.06.2010 جانە 15.02.2011 جىلى جارىق كورگەن ەكى ماقالا مەن ءابساتتاردىڭ ءوزى جەتەكشىلىك جاسايتىن «اسىل ارنا» تەلەارناسىنىڭ وتكەن جىلعى 21 ماۋسىم كۇنگى تۇنگى حابارى بۇل سوزىمە تولىق دالەل بولادى. بۇل از بولسا وقيعانىڭ جىلىك مايىن شاعىپ جازعان «ءۇش قيان» گازەتىندەگى «ءمانسىز ءماجىلىس» (29.10.2010ج.), «بۋرياتسكيدىڭ قازاقستاندىق باۋىرلارى» اتتى ماقالاعا نازار اۋدارسىن. وسى ماسەلەگە قوسىمشا ءابساتتاردىڭ م.تەلىبەكوۆپەن بولعان ايتىسى جانە سوت شەشىمىمەن دە ەل تانىس قوي. سوندىقتان بۇل ماسەلەگە وراي ماعان تاعىلار ەشبىر ايىپتى جايدى كورىپ وتىرعان جوقپىن. سوتتاسقىش بولسا الدىمەن وسى باسىلىمداردى كەزىندە نەگە سوتقا بەرمەگەن. بەرە المايدى...
ءا.دەربىسالى رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى بولسا مەن دە سونىمەن قۇقىعى بىردەي «قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسىمىن. ۇستىمنەن قىلمىستىق ءىس قوزعايتىنداي مەن ونى ۇرىپ-سوعىپ، نە بالاعاتتاعانىم جوق. ءىشىپ جەپ قويدى دەپ جالعان اقپار تاراتقانىم جوق. Cوندىقتان بۇل سوتتىڭ ەمەس، الدىمەن ەكى ءدىني بىرلەستىك باسشىلارىنىڭ ءوز ارا كەزدەسىپ شەشەتىن ماسەلەسى. ءابساتتار سوڭعى كەزدە ءوز قىلمىسىن رەسپۋبليكالىق قۇقىقتىق مەكەمە ورىندارىن ورىنسىز پايدالانۋ ارقىلى شەشۋدى، ءسويتىپ شىندىقتى ايتقان ادامداردى زاڭ ارقىلى قۋعىنداۋدى كاسىپكە اينالدىرىپ الدى. وعان كونە قوياتىن زامان ءوتىپ كەتكەنىن سەزىنبەيتىن سياقتى...
تورتىنشىدەن, رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ 23 مامىر 1996 جىلى ادىلەت مينيسترلىگىنە تىركەلگەن جارعىسىنىڭ 9 تاراۋ 4-ءشى تارماعىندا «قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى، باس مۋفتي جوعارى ءدىني ءبىلىمى بار، اراب ءتىلىن جەتىك بىلەتىن جانە ءدىن باسقارۋ جۇمىسىندا كەمىندە 10 جىلدىق تاجىريبەسى بار، دەنساۋلىعى شاريعات ۇكىمىنە سايكەس كەلەتىن ادام بولۋى قاجەت» دەپ جازىلعان. ءبىز الەم مويىنداعان قۇقىقتىق مەملەكەتپىز. ءدىني بىرلەستىكتەر مەن توپتاردىڭ زاڭدى قۇجاتتارى قر ادىلەت مينيسترلىگىنە تىركەۋدەن وتكەن سوڭ ول زاڭدى تۇلعا بولىپ سانالىپ، ونىڭ بۇزىلماۋى زاڭدىق تۇرعىدا قورعالادى. سولاي بولا تۇرا 2000 جىلعى ماۋسىم ايىندا وتكىزىلگەن قۇرىلتاي ۇكىمەت ادامدارىنىڭ ارالاسۋىمەن جارعى تالاپتارىن بەلدەن باسىپ، باسقارما توراعالىعىنا جوعارى ءدىني تۇگىلى، ارنايى ورتا ءبىلىمى دە جوق، ءدىني باسقارۋ جۇمىسىندا ون جىل تۇگىلى، ون كۇن دە جۇمىس جاساماعان، ءدىني ورتاعا بەيتانىس، ءوزىنىڭ كوممۋنيستىگىن قاساقانا جاسىرعان - اتەيست، فيلولوگ-عالىم ءا.دەربىسالىنى زورلاپ سايلاتتىردى. بۇل - ءارى زاڭسىزدىق، ءارى ءدىنىمىزدىڭ وركەندەۋىن ون جىلعا تۇرالاتقان ۇلكەن قاتەلىك بولدى. ارتىنشا-اق دىننەن قۇق ەتپەيتىن جاڭا ءدىنباسى ايت، جۇما نامازدارىن وتكىزە الماي ءدىننىڭ دە، ەلدىڭ دە ابرويىن تۇسىرگەنى جالپاق جۇرتقا جاريا بولدى. جاڭا ءدىنباسىنىڭ بۇل ءدىني ساۋاتسىزدىعىنا اشىنعان رەسپۋبليكانىڭ ون ەكى يمامى "جاڭا توراعا جاعدايدى جاقسارتتى ما؟ قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆ مىرزاعا اشىق حات", "قازاق ەلى" №7, 2001 جىل/ دەگەن ماقالا جاريالاپ، مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسىندا ورىن الىپ وتىرعان وسى ولقىلىقتى ەلباسى نازارىنا سالۋعا تالپىنىس جاسادى. حاتتىڭ ءتيىستى جەرگە جەتكەن-جەتپەگەندىگىنەن حابارىمىز جوق. دەگەنمەن، بۇل ماقالادان كەيىن ءدىن تۇگىلى كەۋدەسىندە يمانى بار ادام بۇل ورىندا وتىرماق تۇگىلى، ءدىني ورتادان كەشىرىم سۇراپ، الدە قاشان ءوز ءجونىن تاپقان بولار ەدى. ءدۇبىرلى دابىل اياقسىز قالدى. قىسقاسىن ايتقاندا، قۇدايدان قورىقپاعان "قۇداي جولىندا" قالىپ، قۇداي دەگەن «ارىزقوي يمامدار» قۋعىنعا ۇشىراپ، يمامدىق قىزمەتتەرىمەن قوشتاستى. يسلام ءدىنى جولىنداعى ءدىندارلاردى دىنسىزدەر ايدىڭ، كۇننىڭ امانىندا وسىلايشا دەگەنىنە كوندىردى. ءدىنىمىز تۇرالادى. ءدىندارلارىمىز دارمەنسىز بولىپ شىقتى... سوندىقتان، ۋاقىت ءوتىپ كەتتى دەگەن سىلتاۋدى العا تارتپاي، وسى سوت جالعاسىپ جاتسا 2000 جىلعى ماۋسىم ايىندا جارعى تالاپتارىن قاساقانا بۇزىپ وتكەن، وسى قۇرىلتايدى زاڭسىز ءوتتى دەپ تاۋىپ، ءادىل ۇكىم شىعارۋدى تالاپ ەتۋ كەرەك شىعار.
بەسىنشىدەن, ءا.دەربىسالى بولمىسىنان يسلامنىڭ قاس دۇشپانى. بۇعان جاۋاپتى ءابساتتاردىڭ 1982 جىلى "مەكتەپ" باسپاسىنان جارىق كورگەن "اراب ادەبيەتى" كىتابىنان تابۋعا بولادى. وسى كىتاپتاعى «قۇران - اراب ادەبي ەسكەرتكىشى» دەگەن ماقالادان ءۇزىندى كەلتىرەلىك;
"...يسلام نەگىزىن سالۋشى مۇحاممەد اللانىڭ ءامىرىن، تىلەگىن جەردەگى ادامدارعا جەتكىزۋشى پايعامبار دەپ ەسەپتەلىنەدى. جالپى يسلام وقۋى بويىنشا ادامزات تاريحىندا ادام، نۇح، يبراھيم، مۇسا، يسا، مۇحاممەد سياقتى التى پايعامبار بولعان. (قۇرانداعى اتى اتالعان پايعامبارلاردىڭ دا سانىن بىلمەگەنى مە؟ ب.ا.). ال ەندى وسى پايعامبارلاردىڭ وقۋى مەن ءىسىن جالعاستىرۋشى ەكىنشى كەزەكتەگى (ول قانداي جانە كىم شىعارعان كەزەك؟ ا.ب.). پايعامبارلار قاتارىنا مۇحاممەد بيبليانىڭ كەيىپكەرلەرى لۇت، ايۋب، قارۋن، داۋد، سۇلەيمان، يلياس، يسحاق، ياكۋب، يۋنيس، يدريس،يۋسۋف، زاكاريا، ياحيا، ماريامدى(؟) (124 مىڭ پايعامباردىڭ ىشىندە ايەلدەن پايعامبار بولعان ەمەس. ب.ا.) جاتقىزعان. ءوزىن ۇلى پايعامبارلاردىڭ كىشىسى ءارى سوڭعىسى دەپ جاريالاعان..."(؟)
...قۇران سۋرالارى ءتورت توپقا بولىنەدى. بىرىنشىسىنە مۋحاممەدتىڭ ءوزى قۇراستىرىپ (؟!), قۇداي ءسوزى دەپ جاريالاعان(؟!) سۋرالار (مىنا سوزىمەن تازا كاپىر بولدى ەمەس پە؟.. پايعامبارىمىز بىردە-ءبىر سۇرەنى ويدان قۇراستىرعان ەمەس. اۆتور پايعامبار وتىرىك ايتادى دەپ وتىر. استاپىر اللا! بۇل تۋرالى "ناقىل" سۇرەسىنىڭ 36 اياتىندا "جەردىڭ ءجۇزىن كەزىڭدەر دە پايعامباردى وتىرىككە شىعارۋشىلاردىڭ سوڭى نە بولعانىن كورىڭدەر"-دەپ ەسكەرتۋ جاسايدى. ويتكەنى، ول ەلگە وتە اۋىر ءزىلزالا اكەلۋى مۇمكىن. ب.ا.) ەكىنشىسى جاڭا ءدىن ناسيحاتتالا باستاعان تۇستاعى، ءۇشىنشىسى بولاشاق ءومىردى سۋرەتتەۋگە ارنالعان، ال سوڭعىسى مەديتسينالىق كەزەڭگە جاتاتىن سۋرالار كىرەدى...
... قۇراندا كومپوزيتسيالىق تۇتاستىق جوق(؟!). (قۇران - مۇعجيزا. مۇعجيزاعا قانداي كومپوزيتسيا قاجەت؟ ب.ا.). مۇحاممەدتىڭ ۋاعىزدارى، ءدىني جارلىقتار، دۇعالار جانە كۇندەلىكتى تىرلىككە بايلانىستى زاڭدار جۇيەسىز ورنالاستىرىلعان. سونداي-اق مۇنداعى سان سالالى جانە ءتۇرلى ماتەريالداردىڭ ىشىندە يۋدا، حريستياندىق پارىزدار (؟!) مەن مۇسىلماندىق پراۆولار جانە ارابتىڭ فولكلورىنا (؟!) دا كوپ ورىن بەرىلگەن..."
كىتاپ وسىلاي كەتە بەرەدى...
دۇنيە ءجۇزى مۇسىلماندارىنىڭ اشۋ ىزاسىن تۋدىرعان، سودان بەرگى جيىرما ءۇش جىل (1988ج.) كولەمىندە ءوزى دە ءوڭ مەن ءتۇس، ءولى مەن ءتىرىنىڭ ورتاسىندا كۇن كەشىپ كەلە جاتقان "سايتاني جىرلار" اتتى تەكسىزدىكتەن تۋعان اتى شۋلى روماننىڭ اۆتورى، تەگى ۇندىلىك جازۋشى سالمان ءرۋشديدتىڭ كىتابى جارىق كورگەننەن سوڭ، ءبىر جىلدان كەيىن 1989 جىلدىڭ 14 اقپانىندا يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ رۋحاني باسشىسى اياتوللا حومەيني "فاتۋا" جاريالاپ، انگلياعا جاسىرىنعان جازۋشىنىڭ سىرتىنان ءولىم جازاسىن كەسىپ، باسىن بەس ميلليون اقش دوللارىن باعالاعان ەدى. وسىلايشا ءوز باسىنا ءولىم تىلەپ العان جازۋشى ءوز رومانىندا قۇداي ءىلىمىن ءتۇسىندىرىپ كەتكەن پايعامبارىمىزعا جالا جاۋىپ، "مۇمىندەردىڭ اناسى" اتانعان ايشا، زەينەب، ماريا ت.ب. انالارىمىزدىڭ اتتارىن وزگەرتپەي «دجاھيليا شاھارىنىڭ جەزوكشەلەرى» دەگەن ات تاڭادى. بۇل كىتابتىڭ تولىق مازمۇنىن ايتۋدىڭ ءوزى تاربيەسىزدىك بولار. دەگەنمەن، جازۋشىنىڭ ولىمگە كەسىلگەندەگى باستى كىناسى وسى -جالعان جالاسى. اتى وشكىر سول سالمان رۋشديدكە وسىنداي ءدىني جازا قولدانىلعان كەزدە، سول جازۋشىدان بەس جىل بۇرىن ءدال سونداي پىكىرمەن كىتاپ جازىپ، ودان دا سوراقىسى قۇرانعا ءتىل تيگىزىپ، ول ماقالاسىن شيرەك عاسىر بويى جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقىتۋعا ۇسىنىپ كەلگەن ءابساتتاردى جاۋاپقا تارتۋ ورىنىنا، رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى ەتىپ ۇستاپ وتىرۋ قاي اقىلعا سايادى؟ ءابساتتاردان دا ءدىني جاۋاپكەرشىلىك سۇراپ، كىتابىن ەل الدىنا شىعارىپ ماسقارالاپ ورتەۋىمىز كەرەك ەمەس پە؟ بالكىم، يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ رۋحاني باسشىسى اياتوللا حومەني مىرزادان نەمەسە يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنان بىزگە دە فاتۋا سۇراۋ قاجەت بولار.
مىنە، ەلىمىز سەنىم ارتىپ وتىرعان مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسى قانداي «عۇلامانىڭ» جانە كىمنىڭ قولىنا ءوتىپ كەتكەن. بۇل دەگەن سۇمدىق ەمەس پە! قازىرگى تاڭدا ءداستۇرلى دىنىمىزدە ورىن الىپ وتىرعان وسىنداي ناقتىلى كەمشىلىكتى قالاي جاسىرامىز. ەلدەن دە، دىننەن دە ۇيات بولىپ وتىر!..
ەل الدىندا وسىنداي ماسقارالىققا بارىپ وتىرعان ءابساتتار، بارلىق ۇياتتى جيناپ قويىپ، سوتتى قول شوقپار ەتىپ پايدالانا وتىرىپ مەنى تۇقىرتىپ العىسى كەلەتىن سياقتى. سوندىقتان سوت ءوندىرىسى بارىسىندا ءابساتتاردىڭ وسى ەڭبەگىنە كەشەندى ساراپتاما جاساتتىرىپ، جوعارى وقۋ ورىندارىندا كۇنى بۇگىنگە دەيىن وقۋلىق رەتىندە پايدالانىپ كەلگەن «اراب ادەبيەتى» كىتابىن ەل الدىندا سوت شەشىمىمەن ورتەتەتىن، ۇكىم شىعارۋىن تالاپ ەتۋ كەرەك بولار.
التىنشىدان، ءابساتتار دەربىسالى «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتىندەگى (21.11.2000ج.) «يسلام دولجەن ۆوزۆىشات چەلوۆەكا» دەگەن ماقالاسىندا «اينابەكوۆ باقتىباي يسلام پارتياسىن قۇرۋ تۋرالى ۇران شاقىردى» دەپ جالعان سوزبەن مەنى ماسقارالاپ، ايىپتادى. قازاقستاندا بۇلاي ۇران كوتەرىپ ءوز ماقساتىمەن ەل الدىنا شىعاتىن مۇنداي ءدىني بىرلەستىك ادىلەت مينيسترلىگىنە ءالى كۇنگە تىركەلمەگەن. ال مۇنداي ۇران شاقىرۋ مەنىڭ دە تاراپىمنان ەش ۋاقىتتا بولعان ەمەس. سوندىقتان، بۇل سوت ءوندىرىسى ودان ءارى جالعاساتىن بولسا، دىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى ءا. دەربىسالىگە قارسى قر قك-ءنىڭ 129 بابىنىڭ 2 جانە 130 بابىنىڭ 2 تارماقتارىندا كوزدەلگەن قىلمىستى جاسادى دەپ ماعان دا قايتا جەكە ايىپتاۋ شاعىمىن ءتۇسىرۋ كەرەك بولار. بىراق... الماتىنىڭ قاق ورتاسىندا كۇنى كەشە كامەنكا مەشىتى ماڭىندا رەسپۋبليكالىق مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسىنا قاراستى "نۇر-مۇباراك" ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەگى رۋزەنباي چيمبەتوۆ جەتەكشىلىك ەتكەن ءدىني لاڭكەستەردىڭ جارىلىسىن ويلاسام ويىم ون ساققا جۇگىرەدى... وسى وقيعانىڭ الدىن الۋمەن اينالىسۋعا ءتيىستى ءدىنباسى قارا باسىن قورعاشتاپ سوت جاعالاپ ءجۇر، ەلدەگى ءدىننىڭ جايى بولسا مىناۋ. نە بولار ەكەن ءتۇبى؟ قيىن... وتە قيىن... اللا قايىرىن بەرسىن، ايتەۋىر...
باقتىباي اينابەكوۆ،
«قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى
«اباي-اقپارات»
