«حابار» اگەنتتىگى قالىڭ ەلگە ءدىن قايراتكەرى ىسماتوللا ماقسۇم  تۋرالى يماندى ادام بالاسى جيىركەنەتىن جالاعا تولى جاعىمسىز «اقيقات» ءفيلمىن كورسەتتى.

«حابار» اگەنتتىگى قالىڭ ەلگە ءدىن قايراتكەرى ىسماتوللا ماقسۇم  تۋرالى يماندى ادام بالاسى جيىركەنەتىن جالاعا تولى جاعىمسىز «اقيقات» ءفيلمىن كورسەتتى.

ءفيلمنىڭ «بىسمىلداسىندە» شاكارىم قاجىنىڭ تولستويعا ارناعان ولەڭىندەگى «جالعان» سوپىلاردى سىنايتىن تۇستارىن ەپيگراف رەتىندە قولدانىپتى. كۇلەسىز بە، جىلايسىز با؟! قازاق بالاسىنا قاجى مۇراسىنىڭ رۋحاني وزەگىن اشىقتاپ جەتكىزۋگە بار عۇمىرىن سارپ ەتكەن ءدىندار عالىم مەن  ونىڭ ىزىنە ەرگەن، سول شاكارىم اتامىزدىڭ ۇرپاعى ءارى سىر-شۋماقتارىن جاراتىلىستانۋ عىلىمى تۇرعىسىنان زەردەلەپ جۇرگەن عالىم تۋرالى اڭىگىمە تۇتانادى دەپ استە ويلامايسىڭ. وقىعانى، وقىماعانى بار جۇرەگىنە يمان ۇيالاعان ءار قازاق شاكارىم قاجىداي عۇلاماسىنىڭ اتىن باتپيتىپ جالقى جازبايدى. شاكارىم قاجى اتامىزدىڭ ناق ءبىر قۇرداستارىنداي «شاكارىم» - دەۋشىلەرىنىڭ ءوزى داستۇرگە دەگەن «قۇرمەتتەرىنىڭ» قاندايلىق دارەجە دە ەكەندىكتەرىن ايقىنداپ تۇر. وزدەرىنىڭ ارام ويلارىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا عانا قاجى اتامىزدىڭ ەسىمىن لاجسىزدان پايدالانىپ وتىر دەسەك ەش قاتەلەسپەيمىز. ال اۆتورلاردىڭ ساراپشى رەتىندە وراز الىمبەكتى تاڭداۋى ەستى ازاماتتاردىڭ بۇل ءتۇسىرىلىمدى جالاعا تولى «قارا پيار» دەپ باعالاپ، باس تارتقانىن كورسەتەتىندەي. باس «ءپاتۋاشى» وراز الىمبەك مىرزانىڭ سوپىلىق جولدى ناسيحاتتاۋشىلارعا «تيسە - تەرەككە، تيمەسە - بۇتاققا»- دەگەندەي، ورايى كەلسىن، كەلمەسىن قارالاپ جۇرگەنىنە ءبىراز بولدى. ەستەرىڭىزدە بولسا، ءدال وسى وراز 2005 جىلى دا قوجا احمەت ياساۋي تاريقاتىنىڭ قازىرگى زامانداعى بەلدى وكىلى، عۇلاما اعامىز ىسماتوللا قاريگە ءبىراز قارالاۋشى ماقالا جازعان بولاتىن. كەيىننەن ونىسى وزىنە سوققى بولىپ ءتيدى دە... ورازدىڭ اعاسى نۇرلان الىمبەكوۆ - دىنارالىق الاۋىزدىق تۋدىرعانى ءۇشىن قاماۋعا الىنىپ، كەيىن سوتتى بولعانى تۋرالى باق ارقىلى قۇلاعدارمىز. قۇداي-اۋ دەسەڭىزشى، «قۇزىرلى ورىندار، ۇقك نەگە سوپى-زىكىرشىلەردى تەرگەپ-تەكسەرمەيدى» دەپ تاقۋا جاماعاتتتىڭ سوڭىنا كۇشتىك قۇرىلىمدارىن ايداپ سالام دەپ ءجۇرىپ، ويلاماعان جەردەن وراز الىمبەكتىڭ ءوزى ۇقك-ىنە قارسى ارەكەتكە كوشكەنىنەن دە حاباردار بولدى. «بىرەۋگە ور قازبا، ءوزىڭ تۇسەسىڭ» دەگەن وسى. ونىڭ ۇستىنە، ءبىر بەلگىلى عالىم اعامىز باقيلىق بولعاندا  «ول ۇكىمەتكە نارازىلىق رەتىندە وزىنە قول جۇمساپتى»-دەگەندەي جالالى جالعان ماقالا جاريالاپ، قارسى تاراپتان ساليقالى جاۋاپ تا العان ەدى... سوندىقتان دا، ونىڭ ياسساۋي جولىن ۇستانىپ، ناسيحاتتاپ جۇرگەندەرگە «ءپاتۋا» ايتۋعا مورالدىك تۇرعىدان ەش ھاقى جوق. زىكىرگە بايلانىستى بىردەمە ايتپاق بولعان  ەكەنسىڭ، ەندەشە تىڭدا!

ورەكە، زىكىر تۋرالى كەڭىرەك بىلگىڭىز كەلگەن بولسا قازاقتىڭ ەپوستىق جىرلارىن، ىلگەرىدە وتكەن شايىر، جىراۋلارىن مۇقيات وقىپ شىقساڭىز دۇرىس بولار.

«... الا تاڭمەن ارالاس، زىكىر ايتىپ زارلاعان، ءبىر قۇدايدىڭ دوستارى. قۇدايدىڭ دوسى كىم دەسەڭ كەشەگى وتكەن پايعامبار، سولاردىڭ جولىن قۇپ كورىپ، عۇلاما دەپ ايتقاندار... » - دەيدى كەردەرى ابۋباكىر اتامىز. ونى ازسىنساڭ زىكىردى «سەلكىلدەۋ، شايقالۋ» - دەپ قانا تۇسىنەتىن تاياز ويلى «بىلىمدىلەردىڭ» نازارىنا تۇركىستانداعى قارناق مەدرەسەسىنىڭ تۇلەگى عۇلاما عالىم، ەل اراسىندا «سارى مولدا» دەگەن اتپەن بەلگىلى بولعان بالماعانبەت بالقىبايۇلىنىڭ مىنا سىر سوزدەرىن ۇسىنايىق.

-         اللاعا كۇندىز-ءتۇنى زىكىر ەتسەڭ،

ايتىلعان تاۋباداعى شارتقا جەتسەڭ.

جەتەرسىڭ ماقسۇتىڭا ماحشار كۇنى،

دۇنيەدەن سول ادەتپەن ءوتىپ كەتسەڭ.

پەندەنىڭ ۇقسار ءدىلى قارا تاسقا،

تەسەتىن زات جوق دەمە تاستى باسقا.

زىكىر قايلا، تاس-دىلگە ۇرساڭ قاتتى،

مۋافىق بولسا ءدىلىڭ ىقىلاسقا.

ءولىمنىڭ كەلەتىنىن ويعا ساقتاپ،

تولار كوزىڭ مولتىلدەپ ىستىق جاسقا.

وڭنان تارت ءلا ءيلاھا ءيللا اللانى،

استىنا ۇر سول ەمشەكتىڭ، بۇل دۇعانى.

زىكىر تاھليل كوپ ايتقان

قاشار شايتان حالىقتان.

قاشقانداي شاباق شاشىراپ،

شورتان اتتى بالىقتان...

... زىكىرشى ھاقتىڭ دوسى دەپ

ايتقانىنا نانايىق.

حاق جولىنا عاشىق بوپ،

تىرىدەي كۇيىپ، جانايىق.-

بالماعانبەت اتامىزدى 1890-1970 جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەنىن ەسكەرسەك، زىكىردى يسماتۋللا قاري اكەلدى دەپ ايتىپ جۇرگەندەر نەگە سۇيەندى ەكەن... قانداي دالەلدەرى بار!

ىسماتوللا ماقسۇمدى قارالاۋعا ىنتا جىگەر بىلدىرگەن ەلەنا بۋروۆا حانىمعا «ءپاتۋا» ايتقىزۋ دا «اقيقاتشىلاردىڭ» باعاسىن ارتتىرىپ تۇرعان جوق. قازاق تاريحىنان، ءداستۇرلى دىنىنەن حابارى جوق  ءارى «اقىسىن بەرسەڭ، بوقىسىن شىعارىپ» تاپسىرىسپەن جۇمىس ىستەيتىن كۇماندى عالىمنىڭ ۋاجسىماعى  قازاق عىلىمىنىڭ تارلانى، ايگىلى باتىر باۋىرجاننىڭ ءتالىمىن كورگەن، ءپرينتسيپشىل مەكەمتاس اعا مىرزاحمەتۇلىمەن سالىستىرعاندا، تومەنگى سىنىپتىڭ وقۋشىسىن تىڭداعانداي اسەردە قالدىرادى ەكەن.

ەسىرتكى مەن ىشىمدىكتىڭ سالدارىنان جولدان تايعان ءۇش-ءتورت ادامنىڭ ءپاتۋاسىز اڭگىمەلەرى مەن «كورگەن قورلىقتارىن» ايتىپ زار ەڭىرەۋى اققا كۇيە باتتاستىرۋدىڭ تاپتىرماس قۇرالىنا اينالىپتى.. بىرىنشىدەن، ول بەيشارالاردى «ەمدەلسىن» دەگەن نيەتپەن مەدىرەسەگە تابىستاعان وزدەرىنىڭ تۋما-تۋىستارى بولاتىن. ىسماتوللا قاري ەشكىمدى كوشەدەن ۇستاپ الدىرعان جوق. ال كوپ اراسىندا ەم قونباعان ەكى-ءۇش ادام بار بولسا، ول وزدەرىنىڭ ەمدەلۋگە دەگەن شىنايى نيەتتەرىنىڭ جوقتىعىنان. سوندىقتاندا، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى م.و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى بازاربەك اتىعايدىڭ «سماتۋللا قاريدى قارالاۋ نەگە كۇشەيىپ تۇر... ماسۋدشاح پەن راببانيدىڭ كەڭەسشىسى بولعانى ءۇشىن بە؟ » - دەگەن ماقالاسىنان ءۇزىندى كەلتىرسەك ارتىق بولماس. («جاس الاش №113 21 قىركۇيەك 2002 ج)

«.. وسىدان ءۇش جىل بۇرىن  ءوزىنىڭ ءدىني تەرەڭدىگىمەن، يماني بايسالدىعىمەن اتى قازاقستانعا ءماشھۇر بولعان، حالىق اراسىندا «قاراسۋ» دەگەن اتپەن بەلگىلى مەشىت- مەدرەسە سول ۋاقىتتاعى باس ءمۇفتي راتبەك نىسانبايۇلىنىڭ پارمەنىمەن جابىلعان ەدى. بۇرىنعى اتا - بابا جولىن ءدىني مەدرەسەنى قالىپتاستىرعان 70 جىلعى بالشىبەكتىك ەزگى مەن تەپكىدەن ەسەڭگىرەگەن قازاق ۇلتىنىڭ رۋحىن كوتەرگەن، تىرشىلىكتىڭ بايانىنا باستاعان سماتۋللا قاري مايماق يشان نەمەرەسى ەشكىممەن داۋلاسپاي، سوتتاسپاي، «قۇدايدىڭ بۇيىرعانى بولار...» دەپ كەلگەن جاعى پاكىستانعا  قايتا اتتانىپ كەتكەن ەدى... مەشىت  - مەدرەسە جابىلار كەزدە، «ءسىزدى جازىقسىز قۋدالاپ جاتىر عوي سوتقا شاعىمداڭىنىز، ءبىز كومەكتەسەيىك» دەگەندەرگە، «ەگەر قازىر مەن ەلدى ولاي شۋلاتاتىن بولسام، ەرتەڭ باسقالار ەكى مولدا ساداقاعا تالاسىپ جاتىر دەپ كۇلەدى. قازاقپەن قازاق قىرلىسىپ، دۇشپانعا تابا بولمايىق» دەگەن-ءدى. سولايشا، ءبىر ساباق ءجىپ الماعان كۇيى سماتۋللا قاري مەدرەسەنى «قىزىققاندارعا» قالدىرىپ جۇرە بەرگەن... سماتۋللا قاري «قارىنداس -باۋىرىڭنىڭ ايىبىن اشۋدان ساقتان، الدىڭدا كەتىپ بارا جاتقان مۇسىلماننىڭ ايىبىن بايقاسان، ارتىڭداعىعا سەزدىرمەي جاۋىپ، جاسىرىپ ءجۇر. ونىڭ بىلىعىن كورسەتىپ، جاھانعا جار سالىپ، اتتانداعاننان تۇك شىقپايدى. باسقا دۇنيەنى بىلعايسىڭ...» دەپ وتىراتىن. ... ۇنەمى «قارىنداسىم، باۋىرىم، بۇل ۇلى توپىراقتىڭ قادىر قاسيەتىن بىلىڭدەر! دۇنيەدە مەن كورمەگەن ەل، جەر جوق، بىراق، جاھاندا ءبىزدىڭ قازاقستانىمىزدىڭ باسىنا قۇداي بەرگەن باق پەن بەرەكە، بايلىق پەن ىرىس جوق! ينشاللا، دۇنيەگە ەكى جاقسىلىق كەلسە، سونىڭ ءبىرى- قازاقتىكى... » - دەپ وتىرادى. سويتكەن، تەكتى اعامىزدى «اۋعان» دەدىك... تەكتى دەيتىن سەبەبىمىز، سماتۋللا قاريدىڭ اكەسى ابدىعاپپار قاري 1931 جىلى سىر وڭىرىندە قىزىل بالشەبەكتەرگە قارسى ۇلت- ازاتتىق كوتەرىلىسىن باستاعان اقمىرزا داموللا احۋننىڭ سەنىمدى سەرىگى بولعان. اقمىرزا احۋن وققا ۇشقاننان كەيىن، ارتىنان ەرگەن قالىڭ ەلىن قازىرگى اۋعان جەرىنە الىپ وتكەن قاھارمان. سماتۋللا ماقسۇمنىڭ ارعى اتاسى زامانىندا مەككەگە ەكى رەت جاياۋ بارىپ قايتقان، ەسىمىن قازالى، قارماقشى ءوڭىرى وسى كۇنگە دەيىن قۇرمەتپەن اتايتىن مايماق يشان...»

وقىرمانعا ۇزاقتاۋ ءۇزىندى ۇسىنعانىمىزعا كەڭشىلىكپەن قارار. ويتكەنى، تايقى ماڭدايىمىزعا قانشا تيسە دە بولمادى، سول توعىز جىل بۇرىنعىداي جاعداي قايتا قايتالانىپ تۇر. وزگەرگەنى شامالى.

قازىر «يسلامدى دۇرىس ۇستانىپ وتىر» دەپ ەسەپتەلەتىن كەيبىر ەلدەر ۇلكەن ءدىني توقىراۋدى باستان كەشۋدە. ءتىپتى، ولاردىڭ ءبىرسىپىراسى يسلامنىڭ اگرەسسيالىق باعىتى - «ءۆاحاببيزىمنىڭ» ىقپالىنا ءتۇسىپ قالدى. «ۆاححاب» جولىن ۇستانۋشىلار سەنىڭ ۇلتتىق مۇددەڭە، سالت-داستۇرىڭە پىسقىرىپ تا قارامايدى. اۋليە- امبيە دەگەندەرگە ءتىپتى قاس...كەشەگى «اقيقاتتان» دا وسى اعىمنىڭ يدەيالارىنىڭ شەتى قىلتيادى. بۇلاردىڭ ەل ءىشىن الا تايداي بۇلدىرۋگە كوشكەنى قازىر جۇرتتىڭ اۋزىندا ءجۇر. بۇل تاقىرىپتا ۇستامدىلاۋ مۋفتياتىمىزدىڭ ءوزى جاقىندا ۋاھابي، سالافيلەرگە وراي ءوز ءپاتۋاسىن جاريالاپتى. ءپاتۋادان ۇققانىمىز: بۇلار «اللا رازىلىعى ءۇشىن قۇران وقىپ، باقيلىق بولعانداردىڭ رۋحىنا (ارۋاقتارعا) باعىشتاۋعا، ونى ەسكە الۋعا، مازارلارعا بارۋعا ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسى ەكەن. ولگەن كىسى كىم بولسا دا جەرلەنىسىمەن ۇمىت دەيدى. دۇعالاردا پايعامبارلار مەن اۋليەلەردىڭ، پەرىشتەلەر مەن اتا-بابالاردىڭ اتىن اتاۋدى كوپتاڭىرلىكتىڭ بەلگىسى جانە اللاعا سەرىك قوسۋ دەپ ەسەپتەيدى. الاقان جايمايدى، بەت سيپامايدى. ۇلتتىق سالت-ءداستۇر مەن ادەت-عۇرىپتى تارك ەتكەن.» («يمان»، .№ 3(80), 2010 ج.، 14-بەت) وسى جەردە قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ ءوزىنىڭ دۇنيەگە قالاي كەلگەنى تۋرالى بايان ەتكەن كوپشىلىككە ءمالىم ءبىر اڭگىمەسى ەسكە ءتۇسىپ وتىر. اكەسى ءابىش اتامىز، اجەمىز ءالجاندى دۇنيەگە كەلگەن سابيلەرى شەتىنەپ كەتە بەرگەندىكتەن، ات  ارباعا قۇرباندىققا ارناعان مالدارىن سالىپ، رايىمبەك اۋليە اتامىزدىڭ زيراتىنا كەلىپ تۇنەيدى. سوندا ءتۇس كورگەن  انامىزعا وسى نۇرەكەڭنىڭ دەرەگى ايان ەتىلەدى. ەرتەسى دەگدار جاندار اكەلگەن مالدارىن سويىپ، سول ماڭداعى جەتىم- جەسىرلەرگە ۇلەستىرىپ «ءيا، اللا» دەپ اۋىلدارىنا كايتادى. كەلەسى جىلى تىلەكتەرىن قۇداي قابىل الىپ، شەكەسى تورسىقتاي ۇل بەرەدى. ول - قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆ. بۇعان اۋليەلەرگە تاس اتقىش م. تازابەكوۆ پەن ونىڭ شاكىرتى كەشەگى «اقيقاتتى» تۇسىرۋدە بەلسەندىلىك كورسەتكەن بۇلانىمىز مۇرات ەسجان نە دەيدى ەكەن؟! «اقيقات» اۆتورلارىنىڭ سوپىلىققا دەگەن كوزسىز وشپەندىلىگىنىڭ ءمانىسىن دە قمدب ءپاتۋاسى تۇسىندىرگەندەي. وندا: «بۇل (ۋاحابي-سالافي) اعىمداردى ۇستاۋشىلار يسلام دۇنيەسىنە جايىلىپ، ءتۇرلى مەملەكەتتەردە تۇرلىشە كورىنىستە ءجۇر. مىسالى، الجيردە يبن باديس فرانتسۋزداردىڭ اسسيميلياتسيا ساياساتىنان وزدەرىنىڭ ۇلتتىعىن ساقتاپ قالۋ جانە تاسساۋف (سوپىلىق) تاريحاتتارىنا قارسى كۇرەسۋشى ءتالىم رەتىندە قالىپتسقان» - دەيدى.

«حاباردىڭ» شىندىقتىڭ ساداعاسىنا جارامايتىن ءوز «اقيقاتىندا»  ىسماتوللا ماقسۇمعا تاڭىلعان ايىپتاردىڭ ءبىرى  رەتىندە ونىڭ كەڭەس-اۋعان (1979-1989ج.ج.) سوعىسى كەزىندە كەڭەس اسكەرىنە قارسى سوعىس قيمىلدارىن جۇرگىزگەن رابباني، احمەدشاح ماسۋدقا رۋحاني كەڭەسشى بولعانىن العا تارتادى.

بۇل جونىندە بازاربەك اتىعايدىڭ جوعارىداعى ماقالاسىندا: «ستوليچنايا گازەتا» قازاقستان ازاماتى سماتۋللا قاريگە كەڭەس- اۋعان سوعىسى كەزىڭدە سوۆەت اسكەرلەرىنە قارسى سوعىسقان دەگەن ايىپ تاعىپتى. ولار وزدەرىن وسى كۇنگە دەيىن 15 وداقتى «اعا حالىق» بيلەپ - توستەگەن سوۆەت كەزەڭىندە جۇرگەندەي سەزىنەدى ەكەن. سوندا، سماتۋللا قاري ەلىنە باسىپ كىرگەن، بالا شاعاسىن قىرۋعا كەلە جاتقان وككۋپانتتاردىڭ الدىنان ءدام-تۇز الىپ شىعۋى كەرەك پە ەدى؟! ءيا، سماتۋللا ماقسۇم قولىنا قارۋ الىپ سوعىسپاسا دا، قىزىل وككۋپانتتارعا قارسى كوتەرىلگەن ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ رۋحاني كوسەمى بولدى. ماسۋدشاح، رابباني ءتارىزدى اۋعان قولباسشىلارى سماتۋللا قاريدەن قەڭەس الىپ تۇرعان. ويتكەنى، ونىڭ ەل ىشىندەگى بەدەلى وتە جوعارى بولاتىن... «وسى جەردە ايتا كەتەتىن ءبىر جايت. قازىرگى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە تۇرىپ جاتقان وزگە ۇلت وكىلدەرى، قازاقستاندى قازاق ءتىلىن مەنسىنبەي وگەيلىك كورسەتىپ، وزەكتەن تەۋىپ جۇرگەن تۇستا ىسماتۋللا قاريدىڭ قاي مەملەكەتتە بولماسىن ىستەگەن ونەگەلى ىستەرى ۇلگى بولۋعا تۇرارلىق...» دەگەن ءتۇيىندى كورەمىز.

ءبىز 1991-1992 جىلدارى تۇركيادا بولعان ساپارىمىزدا كوپتەگەن اۋعاندىق بوسقىن تۇركى جۇراعاتتارىمەن كورىسىپ، ىسماتوللا قاري تۋرالى نەبىر عاجايىپ اڭگىمەلەردىڭ كۋاسى بولدىق. بارىدە قاريدىڭ ادالدىعىن، سوعىستا جاپا شەككەن، قاراپايىم حالىققا ىستەگەن جاقسىلىقتارىن جىر عىپ ايتاتىن...

ءبىر قىزىعى، 2002 جىلى «ستوليچنايا جيزن» گازەتىندە ناتاليا پەرشينا دەگەننىڭ «ءپاتۋاسى» ارقىلى ىسماتۋوللا قاريگە شابۋىل جاسالسا بۇ جولى دا «اقيقاتتىڭ» «جارشىلارى» ەلەنا بۋروۆانى تاۋىپ الىپتى. سوندا ءبىزدىڭ تاعدىرىمىزدى ۇلتتىق رۋحانياتىمىزدىڭ قاينارىنان مۇلدە بەيحابار  وسى حانىمدارعا شەشكىزسەك جەتىسكەن ەكەنبىز. الدە ەلدە ءجىبى ءتۇزۋ عالىم قالمادى دەگەن تۇسىنىكتى الدەبىرەۋلەر ەرىكسىزدەن ەرىكسىز سانامىزعا تىقپالاپ وتىر ما؟! ونىڭ ۇستىنە فيلم اۆتورلارىنىڭ دا كورسەتىلمەۋى «قىزىق» ەكەن. ولار نەدەن جاسقانىپ تاسادان تاس لاقتىرىپ وتىر، ەگەردە ايتقاندارىنا سەنىمدى بولسا ... «ايدالادا اق وتاۋ، اۋزى مۇرنى جوق وتاۋ» ءفيلمنىڭ اۆتورلارى تەرگەۋگە قىسىم كورسەتىپ، سوتتان تىس «ۇكىم» ايتىپ وتىرعانى ايدان انىق.  تەرگەۋ توبىنىڭ جەتەكشىسى قۇماربەكوۆ مىرزانىڭ تەلەديدار ارقىلى سوت بولماي جاتىپ ىسماتۋللا ماقسۇمعا «ۇكىم شىعارۋى» اتا زاڭىمىزدى سىيلاماعاندىق دەپ تۇسىنۋگە بولادى. قاريدى سوناۋ ازاتتىقتىڭ العاشقى كەزدەرىنەن ەتەنە بىلەتىن ادام رەتىندە ايتارىم: قازاقستان مەن ونىڭ ەلباسىنىڭ ىسماتوللادان اسقان دۇعاگويىن ءوز باسىم ەستىگەن دە كورگەن دە ەمەسپىن! ەندى سونداي دۇعاگوي اقساقالعا تۇرمەنى لايىق كورگەنىمىز جانعا باتادى.

«اقيقاتشىلاردىڭ» فيلمىندە جۇرەكتى ەزىپ، ويلانۋعا باستايتىن كادرلار دا جوق ەمەس. اسىرەسە، «سونداي ادامدى قورلاعانىمىز قالاي، جامان جاۋتىكتەر دە ءجۇر عوي ازاتتىقتا» دەپ سولقىلداپ جىلاعان باقىت ەسىمدى شىمكەنتتىك قارىنداسىمىزدىڭ ءسوزى ەشكىمدى بەي-جاي قالدىرماعان شىعار. سونداي-اق، ءوزىنىڭ عۇمىربايانىن اعىنان جارىلىپ ايتىپ وتىرعان ىسماتوللا قاريانىڭ «ەكى دۇنيەنىڭ مىرزاسى پايعامباردان العان ايانىمەن اتا مەكەنىنە اياق باستىم، ماعان ۇرىنعانداردىڭ وڭعانى جوق» دەپ ەسكەرتۋىن دە ول كىسىمەن ءبىر مارتە بولسا دا ديدارلاسقان اعايىن جەڭىلگە بالاي قويماس...

ىسماتوللا قاريدىڭ بار جازىعى، قازاق بالاسىنا ءدىندى جاتتان ىزدەمە، سەن ءىلىمىن ۇيرەنەر جاقسى ءسوز ءوز ىشىڭدە دە بار دەپ، سول اسىلداردى تانىتۋعا تالپىنعاندىعى. ءبىر قىنجىلتاتىنى مىڭنان اسا ناشاقورلىققا، ىشىمدىككە سالىنعانداردى تۋرا جولعا سالىپ، قاتارعا قوسقان تەڭدەسسىز ەڭبەگى، ءبىر قولدىڭ ساۋساقتارىنان ءسال عانا اساتىن ناشاقورلاردىڭ ارىز شاعىمىنا بولا تارك ەتىلسە قياناتتىڭ كوكەسى سول بولار!

PS. ايتپاقشى، «حابار» ەفيرىنەن وتكەن «اقيقاتتىڭ» ورىسشا نۇسقاسىندا ياسساۋي ءىلىمىن مۇنشا دارىپتەۋ اشىق ۇلتشىلدىققا جاتادى دەگەن ءتۇيىن ايتىلدى. ال پرەزيدەنت ن.نازاربەۆ وسى جىلدىڭ 11 ناۋرىزىندا تۇركىستاندا وتكەن زيالىلارمەن كەزدەسۋدە: «ءدىنىمىز مۇسىلمان، ءبىزدىڭ ءوز جولىمىز بار، ءوز جولىمىزعا ءتۇسۋ ءۇشىن ءبىز وسى قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ ىلىمىنە تابان تىرەۋىمىز كەرەك. ەگەر دە زەرتتەيتىن بولساق، ول قازاق ءۇشىن ناعىز كونفۋتسي بولىپ شىعادى... ءبىزدىڭ قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ حيكمەتتەرىن قاراپ وتىرساڭ، ءبىر داستارحاندا وتىرعاندا جانىڭدا ءار ءدىننىڭ وكىلدەرى وتىراتىن بولسا، ولاردىڭ بارلىعى باۋىرىڭ دەگەن ءسوز بار. ءبىزدىڭ ساياساتىمىز سول ەمەس پە؟! ەڭ الدىمەن ەلگە بىرلىك، ودان كەيىن ەڭبەككەرلىك كەرەك دەگەن، ودان كەيىن ءبىر ادامنىڭ توڭىرەگىنە توپتاسساڭ، سوندا عانا حالىق بولاسىڭ،  جۇرت سىيلايدى، بولاشاعىڭ بولادى دەگەن. بىزگە ودان ارتىق قانداي ءدىني فيلوسوفيا كەرەك؟» دەگەن بولاتىن. سوندا «اقيقاتشىلاردىڭ» پيعىلى ەلباسىنىڭ ساياي ۇستانىمىنا قارسى بولعانى ما؟ ءدال وسى كەزدەسۋدى دە «حاباردان» تاماشالاپ ەدىك قوي...