ەلىمىزدە كاسىپكەرلىكتە تابىسقا جەتكەن ايەلدەر از ەمەس. ءبىر قولىمەن بەسىك تەربەتىپ، ءبىر قولىمەن ءوز كاسىبىن جاساپ جۇرگەن نازىك جاندى قاھارماندارىمىزدىڭ ءبىرى - جانداي سانا شايحانقىزى. ول بۇگىندە «اDANAZ» وندىرىستىك كاسىپورنىنىڭ قۇرىلتايشىسى ءارى ديرەكتورى. سونداي-اق، ءتورت بالا تاربيەلەپ وتىرعان ۇلگىلى انا.

كەيىپكەرىمىزدىڭ اكەسى «ورتالىق قازاقستان» گازەتىندە جۋرناليست، ال، اناسى قاراعاندى قالاسىندا مەكتەپ مۇعالىمى بولعان. وتباسىنداعى ءتورتىنشى بالا، اكەسىنەن ەرتە ايىرىلعان. بالا كەزىندە اكە جولىن قۋىپ، جۋرناليست بولۋدى ارمانداعانىمەن، ول ارمانعا جەتە المادى. اكەدەن ەرتە ايرىلعان سانا اناسىنا كومەكتەسىپ ءجۇرىپ، ءومىر ءسۇرۋدىڭ وڭاي ەمەس ەكەنىن ءوز كوزىمەن كوردى. بۇعان قوسا قاراعاندىداعى ە.ا.بوكەتوۆ اتىنداعى قارمۋ-دىڭ ەكونوميكا فاكۋلتەتىن «قارجى جانە نەسيە» ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەنىمەن، ماماندىعى بويىنشا قىزمەتكە ورنالاسا المايدى. ءسويتىپ، كاسىپكەرلىككە بەت بۇرادى.

وتباسى مەن كاسىبىن قاتار الىپ جۇرگەن ارداقتى انا، اياۋلى جار، تابىستى كاسىپكەر سانا حانىممەن كىشىگىرىم سۇحبات جاساعان ەدىك. سول اڭگىمەمىزدى نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز.

- سانا حانىم، ءسىز كءوپبالالى انا بولۋمەن قاتار، جەكە كاسىپكەرلىكتى دە قاتار الىپ ءجۇرسىز. وسى جولعا قالاي كەلگەنىڭىز جونىندە ايتىپ وتسەڭىز... 

- مەن ءوزىم دە كوپبالالى وتباسىندا تاربيەلەندىم. ءبىزدىڭ ۇيدە 4 بالا بولدىق. اكەم وبلىستىق گازەتتىڭ ءجۋرناليسى بولدى. بىراق، ول كىسى ەرتە قايتىس بوپ كەتتى. مەن ول كەزدە 16 جاستا ەدىم. ال، انام مەكتەپتە پەداگوگ بوپ ىستەدى. اكەمنىڭ قازاسى مەنى ەرتە ەسەيتتى. ءسويتىپ، ومىردە بارلىق نارسەگە ءوزىم قول جەتكىزدىم.

مەن بالا كەزىمنەن وتباسىندا كوپ بالا بولعانىن ۇناتاتىنمىن. سوندىقتان، ەرتەرەك جۇمىس ىستەۋگە تىرىستىم.

1996 جىلى ۋنيۆەرسيتەتتى “ەكونوميكا” فاكۋلتەتىن “ساقتاندىرۋ” ماماندىعى بويىنشا ءبىتىردىم. بىراق، ماماندىعىم بويىنشا جۇمىسقا ورنالاسا المادىم. تەك، ەلىمىز ەگەمەندىك الىپ، نارىقتىق قاتىناستار جاڭادان باستاۋ الىپ جاتقان ساتتە جەكە كاسىپكەرلىككە بەت بۇردىم. ءسويتىپ، كوتەرمە جانە بولشەك ساۋدا قاعازدارىن ساتتىم. سول جۇمىستا ءجۇرىپ، جۇبايىم بولات سىبانبەكوۆپەن كەزدەستىم. ەكەۋمىز بىرىگىپ كومپانيامىزدى قۇردىق. تەك، ساۋدا-ساتتىقپەن اينالىسىپ قانا قويماي، قاعاز وراماسىن شىعارۋ قاجەت دەپ شەشتىك. ويتكەنى ول بىرىنشىدەن، ەكولوگيالىق جاعىنان قاۋىپسىز، ەكىنشىدەن، قاعاز وڭاي پايدالانىلادى جانە ونى بىرنەشە رەت قايتا وڭدەۋگە بولادى. ال، ەڭ باستىسى ول قورشاعان ورتاعا ەش زيان كەلتىرمەيدى.

(«اDANAZ» وندىرىستىك كاسىپورنىنىڭ ۇجىمى)

بۇگىندە بولات ەكەۋمىزدىڭ شاڭىراق كوتەرگەنىمىزگە 20 جىل بولدى. وسى ۋاقىتتا ءبىزدىڭ 4 بالامىز ومىرگە كەلدى. قۇدايعا شۇكىر، قازىر 1 قىز، ءۇش ۇل تاربيەلەپ وتىرمىز. ۇلكەن قىزىمىز انەل – چەحيا استاناسى پراگادا بيزنەس فاكۋلتەتىندە وقيدى. ارمانى – ءبىزدىڭ ءىسىمىزدى جالعاستىرىپ، پلانەتانىڭ تازالىعىن ساقتاپ قالۋعا ۇلەس قوسۋ.

(سانا حانىم وتباسىمەن)

ودان كەيىنگى ۇلىم - ءادىل. ول مۋزىكالىق مەكتەپتىڭ فورتەپيانو كلاسىن ۇزدىك بىتىرگەن. جانە، ۆوكالدى وقىپ، حالىقارالىق جارىستاردىڭ لاۋرەاتى اتانعان. ودان سوڭ، 2,5 جىل “ارىستان” اسكەري ليتسەيىندە وقىدى. الايدا، دەنساۋلىعىنا بايلانىستى ول مەكتەپتەن لينگۆيستيكالىق ليتسەيگە اۋىستى. بۇگىندە ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرسىندا گرانتتا وقيدى. قازىر مەملەكەتتەن اي سايىن ستيپەنديا الىپ تۇرادى. ۇلىم بولاشاقتا مەملەكەتتىك قىزمەتكەر بولۋدى ارماندايدى. ال، ءبىز ونىڭ ەل دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوساتىن ازامات بولاتىنىنا سەنەمىز.

ال، ەكى كىشكەنتاي ۇلىم ازات پەن زاكاري – مەكتەپ وقۋشىلارى. ازات 6-سىنىپتى ءبىتىردى. ماتەماتيكاعا قىزىعادى. ءتۇرلى وليمپيادالاردىڭ جەڭىمپازى. ونىڭ ىشىندە حالىقارالىق وليمپيادالار دا بار. سونىمەن قاتار، قۇرمانعازى اتىنداعى مۋزىكالىق مەكتەپتىڭ فورتەپيانو كلاسىن دا بىتىرەدى. جانە، ءارتۇرلى مارافوندارعا قاتىسىپ، ترياتلونمەن اينالىسادى.

ەڭ كەنجە ۇلىم زاكاري الماتى قالاسىنداعى № 90 فيزيكا-ماتەماتيكالىق مەكتەپ-ليتسەيىنىڭ 1-ءشى سىنىبىن ءبىتىردى. ول دا سۋرەت سالىپ، بي بيلەگەندى وتە ۇناتادى. سونداي-اق، ءجۇزۋ مەن تاەكۆاندوعا بارادى.

ارينە، جۇمىس ىستەۋ، ءوز كاسىبىڭدى جۇرگىزۋ، بالا تاربيەسى، وڭاي ەمەس. سوندىقتان مەندە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك بار ەكەنىن ەشقاشان ۇمىتپايمىن. مەن بالالارىمدى وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى قاستەرلەۋگە، ولاردى ەلىمىزگە قىزمەت ەتەتىن ازامات ەتىپ تاربيەلەۋگە مىندەتتىمىن. سوندىقتان، مەن وتباسىم مەن جۇمىسىما لايىقتى كوڭىل ءبولۋ ءۇشىن ۋاقىتتى دۇرىس جوسپارلاۋعا تىرىسامىن.

- ءسىز سونىمەن قاتار قوعامدىق جۇمىستارمەن دە بەلسەندى اينالىسىپ ءجۇرسىز. ونداعى كوزدەگەن ماقساتىڭىز جونىندە بىلسەك...

- مەن 2016 جىلدان باستاپ قوعامدىق جۇمىستارمەن اينالىسامىن. ياعني، قالالىق اكىمدىكتىڭ جانىنان قۇرىلعان ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى كوميسسيانىڭ مۇشەسىمىن. جانە قوعامدىق كەڭەستىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەر جونىندەگى ساراپشىسىمىن. مەنىڭ العا قويعان ەڭ ۇلكەن ماقساتىم – قوعامداعى كوپبالالى انالارعا جاردەم بەرۋ. مەنىڭ قوعامدىق قورىم سول ماقساتتا جۇمىس اتقارىپ كەلەدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن قولىمىزدان كەلگەنشە، كوپبالالى انالاردىڭ ماسەلەسىن شەشىپ، ولاردىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا كۇش سالىپ كەلەمىز.

قازىر ايەلدەردىڭ كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋىنا مەملەكەت تاراپىنان ۇلكەن قولداۋ كورسەتىلىپ جاتىر. مەن دە ءوز بيزنەسىمدە مەملەكەتتىڭ كومەگىن بارىنشا قولدانىپ جاتىرمىن. ماسەلەن، 2030 جىلعى جول كارتاسى بويىنشا جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەردى پايدالانامىن. ول ءۇشىن 10 600 تەڭگە كولەمىندە شاعىن جاردەماقى بەرىلەدى. وتە از، ارينە. بىراق، مەن ونى دا الامىن.

سونداي-اق، مەملەكەت ءبىز سەكىلدى كوپ بالالى وتباسىلارعا قولداۋ كورسەتىپ، بالالارىمىزدى تاربيەلەۋگە كومەكتەسىپ جاتىر. سوندىقتان، ءبىز دە بالالارىمىزدى مەملەكەتكە قىزمەت ەتەتىن ۇلتجاندى ازامات ەتىپ تاربيلەۋگە ءتيىسپىز. ويتكەنى، بالالار - ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز.

- قازىر، قوعامدا جاردەم سۇراپ، قينالعان كوپبالالى انالاردىڭ ماسەلەسى كۇنتارتىبىندە تۇر. ءسىز ول كىسىلەرگە قانداي كومەك بەرەر ەدىڭىز؟

- بالالار وزىنە سەنىمدى ورتادا ءوسۋ ءۇشىن ولارعا كوپ كوڭىل ءبولۋ كەرەك. ولاردىڭ بويىنا وتباسى قۇندىلىقتارىن ءسىڭىرىپ، ۇلكەنگە قۇرمەت كورسەتۋدى ۇيرەتۋ قاجەت. جانە، بالالاردى ەڭبەككە، مەيىرىم مەن جاقىن ادامىڭا قامقورلىق كورسەتۋگە، سونداي-اق، سالت-داستۇرلەرگە قۇرمەتپەن قاراۋعا باۋلىعان ءجون دەپ ويلايمىن.

ەڭ باستىسى – لايىقتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ جارقىن مىسالىن كورسەتۋ. ماسەلەن، مەن سپورتپەن شۇعىلدانىپ، مارافوندارعا قاتىستىم. بوس ۋاقىتىمدا ۆوكالمەن اينالىسىپ، ۆەلوسيپەد تەپتىم. مەن مۇنىڭ ءبارىن بالالارىممەن بىرگە ىستەدىم. ولارمەن بىرگە تابيعات اياسىندا سەرۋەندەپ، بالالارىما تابيعاتتى قۇرمەتتەۋدى ءىس جۇزىندە ءوزىم كورسەتتىم. مەنىڭشە، ءار اتا-انا بالاعا ەڭ اۋەلى ىسىمەن ۇلگى بولۋى ءتيىس.

ەگەر مۇنىڭ بارىنە ءتيىستى جەردە مۇمكىندىك بولماسا، ۇيدەن-اق كىشىگىرىم جۇمىستار ىستەۋگە بولادى. ياعني، ۇيدە وتىرىپ-اق، كيىم تىگۋگە، ينتەرنەت ارقىلى جۇمىس ىستەۋگە بولادى (بۇل سالا قازىر وتە تانىمال بولىپ كەلە جاتىر). قىسقاسى، ءبىر ورىندا تۇرالاپ قالماي، ۇنەمى العا جىلجي بەرسەڭىز ءبىر ناتيجە شىعادى.

قازىر الماتىدا ۇيدە وتىرعان وسىنداي انالارعا ارنالعان «باقىتتى وتباسى» اتتى جاڭا ورتالىق اشىلدى. ء“بىر تەرەزە” قاعيداتى نەگىزىندە قۇرىلعان بۇل ورتالىقتا، انالار  زاڭ جونىنەن، پسيحولوگيالىق جاعىنان، جۇمىسقا ورنالاسۋ بويىنشا كومەكتەر الا الادى. سونداي-اق مۇندا، سپورت كلۋبتارى مەن ەركىن ۇيىرمەلەر تاعى باسقا انالارعا پايدالى قىزمەتتەر كورسەتىلەدى.

- مەملەكەتتىڭ كومەگىنسىز ءوز كۇشىڭمەن ماتەريالدىق تابىسقا جەتۋدىڭ قۇپياسى قانداي؟

- ەشقانداي قۇپياسى جوق. تەك، ۇنەمى ءپوزيتيۆتى ويلاپ، ءبىر ورىندا توقتاپ قالماي، ۇنەمى جۇمىس ىستەۋ قاجەت. كەز-كەلگەن جاعدايدان شىعاتىن جول ىزدەسەڭىز، مىندەتتى تۇردە تابىلادى. سونىمەن قاتار، مەملەكەتتىڭ كوپبالالى انالارعا  جاساپ جاتقان مۇمكىندىكتەرىن بارىنشا پايدالانۋ. جانە، ءار ادام جەكە قاسيەتتەرىمەن قاتار، كاسىبي دەڭگەيىن دە ءوسىرىپ وتىرۋى قاجەت. سونداي-اق، باسىڭىزدى تىك ۇستاپ، ەشكىمنەن كومەك كۇتپەڭىز! الايدا، اتا-انا رەتىندە جاۋاپكەرشىلىگىڭىز جوعارى بولۋى ءتيىس!

Abai.kz