قازىر ءبىزدىڭ يسلام مەملەكەتى ەكەنىمىزدى  الەم حالىقتارى مويىنداپ وتىر.  دەمەك، ءبىزدىڭ ەل «ءدىن زاڭىن ۇستايتىن مەملەكەت» دەپ اللانىڭ الدىندا ۋادە بەرىپ قويعان دەۋگە بولادى. ونداي بولسا ءبىزدىڭ قۇقىعىمىزدى ۇكىمەت بۇزا المايدى. شاريعاتپەن جۇرۋگە، اللانىڭ ءامىرىن ورىنداۋعا، ءتاڭىردى ىزدەۋگە، بويدى تازالاپ ءجاننات جولىن ۇستاۋعا ۇكىمەت قارسىلىق كورسەتپەۋى ءتيىس.

بىراق، سولاي بولا تۇرا اتا زاڭىمىزعا «ءدىن مەملەكەتتەن بولەك، ءدىن مەملەكەتكە قارامايدى، ەكەۋى ەكى بولەك» دەپ جازىپ، الەم مويىنداپ وتىرعان شىندىققا قاراماي ارنايى باپ ەنگىزىپ قويدىق. ال، نەگىزى اتا زاڭدا  ۇلتتىڭ ءيسى، ءدىنى، بۇرقىراپ كورىنىپ تۇرۋى كەرەك بولاتىن. وسىندايدا «زاڭدا ولاي جازىلماعان، ەندى نە ىستەۋگە بولادى؟» دەگەن ىشتەن سۇراق جاڭعىرىعى ەستىلەدى. ال ونى اشىق ايتساڭ قابىلدانعان زاڭ بويىنشا سەن ۇكىمەتكە قارسىسىڭ.

ارينە، بۇل ءبىزدىڭ و باستان ءدىندى ەل بولىپ ۇستانۋدا، ءدىن تۋرالى زاڭدى قابىلداۋدا كەتكەن زياندى قاتەلىگىمىز كوپ. مۇنداي قاتەلىكتى تۇزەتۋگە بولادى. وعان قۇرال بولار ءبىلىم كەرەك. ول قۇرال - ءدىندى باسقارۋدا تەرەڭ ءبىلىمدى ىلىمدىلەر كەرەك. اللانى مويىنداۋدا مەملەكەتتى ءدىن جاعىن باسقارىپ وتىرعانداردىڭ اللاعا دەگەن تازالىعى مەن بەيىمدىلىگى، جوعارى دارەجەدە ءبىلىمى عانا ەمەس، ءىلىمي دارەجەدەگى ءبىلىمى بولۋى كەرەك. سول سەبەپتى دە قۇراندا: «وقىعان ادامدار، تۇسىنەتىن ادامدار» دەپ ءدىن ۇستانۋشىلاردى بولەدى. سەبەبى، «ءدىن – ءدىندار ادامدارعا امانات ەكەنىن ۇقسىن» - دەگەنى. ال ەندى وسىنداي ءدىندارلاردىڭ شىعۋى، وزگە دە جاناشىرلاردىڭ كوبەيۋى، اللا تاعالاعا بەيىمدەلگەندەردىڭ ءوسۋى، ءدىني باسقارمادا وتىرعانداردىڭ ءىلىم دەڭگەيىندە بولۋلارىنا الىپ كەلەتىن اللانىڭ قاتال سۇرانىسىنا جەتەدى. ال ول ورىندالماعان جاعدايدا اللادان قاتال سۇراۋ بار ەكەنىن ولاردىڭ وزدەرى دە بىلۋلەرى كەرەك.

وسى جەردە ەندى ۇكىمەتكە باتىل ساۋال قويۋعا بولادى. ويتكەنى، ۇكىمەت دايىنداعان  اتا زاڭداعى ەلدىڭ ءدىن تۋرالى ۇستانىمى بۇگىنگى تاڭدا الدىمەن وزىنە قيىنشىلىق تۋدىرىپ وتىر. ۇكىمەت نەگە:  «سەن قاناتىڭ بار ۇش» دەسە «جوق مەن تۇيەمىن» دەيتىن، «ەي، وندا اڭدىپ كەلە جاتقاندار سەنى ۇستاپ الىپ قويادى عوي»- دەسە «مەن تىعىلىپ قالامىن» دەپ باسىن قۇمعا تىعا سالاتىن، «تۇيە ەكەنسىڭ وندا جۇك ارتايىق» دەسە جوق مەن قۇسپىن» دەپ قاناتىن كوتەرتىن تۇيە قۇس (ستراۋىس) سياقتى  دىنىمىزگە قۇبىلمالى كوزقاراسپەن قاراپ، ءوز بولمىسىنا ۇقساس «قۇبىلمالى ءدىني قۇرىلىم – ءدىني اگەنتتىك پەن ءدىن مينيسترلىكتەرىن»  قۇرىپ، ارتىنشا ءدىن اتاۋىنان ۇركىپ قايتا جويىپ، حالىقتى الداۋسىراتىپ، قۇران ۇستانىمدارىنا ءوز زاڭدارىمەن اشىقتان اشىق قارسى شىعۋدا.  وسى ورايدا ۇكىمەت، نەگە ءوز حالقىنىڭ تاعدىرىن تەرەڭنەن قوزعاپ، سابىرلىعىن قۇرانعا اكەلىپ تىرەگەن ابايدى، «ءبىر اللاعا سيىنىپ، كەل بالالار وقىلىق» دەپ  بالادان باستاپ ءبارىمىزدى يماني تاربيەگە شاقىرعان ىبىراي ءالتىنساريندى تىڭدامايدى؟  ءوزىنىڭ العاش الىپپە بىلىمدەرىن ءدىني مەدرەسەلەردە العان الاش كوسەمدەرى ءدىني ۇستانىمدارىنا نەگە  اۋدارمايدى؟  "قازاقتى ەشقاشان دا ءوز دىنىنەن دە، جازۋىنان دا اينىتا المايسىز" - دەپ العاش شەگەلەپ ايتقان الاشتىڭ باس ۇستازى بايتۇرسىنوۆ ەمەس پە؟ ءدىندار ءماشھۇر ءجۇسىپ، شاكارىم، عۇمار قاراشتار سول قالىڭ الاشتىڭ ورتاسىنان كورىنگەن جوق پا؟ سول الاشتىڭ 1 جانە 2 سەزىنە قاتىسقان مولدالار تىرشىلىگى بىزگە نەگە ساباق بولماۋدا؟  يسلامدى ۇلت داستۇرىنە ساي تانۋ، ءتۇسىنۋ، ناسيحاتتاۋ سولاردان قالعان مۇرا. بۇگىندە ءبىز مويىنداماساق تا، كەسەنەسى كوك تىرەپ تۇركىستاندا تۇرعان اۋليەمىز  ق.ا.ءياسساۋيدى ءدىندار رەتىندە العاش تانىعاندار دا، تانىتقان دا سولار. ۇلت ۇستازى بايتۇرسىنوۆتىڭ ناۋان حازىرەتتى م.لومونوسوۆپەن سالىستىرعانىنان نەگە حابارسىزبىز؟ ءبىزدىڭ زيالى الاشتىقتار ەشقاشان ءوز دىننەن قول ۇزبەگەن.

وسى جەردە ءوز تاراپىمنان ءوزىم ارالاسقان ەكى دەرەكتى العا تارتىپ اڭگىمەنى ورىستەتكەلى وتىرمىن.  بىز، ەلىمىزدە كەشەگى ومىرگە كەلگەن  ءدىني اگەنتتىك پەن ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى  اشىلۋىن قانشاما ۋاقىت كۇتتىك. وسى ماسەلەنى كوتەرىپ، رەسپۋبليكالىق قوعامدىق ساياسي اپتالىق «قازاقستان» (№4, 29.01. 2004 ج.) گازەتىندە جاريالانعان «ءدىن ۇكىمەتكە كەرەك بولماسا دا حالىققا قاجەت! رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى ن. نازارباەۆ مىرزاعا اشىق حات» دەگەن ماقالاما سول كەزدەگى پرەزيدەنت  اپپاراتىنان  كونفەسسياارالىق قاتىناستار ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ر. جوشىباەۆ مىرزانىڭ; «ءبىزدىڭ ەلىمىز كونستيتۋتسيا بويىنشا زايىرلى مەملەكەت بولعاندىقتان ءدىن مينيسترلىگى ءبىزدىڭ ۇكىمەتىمىزدە بولۋعا ءتيستى ەمەس» دەگەن سول جىلعى جاۋاپ حاتى ءالى كۇنگە مەنىڭ مۇراعاتىمدا ساقتاۋلى تۇر. سول «بولمايدى» دەگەن ءدىني قۇرىلىمدار قۇرىلدى عوي. بولمايدى دەگەن نارسە بولادى ەكەن عوي. بىراق وسى قۇرىلىمدار نەگە تەز قۇرىلىپ، نەگە تەز قۇردىمعا كەتتى؟

اللانىڭ ءامىرىنسىز ەشتەڭە بولمايدى. ومىردەن وتكەن اتا بابامىزدىڭ تىرشىلىگىندە تىلەگەن دۇعالارىنا وراي، وق شىعارماي-اق قول جەتكىزگەن ەگەمەن ەلىمىزگە بۇل ءدىني قۇرىلىمدار دا جاراتۋشىنىڭ بەرگەن سىيى بولاتىن. ەلىمىز ەگەمەندىگىن العاندا  اتوم قارۋى الەۋەتى جونىنەن الەمدەگى العاشقى ءتورت مەملەكەتتىڭ ءبىرى، ال  مۇسىلمان ەلدەرى اراسىندا وسى جويقىن قارۋعا يەلىك ەتكەن تۇڭعىش مەملەكەت بولدى. ءوزىن عانا ەمەس، الەم مۇسىلمان ەلدەرىن قاناتىنىڭ استىنا الىپ قورعاي الاتىن الەمدىك الەۋەتكە جەتتى.  ءدىني پايىمى بارلارعا - ەلىمىزدە مۇسىلمان، يسلام، ءدىن اتى وسىلاي ءوز شوقتىعىن كورسەتتى. وسىلاي ءوز سىيىن بەرگەن جاراتۋشى يەمىز نەگە ول قۇرىلىم اتاۋىن قايتا قۇردىمعا جىبەرتتى. ويتكەنى، اتالىنعان  قۇرىلىمدار ءدىن اتاۋىنا ساي جۇمىس جاسامادى، دىنگە كەرى جۇمىس جاسادى.

از كەم مىسالدار كەلتىرەيىك. سول كەزدەگى ءدىن ءمينيسترى باق-قا بەرگەن سۇبحاتتارىندا; «ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرورريزمگە قارسى ءىس قيمىل جونىندەگى 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاما» ازىرلەپ جاتقانىن ايتىپ جار قۇلاعى جاستىققا تيمەسە، الماتىدا جاستار اراسىنداعى ءدىني ەكسترەميزمنىڭ الدىن الۋداعى ايەلدەر ۇيىمدارىنىڭ ءرولى دەگەن رەسپۋبليكالىق كونفەرەنتسيا ءوتىپ، وندا ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرورريزمگە يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ ۇرانى كوتەرىلدى. ءبىراز ءدىنى تاياز عالىمدارىمىز; «ەلىمىزدە ءدىني تەرروريزم مەن ەكسترەميزم ەپيدەمياسى ەتەك جايىپ بارادى» دەپ جۇرتتى ۇرەيلەندىرىپ باقتى. بۇدان دا سوراقىسى استاناداعى بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا وتكەن «يسلام جانە وركەنيەت» تاقىرىبىنا ارنالعان ءىى رەسپۋبليكالىق يمامدار فورۋمى; «…جولداۋدا جۇكتەگەن مىندەتتەردى ساپالى ورىنداۋ ماقساتىندا ءدىني  ەكسترەميزمنىڭ الدىن الۋ، تۇلعالاردى وڭالتۋ جانە  ولارعا اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى جان-جاقتى ءبىلىمدى، بىلىكتى جانە مەملەكەت مۇددەلەرىن قورعاي الاتىن يمامدار كورپۋسىن ء(دىندارلار ءدىننىڭ مۇددەسىن قورعايتىن يمامدار تۋرالى ايتۋى كەرەك ەمەس پە؟. ب.ا.) جەتىلدىرۋ قاجەت دەپ سانايمىز» دەپ ۇندەۋ تاستادى. («ە.ق.» مەن «ايعاق» گازەتەرىنەن.ءساۋىر ايى. ب.ا.).اۋ، وسىلايشا ۇرانداتىپ جاتقاندار ءوز سوزدەرىنە وزدەرى نەگە زەردەلەپ ءمان بەرمەيدى؟ ءسوز – دۇعا، اللانىڭ قازىناسى. سويلەم – اللانىڭ ادامدارعا ويىن جەتكىزۋگە بەرگەن مۇمكىندىگى. نەگە ولار; «ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنەن قورعانايىق!» دەگەن ءسوزدى، «الدىمەن ءدىندى – دىنگە جاپسىرىلعان ەكسترەميزم مەن تەرروريزم اتاۋىنان قورعايىق!» دەگەن سوزگە الماستىرىپ، جاندارى شىرىلداپ، ءداستۇرلى دىنىمىزگە وزدەرىنىڭ قۇرمەتى مەن جاناشىرلىعىن كورسەتپەيدى. مىنا باعدارلاما مەن باستامالار، ءسوز توركىنىن تۇسىنگەن ادامعا – ءدىن اتىن بۇركەمەلەنىپ ءدىن دۇشپاندارىنىڭ سويىلىن سوعۋ، يسلام اتىن جامىلعان سودىرلاردى قورعاۋ بولىپ تۇرعان جوق پا ؟! بۇل «بەلسەندىلەر» ءدىن ەمەس، ءدىننىڭ اتىن جامىلعانداردىڭ سالىپ جاتقان ىلاڭى ەكەنىن نەگە ءوز اتىمەن ايتپايدى؟ مەن كورگەنىمدى كورگەن قالپىندا وسىلاي جۇمسارتىپ ايتسام دا، وسى ۋاقىتقا دەيىن جالعىز ءارپى وزگەرمەگەن قۇراندا; «ولاردىڭ ىشىندە كىتاپتى بىلمەيتىن ناداندارى دا بار. ولار تەك قانا باسشىلاردىڭ ايتقانىن ىستەپ، بوس قيالمەن كۇپىرلىكتە عانا جۇرەدى» دەپ قاتاڭىراق ايتقان. («باقارا»، 78 ايات).

مەن وسى ورايدا; «ءدىني ەكسترەميزم مەن ءدىني تەرروريزمنەن قورعانايىق ەمەس، الدىمەن ءدىندى – دىنگە جاپسىرىلعان ەكسترەميزم مەن تەرروريزم اتاۋىنان قورعايىق! ەلباسىمەن ەلىمىزدەگى يسلامنىڭ جايى تۋرالى ەركىن اڭگىمە» دەگەن تاقىرىپپەن وقىرمانعا وي سالار ماقالا جاريالادىم («ءتورتىنشى بيلىك» گازەتى، №9, 15 مامىر، 2017 ج.). وعان ۇزاتپاي ءدىن ىستەرى كوميتەتىنەن توراعا مىندەتىن اتقارۋشى ب.كۇلەكەەۆ دەگەن ازاماتتان مىنانداي جاۋاپ تا جەتتى.  «... بۇگىنگى تاڭدا الەمدىك جانە حالىقارالىق تاجىريبە كوپتەگەن مەملەكەتتەر ءدىني ەكترەميزم مەن تەرروريزم دەگەن تەرميندى تۇراقتى قولدانادى. وسى كۇنگە دەيىن بۇل تەرمينگە حالىقارالىق قاۋىمداستىق، الەمگە تانىمال بەدەلدى عالىمدار تاراپىنان شەكتەۋ قويىلىپ، قارسىلىق بىلدىرىلگەن جوق... بۇدان باسقا، قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدە قر ءدىني ەكسترەميزم مەن تەروريزمگە قارسى ءىس قيمىل جونىندە 2013-2017 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلۋدا. باعدارلامانىڭ ازىرلەۋشىسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ تەروريزمگە قارسى ورتالىعى بولىپ تابىلادى. باعدارلامانى ىسكە اسىرۋشىلار بارلىق مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن وبلىستاردىڭ، استانا جانە الماتى قالالارىنىڭ اكىمدەرى بولىپ تابىلادى. سونىمەن قاتار، وسى باعدارلامانىڭ جالعاسى رەتىندە قر ءدىني ەكسترەميزم مەن تەروريزمگە قارسى ءىس قيمىل جونىندەگى 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاما جوباسى قالىپتاستىرىلۋدا. ۆەدموستۆو ارالىق جۇمىس توبى شەڭبەرىندە مەملەكەتتىك باعدارلامىنىڭ جوباسى بىرنەشە رەت مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قاتىسۋىمەن مۇقيات پىسىقتالىپ، الدىن الا كەلىسىلدى».

مىنە، قازىرگى ۇكىمەت ۇستانىمى! جاسىرىپ، قىسىلىپ، قىمتىرىلىپ وتىرعان جوق. ءدىندى كۇستانالاپ، وعان ادامداردىڭ جاساعان بار بىلعانىشىن جاۋىپ وتىر. بۇنى ايتىپ وتىرعانىم ءدىن تۋرالى جاڭا زاڭدى قابىلداۋدا  ۇكىمەت اسىقپاي سابىرمەن تون ءپىشۋى كەرەك. ەلىمىزدە دايىندالىپ جاتقان «ءدىن تۋرالى» زاڭ، وسى ورايدا ەل بولىپ ويلانىپ قابىلدار يماني قۇجات بولۋى كەرەك. ءدىن - ءتىرى دۇنيە. ءدىننىڭ يەسى - اللا، قوجاسى سونى ۇستاناتىن جاندار. زاڭدى دىڭگەگىندە ءدىنى بار ءدىن زيالىلارى دايىنداۋى كەرەك. قازىر بىزدەگى مىقتى ءدىندارلار بار جوعى قۇراندى جاتقا بىلەتىن، بار جوعى قاريلىق دەڭگەيدەن اسپاعاندار، تازا ءدىن ىلىمىنەن حابارى از جاندار. قازىرگى دايىندالىپ قويعان زاڭ جوباسى، كورشى ەلدەردىڭ ءدىن تۋرالى زاڭدارىنىڭ قۇراما كوشىرمەسى. ول قازاققا  تولىمدى زاڭ بولىپ سىڭىسپەيدى. ءبىز اتا بابامىز ەنشىلىپ بەرىپ كەتكەن ءدىني داستۇرىمىزگە ءار ۋاقىتتا ادال بولۋىمىز كەرەك. اسىعىس زاڭ قابىلدانىپ كەتسە ونىڭ اقىرى زاۋالدى بولادى،  قايتا جوندەۋ كوپ ۋاقىت الادى.  وسىنداي اسىعىستىقتان كەزىندە اتا زاڭىمىزعا ەنىپ كەتكەن  كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە اتەيست-كوممۋنيستەردىڭ ساناعا مىقتاپ ءسىڭىرىپ تاستاعان ء“دىن مەملەكەتتەن بولەك!” دەگەن  جالعان ۇرانى، شيرەك عاسىردان بەرى اتا زاڭىمىزدان الىنباعان اقتاڭداق بولىپ تۇر. ءدىندى جوققا شىعارىپ، وسى ۇراندى شەگەلەپ كوتەرگەن سول ۇلى يمپەريانىڭ ءوزى جاراتۋشىنىڭ قارعىسىنا ۇشىراپ، جەر بەتىنەن جويىلىپ كەتكەنىن كورىپ وتىرعان جوقپىز با؟ قۇرانداعى «اللا - ءوز ءدىنىن ءوزى قورعايدى!» دەگەن سۇرەنىڭ ءمانىن ۇعىنىپ، تىپ-تىنىش تۇرعان ءدىن اتىن لاستاۋدان قورقۋىمىز كەرەك.

وسى جەردە ەلباسىمىزدىڭ وسىدان ون بەس جىل بۇرىن; «...يسلامدىق قاۋىپ قاتەر» دەگەن ۇعىمدى ەرىننىڭ ۇشىمەن ايتا سالۋ وپ-وڭاي بولعانىمەن، ونىڭ، ۇرەيلى قاناتىنىڭ كەڭگە جايىلىپ بارا جاتقانى سونشالىق، ەندى يسلام تاراپىنان بولاتىن ميفتىك قاۋىپ قاتەر تۋرالى ەمەس، يسلامنىڭ ءوزىن ناقتى  قورعاۋدىڭ قاجەتتىگىن ءسوز ەتەتىن كەز كەلدى...» («سىندارلى ون جىل»، 2003 ج.) دەپ اللا اۋزىنا سالعان ءسوزىن بۇگىن قايتا العا تارتقىم كەلىپ وتىر. ويتكەنى، ءدىن - ۇلتتان دا، تىلدەن دە بۇرىن، ادام اتا كەلمەي تۇرعاندا، ومىرگە كەلەتىن ءار ادامدى  تاربيەلەيتىن قۇرال رەتىندە جاراتۋشى تاراپىنان ازىرلەنگەن ناقىل-قۋات.

ارينە، ءدال قازىر ەلدە باس جارىپ، كوز شىعارىپ جاتقان ەشتەڭە جوق سياقتى، بىراق ەرتەڭى جۇمباق بولىپ تۇرعان بۇل جويقىن سەلگە ار-وجدان تۇرعىسىنان قاراۋ - ءوز تۋعان جەرىمىزدە، ەلىمىزدە تۇرعان ءبىزدىڭ ۇلتتىق قۇقىعىمىز. مىسالى، بۇعان دەيىن پارلامەنتتە دىنگە بايلانىستى ءماجىلىس دەپۋتاتى م. اشىمباەۆ جەتەكشىلىك ەتەتىن، دىنگە باسشىلىق ەتەتىن مينيسترلىك جانىندا ءمينيستردىڭ ءوزى جەتەكشىلىك ەتەتىن  كوميسسيا  جۇمىس جاساعان ەدى. وسى ەكى كوميسسيا قۇرامىنا ەنگەن ازاماتتار اراسىندا  ناعىز ءدىن جاناشىرلارى بايقالمادى. مەنىڭ جەكە پىكىرىم – قولتىعىنا قۇران قىستىرىپ، ءتىلىنىڭ ۇشىمەن عانا ءدىن دەپ ايتقان جاندار دىڭگەگىندە ءدىنى جوق بولسا، ولار ەش ۋاقىتتا ءدىننىڭ ناعىز  جاناشىرى بولا المايدى. وسى تۇرعىدان تارازىلار بولساق  كوميسسيا قۇرامىنا ەنگەن  ءدىن تەولوگتارى دەپ كورسەتىلگەن عالىمداردىڭ  دا كوپشىلىگى قاجەتتى ءدىني ءىلىم الماعاندار، ءتىپتى وزدەرى ءدىندى ۇستانباعان اتەيستەر. ولاردىڭ كوبى عىلىمي اتاقتارىن دا ءدىندى جوققا شىعارۋدان قورعاعاندار،  دىني ورەسى تاياز جاندار.

بۇلاي ايتىپ وتىرعانىم، ءبىزدىڭ ەلدە;  «ەلدى ەل ەتەتىن – ءدىن» ەكەنىن تۇسىنەتىن جاندار ازىرگە از بولىپ وتىر. سوندىقتان ءدىندى، اللانى ىزدەپ تابۋعا ءبىز بەيىمدەلۋىمىز كەرەك.  سونداي مەملەكەتتە عانا دۇرىس تىرشىلىك ەتىپ، ۇستانعان ءدىنىمىزدى نۇرلاندىرا الامىز. بۇل ادام بويىنىڭ اللاعا دەگەن ىڭعايلانۋى. زاڭ مەن شاريعاتتىڭ اراسىنداعى ارا قاشىقتىقتى ۇيلەستىرۋ. شاريعات اللانىڭ زاڭى بولعاندىقتان ول قاشاندا زاڭنان بيىك تۇرۋى كەرەك. قازىر كەي مەملەكەتتەر وسى ۇستانىمدى ۇستاۋدا سوزگە كەلىپ جاتسا، كەي مەملەكەتتەر سونى ۇستانباۋدا سوزگە كەلۋدە. قۇراندا كۇللى جەر بەتىندەگى ادام بالاسىنا بىراق ءدىن تۇسىرىلگەنىن ايتادى.  ءبىر-اق قۇداي، بىراق يسلام بار ەكەنىن بىلگەن سوڭ ءار مەملەكەت  ءوز ۇستانىمىنا قاراي وسى جولعا بەيىمدەلۋى كەرەك. ءبىز بۇل جولعا تازالانۋ ارقىلى عانا جەتەمىز. سەبەبى تازالانۋعا بەيىمدىلگەندەرگە عانا قۇداي ءوز جولىن كورسەتەدى. قازاق ۇستانعان ءدىننىڭ اتى – يسلام. سوندىقتان وسى كۇنگە دەيىن ءوز اتتارىنان وزدەرى شوشىپ جۇرگەن  رەسپۋبليكالىق مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسى،  رەسپۋبليكالىق يسلام ۇيىمى اتاۋىمەن قايتا قۇرىلىپ، اتىنا ساي جۇمىس جاساعانى ماقۇل.  ەلدەگى قازىرگى ءدىن دەرتىن ( جالپى دىندەگى ەمەس، سەبەبى اللانىڭ ءدىنىن ەش ۋاقىتتا دەرت شالمايدى. ب.ا.) مەملەكەتتىك تۇرعىدان قولداۋ ارقىلى عانا قۋاتتاندىرىپ ساۋىقتىرۋعا بولادى.

جاراتۋشىمىز قۇراندا; «ون سەگىز مىڭ عالامدى سەندەر ءۇشىن جاراتتىم، ول مەنىڭ قازىنام، سەن سۇراساڭ مەن بەرەمىن، مەن پاكپىن، مەن جومارتپىن جانە ۋادەگە بەرىكپىن» دەگەن. ءبىزدىڭ ەلدىڭ ەگەمەندىگى – كەشەگى ومىردەن وتكەن بابالاردىڭ تىرشىلىگىندە سۇراعان دۇعاسىنا بەرگەن اللا تاعالانىڭ سىيى. بۇل - جاراتۋشىنىڭ سىيى، ءدىنىنىڭ - قۇدىرەتى.

وسىنى كورە، بىلە تۇرا، كەشەگى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ شەكپەنىنەن شىققان، سونىڭ اتەيستىك مەكتەبىندە ءبىلىم العان  بىزدەگى بۇگىنگى ساياسي كۇش جەتەكشىلەرىنىڭ ءبارى اسىل دىنگە ۇركە قاراپ، ءدىننىڭ بار ەكەنىن، ونىڭ ماڭگى  ءتىرى ەكەنىن مويىنداعىلارى جوق. بۇل دەرت - ساياسي پارتيالاردىڭ عانا ەمەس، اللانىڭ سىيىنا وپ وڭاي ەگەلىك ەتكەن ۇكىمەتىمىزدىڭ دە ايىقپاس دەرتى بولىپ وتىر. قازىر ءبىزدىڭ ەلدە ەل پرەزيدەنتى جەتەكشىلىك ەتەتىن الەم دىندەرى قۇرىلتايى حاتشىلىعى مەن اتى كۇندە وزگەرىپ، اقىرىندا مينيسترلىكتىڭ ءالجۋاز ءبىر كوميتەتى دارەجەسىندە قالعان ءدىني كوميتەت اتالاتىن ەكى قۇرىلىم بار. وسى دۇرىس پا؟  سوندا ءۇش جىلدا ءبىر رەت وتەتىن الەمدىك جانە  ءداستۇرلى ءدىن كوشباسشىلارىنىڭ قۇرىلتايى ءۇشىن ارنايى قۇرىلعان حاتشىلىقتىڭ اتقارار قىزمەتى نە؟  بۇل قۇرىلىم سول ءۇش جىلدا ءبىر وتەتىن جيىندى ۇيىمداستىرۋدان باسقا قازاققا نە تىندىرىپ، نە كومەگىن بەرىپ وتىر؟ قازىر قاراماعىندا بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم سارايى بار، وندا مادەنيەتتەر مەن دىندەردىڭ ورتالىعى قىزمەت جاسايتىن بۇل قۇرىلىمنىڭ شتاتتاعى قىزمەتكەرلەرى دە بارشىلىق. سوندا كۇندە اتى اۋىسىپ وتىرعان ءدىني كوميتەت قوسامجارلانىپ نە ىستەپ وتىر؟ نەگە ەكەۋى بىرىكتىرىلمەيدى؟ بۇدان جيىرما جىل بۇرىن  ۇكىمەت جانىندا كەڭەس ۇكىمەتى كۇيرەگەن سوڭ ءتورت جىل جابىلىپ قالعان ءدىني حاتشىلىق قايتا اشىلىپ، ونىڭ توراعالىعىنا ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بەكىتىلگەن ەدى. سول كەزدە ومىرگە كەلگەن وسى قۇرىلىمدى پرەزيدەنت اپپاراتى جانىنان قۇرىپ، نەگە تىزگىنىن قازىر الەمگە ءدىندى قولداۋشىلىعىمەن كورىنىپ جۇرگەن ەلباسىنا ۇستاتا سالماسقا؟...

قازىر بىزدە نە كوپ، پارتيالار كوپ. پارتيا دەگەنىمىز قاۋىمداسىپ جۇمىس جاساۋ. بىزدەگى بار پارتيا كەشەگى اتەيزمدى ۇستانىپ، بۇگىندە جەر بەتىنەن جويىلعان، كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ بەسىگىنەن شىققان ۇيىمدار. بۇل قاۋىمداستىقتار  اراسىندا ءداستۇرلى ءدىنىمىزدى قورعايتىن، دىنگە جاناشىر بولاتىن ناقتىلى ۇجىم ازىرگە  جوق. كەزىندە ءدىندارلاردىڭ  دارمەنسىزدىگىن پايدالانعان ۇكىمەت ءوز زاڭىمەن ءدىندى قورعايتىن مۇنداي ۇيىمدى  قۇرۋعا تيىم سالىپ تاستاعان. سوندا ءداستۇرلى ءدىنىمىزدى كىم قورعاۋى كەرەك؟..

مەنىڭ ايتپاعىم ەل اتىنان قيمىل جاساپ وتىرعان وسى ساياسي كۇشتەردىڭ قيمىلىندا ورتاق ءبىر كەمشىلىك بار. ول كەمشىلىك - سەنىم جۇتاڭدىعى. سەنىم – ءدىن. دىنىمەن كورىنبەگەن بۇل كۇشتەر ەل ەرتەڭىنە، ءوز ەلىنىڭ تولىق تابيعي جاراتىلىس بولمىسىمەن ەمەس، باتىس ەۋروپانىڭ نەمەسە كورشى ورىس ەلىنىڭ قيمىلىنا ەلىكتەپ، نوقتالى بوتاداي قيمىل تانىتۋدا. بۇل – دارمەنسىزدىك! ۇلتتىق قوزعالىس - ۇلتتىق بولمىسىمەن كورىنۋى ءۇشىن، وزگەگە ۇقسامايتىن  وزىندىك مىنەزى بولۋى كەرەك جانە ول مىنەز سول ۇلتتىڭ بولمىسى نەگىزىندەگى ءداستۇرلى دىڭگەگى دىنىنە ارقا سۇيەمەسە ەش قاشان ءپاتۋا تاپپايدى. الەم كارتاسىنا نازار سالساق بىزدەن دە حالقى از، جاعدايلارى بىزدەن الدە قايدا تومەن قانشاما مەملەكەتتەر، الەمدەگى الپاۋىت ەلدەرگە جالتاقتاماي-اق، ەشكىمگە ۇقساپ باقپاي-اق، جاراتىلىسىنداعى ۇلتتىق  ابىرويىمەن باياندى تىرشىلىگىن جاساپ جاتىر. بىرەۋدەن ارتىق، بىرەۋدەن كەنجە قالسا دا ەشكىمنەن ىقپايدى، ەشكىمنەن بۇگەجەكتەپ قايمىقپايدى، ەشكىمگە جالتاقتامايدى، ەشكىمگە ۇقساعىسى دا كەلمەيدى. ويتكەنى، ومىرلىك قالىپتاسقان وزىندىك ۇلتتىق بولمىس بىتىمدەرى مەن وزدەرىنە ءتان ءدىني داستۇرلەرى بار. قىزىعاسىڭ...

ءدىننىڭ يەسى - اللانىڭ ءوزى! اللاعا قارسى كەلۋ اللانىڭ قاھارىنا ۇشىراۋ عوي! دىنگە ەنجارلىق  ەلگە دە، ەلدىككە دە قاۋىپ، ەلدەگى ءدىني ۇردىستەردىڭ تەرىس باعىت الۋىنا جول اشادى. وسى ورايدا مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسى يسلام ءدىنى ءۇشىن تابان تىرەپ جۇمىس ىستەپ، رەسپۋبليكلىق يسلام ۇيىمى دەگەن ات الۋى كەرەك. ەلدەگى مۇسىلماندار قۇقىعىن پايدالانىپ، ءدىن جۇمىسىن ۇكىمەت بيلىگىنە بەرىپ، ءدىني ءداستۇر تۋرالى ءپاتۋانى دا سولارعا ايتتىرتىپ  قويماۋعا ءتيىس.

قازاق حالقىن ۇلت ەسەبىندە ساقتايمىز، ەلدەگى ءدىن يسلامدى قورعايمىز، «وسى دىنگە سىنالاپ كىرىپ الىپ، ۇلتتىڭ ءوز ىشىندە بولاتىن قاقتىعىستاردى تۋدىرۋدى نيەت ەتىپ وتىرعاندارعا ەل بولىپ توسقاۋىل قويامىز» دەسەك، بىزگە  قازىر ۇلتتىق دەموكراتيالىق باعىتتاعى مۇسىلماندار پارتياسى قاجەت-اق  دەپ ويلايمىن. بۇل ورايدا  كورشى ەلدەردىڭ ونەگەلى تاجىريبەلەرىن ەل تىرشىلىگىنە ەنگىزسەك، ۇتپاساق - ۇتىلمايمىز. قازىر رەسەيدىڭ ءۇش ايماعىندا مۇسىلماندار پارتياسى، “نۇر” مۇسىلماندار قوزعالىسى جانە رەسەي مۇسىلماندار وداعى، دۋمادا مۇسىلماندار فراكتسياسى جۇمىس جاساسا، ازەربايجاندا ازەربايجان يسلام پارتياسى، تاجىكستاندا روستوحوز جانە يسلام قايتا ورلەۋ پارتياسى، ۋكراينادا ۋكراين يسلام پارتياسى جۇمىس جاساپ وتىر. بۇل از دەسەڭىز، ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىگىن ءبىرىنشى تانىعان تۇركيانىڭ ۇكىمەت باسىنا كەلگەن ادىلەت جانە دامۋ پارتياسىنىڭ توراعاسى رەدجەپ تايىپ ەردوعان پارتياسى جۇمىسىنان نەگە ونەگە المايمىز. بۇل ەلدەر دە وزدەرىن زايىرلى مەملەكەت سانايدى. تاعى ءبىر ەسكە ۇستار جاعداي تاجىكستانداعى ۇزاققا سوزىلعان ازامات سوعىسىنا سوڭعى جىلدارى قۇرىلعان مۇسىلمان پارتياسى نۇكتە قويىپ بەردى. ال ەندى باسقا دىندەگى الەمنىڭ الىپ مەملەكەتتەرى وزدەرىنىڭ ۇستانعان  دىندەرىن قالاي قۇرمەت تۇتىپ وتىر. كەشە عانا شاڭىرىق كوتەرگەن يزرايل مەملەكەتى ءوز دىنىنە ارقا سۇيەپ قانا قايتا قۋاتتانىپ ومىرگە كەلىپ، الەمدى وزىنە قاراتىپ وتىر.  ءدىن جۇرگەن جەردە سەنىم مەن يمان جۇرەدى، يمان جۇرگەن جەردە الەم حالىقتارى ءۇمىت ەتەر ەلدىڭ تىنىشتىعى ۇستەمدىك قۇرادى.

ويلانايىقشى، الدىمەن  وسى ءبىزدىڭ ەلىمىزگە ەگەمەندىك قالاي كەلدى، وعان كىمنىڭ ەڭبەگى ءسىڭدى؟ وسى كۇنگە دەيىن ەلىمىزدە وسى ماسەلەگە يماني تۇرعىدا ءوز دارەجەسىندە باعا بەرگەن جان بالاسى بار ما؟ ەل ەگەمەندىگىن كەشەگى الپاۋىت باسقىنشى ءدىنسىز ەلدىڭ قۇشاعىنان قامىردان قىل تارتقانداي شىعارىپ الىپ، سىي ەتىپ، اماناتتاپ تارتۋ ەتكەن قانداي كۇش؟ ول كۇش نەگە ەلدە ەرەكشە ماقتانىشپەن ايتىلمايدى، مويىندالمايدى؟ بۇل ۇلى جاراتۋشىمىزدىڭ  بىزگە عانا بەرگەن سىيى ەمەس پە. سول جاراتۋشىمىز بىزگە – ءوزىن مويىندايتىن، كەزىندە اتا  بابامىز ۇستانىپ، ارتىنداعى ۇرپاعىنا مۇرا ەتىپ كەتكەن ءدىنى بار، سەنىمى بار مەملەكەت بولۋعا قايتا مۇمكىندىك بەرىپ، داڭعىل جولدى كورسەتتى ەمەس پە؟ نەگە مويىندامايمىز ونى، نەگە جاسىرامىز، كىمنەن جاسىرامىز؟ ءبىر-اق ساتتە (1991 جىلدىڭ 7 قىركۇيەگىندە), ءبىر وقتا شىعارتپاي، ءبىر تامشى قان تامىزدىرماي، كەز كەلگەن دۇشپانىنان ءوزىن جان-جاقتى قورعاي الاتىن جانە باسقا كومەك سۇراعان مۇسىلمان ەلدەرگە جوعارىدا ايتقانىمىزداي پانا دا بولا الاتىن، الەۋەتى جاعىنان الەمدەگى العاشقى ءتورت، ال مۇسىلمان ەلدەرى اراسىندا اتوم جويقىن قارۋىنا يەلىك ەتكەن تۇڭعىش مەملەكەتتى تارتۋ ەتكەن - جالعىز جارتۋشىمىز ەمەس پە؟! نەگە ءبىز ەل بولىپ وسىنى ەستەن شىعارامىز؟ كوزى بار – كور سوقىر بولىپ وتىرعان ءبىز، ەل بولىپ، حالىق بولىپ وسى قۇدىرەت يەسى جاراتۋشىنى مويىنداپ، وعان باس ءيىپ، «راحمەت، جارىلقاۋشى ءتاڭىرىم!» دەپ ەگەمەن مەملەكەت رەتىندە وسى كۇنگە دەيىن راحمەت ايتتىق پا. جوق! قايتا ءدىنىن جوققا شىعارىپ وتىرمىز.  وسىنى نەگە ايتپاي كەلەمىز؟  نەگە ءبىز ۇيقىدان ويانبايمىز؟

وتان، ەل دەگەن نە؟.. ول حالىقتىڭ وتكەنى، بۇگىنى جانە كەلەشەگى. قۇران سۇرەلەرىندەگى  اياتتار دا – بولعان، بولىپ جاتقان جانە اقىر زامانعا دەيىن الداعى بولاتىن تاعدىرلار نەگىزىندە تىزىلگەن تاريح جانە باعىت بەرەتىن ساباق. قۇراننىڭ وزىندە; «ەي، ادام بالاسى! ءشۇباسىز سەندەردى ءبىر ەر، ءبىر ايەلدەن جاراتتىق. سونداي-اق ءبىر بىرلەرىڭدى تانۋلارىڭ ءۇشىن سەندەردى ۇلتتار، رۋلار قىلدىق» («حۇجىرات» 49 – 13) دەپ ەسكەرتكەن جوق پا. دەمەك، جاراتۋشىمىز ءبىزدى ۇلت ەتىپ جاراتقان ەكەن، ونىڭ ءدىنى، دەربەستىگى مەن بىرلىگىن ساقتاۋ جانە قورعاۋ ءاربىر مەملەكەتتىڭ، ۇلت ازاماتى مەن ءدىن يەلەرىنىڭ  ابرويلى بورىشى، ءار ۇلتتىڭ وزىندىك ۇلتتىق ءداستۇرى بولاتىندىعىن ەشكىم جوققا شىعارا المايدى. ەشبىر ەل ەش ۋاقىتتا  ءوز دىنىنەن الشاقتاماعان. ءتىپتى، كەزىندە اتا جۇرتىمىزدا يسلام مەملەكەتى العاش قۇرىلعان كەزدەرى، بارىنشا گۇلدەنىپ شارىقتاعان ءداۋىردى باسىنان كەشكەنىن ءبىز نەگە ۇمىتامىز؟ ونىڭ ناقتىلى دالەلى – الەم مويىنداعان التىن وردا مەن اق وردا مەملەكەتى تاريحى. ال، اۋليە احمەت ءياسساۋيدى وزىنە ءپىر تۇتقان جيھانگەر قولباسشى ءامىر تەمىر - ماۋەرانناحر جەرىندە مەملەكەتتىڭ كۇش قۋاتى مەن تۇراقتىلىعىن ساقتاۋ ءۇشىن ونى باسقارۋدا; «ەرەجەلەر مەن زاڭداردى يسلامعا نەگىزدەدىم، ءوزىم دە ءدىندى قاتاڭ ۇستاندىم» دەپ وسيەت قالدىرمادى ما؟ ەلدىڭ، ەل بولىپ ىرگەسىن سوكپەۋى – وتكەن تاريحىمىز كورسەتكەندەي، ەلدىڭ تۇتاس العانداعى سەنىمىندە. ال جەر بەتىندەگى سەنىمنىڭ اكەسى الىمساقتان – ءدىن! ءدىنسىز ەل، ءدىنسىز وتباسى، ءدىنسىز ادام بالاسى بولمايدى. ءدىني سەنىمىنەن ايىرىلعان ەل  ەل بولىپ جەر بەتىندە ماڭگىلىك تۇرا المايدى، قانشاما ۇلى كۇشكە يەلىك ەتكەنمەن كەشەگى كەڭەس يمپەرياسى سياقتى جويىلىپ كەتەدى.  قۇراندا; «ءتاڭىرىم ارقىلى ءبىلىم الىڭدار» دەپ ايتقان. قازىر جەر جۇزىنە، كۇللى جەر بەتىنە تازارتۋ ماسەلەسى كەلىپ جاتىر. دىندە – قارسىلىسپايدى، دىندە - قوشتايدى، قول ۇستاسادى، بىرىگەدى.  

ساۋ باسقا ساقينا تىلەپ الار، وسى ماقالانى جازۋ ماعان دا وڭاي ءتيىپ وتىرعان جوق. قازىر ەلدە وسىنداي جاعدايدا «ءدىننىڭ ءسوزىن كىم سويلەيدى، ءدىندى كىم قورعايدى؟» دەگەن سۇراق اشىق تۇر. ويتكەنى، بەلگىلى عالىم، قازىرگى ەۆرازيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرورەكتورى د. قامزابەكۇلى ايتقان: «يسلام تۋرالى اگىمە ايتساڭ ...ساعان 37-ءشى جىلدىڭ اۆتورلىعىن بەرە سالۋى دا كادىك» دەگەن ۇرەيدەن بىزگە ارىلۋ كەرەك. ءبىزدىڭ ەلدە وسى ۇرەي ءار قازاق وتباسىنىڭ، ونىڭ ىشىندە ءدىن كادرلارىنىڭ سۇيەگىنە ابدەن  ءسىڭىپ قالعان. وسى ۇرەيدەن ارىلۋى كەرەك! بۇل ورايدا «بودان حالىقتى ورىستاندىرۋ مەن شوقىندىرۋ تۋرالى» جارلىعىن ىسكە اسىرۋعا پاتشا ارحيەرەيى جانىنا گەنەرال گۋبەرناتورى مەن ويازباستىعىن ەرتىپ، 1900 جىلى 1200 قازاقتى شىركەۋ تۇبىنە جيناپ، «قۇداي دەپ ايساعا تابىناسىڭدار، قۇراندى تاستاڭدار! دەپ  «ەۆانگەلي كىتابىن» تاراتۋعا كەلگەندە بولىس شالباي تىنىكەبالاسى: «ايسا قۇداي ەمەس. ءبىزدىڭ قۇدايىمىز بارشا دۇنيەنى، دۇنيەدە بولعان  نارسەلەردى جاراتۋشى. ءبىز بۇل كىتاپتان بۇگىن قۇتىلماساق ەرتەڭ كەش بولادى. ءدىن ءۇشىن ولەمىز!» دەپ يسلامدى قورعاپ اتتانداعانى سياقتى، ءبىز دە ءدىنىمىزدى دىنسىزدەردەن قورعاۋىمىز كەرەك.

وسى جەردە مىنا ءبىر جايتتى ەسكە سالعىم كەلىپ وتىر. كەزىندە ارىستانباب  اۋليە  ءبىزدىڭ ياسساۋي بابامىزعا قۇرمانىڭ ءدانىن اماناتتاپ تاپسىرعان. بۇل عالىمدار ايتقانداي اڭىز ەمەس، شىندىق. ءدان – تۇسكەن جەرىنىڭ قۇنارىنا قاراي وسەتىن جاندى تىرشىلىك. جانە ول ءدان يسلامنىڭ ءدانى بولسا. «ياسسى» دەگەن ءسوز ىلىمدە «اۋليە اعاش، دايىن ىدىس» دەگەن ماعانا بەرەدى. مەنىمشە، ەندىگى يسلامنىڭ قايتا كوكتەپ ءوسىپ ونەر جەرى وسى ءبىزدىڭ ياسساۋي مەن ءال فارابي بابالارىمىز تۋىلعان قاسيەتتى قازاق ەلى، قازاق جەرى. بۇل جەردە تۋىلعان ءار پەرزەنت ءوز دىنىمەن ماقتانۋى كەرەك. كەزىندە وسى قازاق توپىراعىندا دۇنيەگە كەلگەن سۇلتان بەيبارىس  اراب ەلىنە جەتى جاسىندا قۇل بولىپ جەتتى. وسى ەلگە ءبىر جاعىنان «كرەستشىلەر»، ەكىنشى جاعىنان موڭعولدار دۇلەي كۇشپەن «يسلام ءدىنىن قۇرتامىز» دەپ بارعاندا،  سولاردان تايساقتاپ اراب پاتشالارىنىڭ ءوزى يسلامعا ساتقىندىق جاساپ جاتقاندا، بەيبارىس بابامىز، كەمەل جاسىندا قۇداي بەرگەن قۋاتتىمەن يسلامدى جەر بەتىندە ءدىن رەتىندە ساقتاپ قالۋعا دانەكەر بولدى. ول تاريحتا يسلام ءدىنىن ساقتاۋشى پاتشا اتالدى. بىزگە; «بابامىزدىڭ سونداي  پاتشا بولىپ تۋىلۋى، تۋىلعان توپىراعىنىڭ ءدىنىنىڭ كۇشتىلىگىنەن ەدى» دەپ ايتۋىمىزعا بولادى.  بالكىم، بۇگىنگى تۇركىستان توپىراعىنىڭ قايتا تۇلەي باستاۋى، سوڭعى ۋاقىتتا الەمدەگى يسلام ەلى باستارىنداعى داۋدىڭ قازاق جەرىندە پاتۋاعا كەلۋى، ەرتەڭگى جاڭا مۇسىلمان قازاق ەلىنىڭ تاعدىرىنان حابار جەتكىزىپ وتىرعان كورىنىس بولار... بۇل ۇلتتىق يدەيا بولۋى كەرەك.

وسى ورايدا مەملەكەتتى باسقارۋداعى ادامدار قازىناسىن ارتتىرۋ كەرەك. ال ادام بالاسىنىڭ قازىناسى - ءىشىپ جەگەندە عانا ەمەس، ادام بالاسىنىڭ قازىناسى سول ۇستانعان ءدىنىن تەرەڭ بىلۋىندە. دىنگە اللا بەرگەن ەركىندىگىن بەرسەك، قوعام باسقاشا گۇلدەنەدى.   بىزگە جات جۇرتتىق ءتۇرلى ءدىني اعىمدار ەمەس، ءوز جەرىمىزدە ءوسىپ جەتىلگەن ءداستۇرلى قازاقى ءوز  يسلامىمىز كەرەك.

ارينە، بۇل كوتەرىلىپ وتىرعان پروبلەما، ەگەمەن  ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتىن ويلاندىرار ماسەلە. ەلىمىزدە ءدىن مەملەكەتتەن زاڭ جۇزىندە بولىنگەن. دەگەنمەن، تۇتاس ءبىر ەل ىشىندەگى دۇنيە - ەش ۋاقىتتا سول مەملەكەتتەن بولەك ءومىر سۇرە المايتىنىن ءبىز جاقسى بىلەمىز. ءدىن – سەنىم. سول سەنىم بولماسا ادام دا، مەملەكەت تە جەر بەتىندە ۇزاق تىرشىلىك جاساي المايدى. دىننەن تىس - ءدىنسىز تىرشىلىك جاسايمىز دەۋ جاي عانا تاكاپپارلىق، شولاق ويلىلىق. ەي قازاق، دىنىڭە قارا، وعان جاناشىر بول، اللا رازى بولسىن!

باقتىباي اينابەكوۆ، ءدىنتانۋشى

Abai.kz