كوكونىس باعاسى ەداۋىر ارزان بولادى
جاھاندىق داعدارىس ەڭسەرىلگەندىكتەن ونىڭ اسەرىن سەيىلتۋگە بەل بۋعان حالىق تا قاجىرلى ءىس-قيمىل تانىتىپ، ءار كۇنگە ەسەلى ەڭبەكتەرىن ارناۋدا. كوكتەمنەن باستالعان قاربالاس وسىعان دالەل. دەسەك تە، اۋەلى ونىڭ لەبى كاسىپكەرلەرگە ءتيدى. وسى تۇستا كاسىپورىن مەن شارۋاشىلىقتاردىڭ ىلگەرىلەگەن كاسىپتەرىن دامىتۋعا مەملەكەت دەر ءساتىندە قولداۋ كورسەتكەنىنەن جۇمىس جۇيەسى بۇزىلمادى.
شىلدەنىڭ شىلىڭگىر اپتابىنا قاراماستان ديقاندار كوڭىلى كوتەرىڭكى. ونىڭ سەبەبى بار. «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى مەن «دامۋ» قورى ارقىلى كاسىپكەرلەرگە قولايلى جاعداي تۋعىزىلعانىنان جۇمىستىڭ تامىرىنا قان جۇگىرىپ، ەرەكشە ىنتا تۋدى. شارۋالار العان نەسيەنىڭ ءبىر بولىگىن مەملەكەت وتەيتىندىكتەن قازىرگى احۋالدارى قاناعاتتانارلىق. وسىنداي كومەككە كەنەلگەندەردىڭ قاتارىندا «قانات» شارۋا قوجالىعى بار.
جاھاندىق داعدارىس ەڭسەرىلگەندىكتەن ونىڭ اسەرىن سەيىلتۋگە بەل بۋعان حالىق تا قاجىرلى ءىس-قيمىل تانىتىپ، ءار كۇنگە ەسەلى ەڭبەكتەرىن ارناۋدا. كوكتەمنەن باستالعان قاربالاس وسىعان دالەل. دەسەك تە، اۋەلى ونىڭ لەبى كاسىپكەرلەرگە ءتيدى. وسى تۇستا كاسىپورىن مەن شارۋاشىلىقتاردىڭ ىلگەرىلەگەن كاسىپتەرىن دامىتۋعا مەملەكەت دەر ءساتىندە قولداۋ كورسەتكەنىنەن جۇمىس جۇيەسى بۇزىلمادى.
شىلدەنىڭ شىلىڭگىر اپتابىنا قاراماستان ديقاندار كوڭىلى كوتەرىڭكى. ونىڭ سەبەبى بار. «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى مەن «دامۋ» قورى ارقىلى كاسىپكەرلەرگە قولايلى جاعداي تۋعىزىلعانىنان جۇمىستىڭ تامىرىنا قان جۇگىرىپ، ەرەكشە ىنتا تۋدى. شارۋالار العان نەسيەنىڭ ءبىر بولىگىن مەملەكەت وتەيتىندىكتەن قازىرگى احۋالدارى قاناعاتتانارلىق. وسىنداي كومەككە كەنەلگەندەردىڭ قاتارىندا «قانات» شارۋا قوجالىعى بار.
جالپى، تۇتىنۋشى سۇرانىسىن زەرتتەۋ ارقىلى تابىسقا جەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن جەرگىلىكتى جەردەگىلەر جاقسى بىلەدى. سودان بولار جەر-اناعا دەگەن پەيىلدەرى مەن كوڭىلدەرى جاقسى. ماسەلەن، كوكونىس ءوسىرۋدى كاسىپ ەتكەن «قانات» شارۋا قوجالىعى 2001 جىلى قۇرىلعان. سودان بەرگى كەزەڭدە ولار گەكتار بەرەكەلىلىگىن ارتتىرۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىپتى. وتكەن جىلى اتالعان باعدارلامانىڭ باستالعانىن ەستىپ، قۇجاتتارىن جيناستىرىپ، ءتيىستى ورىندارعا تاپسىرعان. ناتيجەسىندە باعدارلامانىڭ ءبىرىنشى باعىتىنا سايكەس دەپ تانىلعان قوجالىق ەكىنشى دارەجەلى بانكتەن قوماقتى نەسيە الادى. جاڭا جوسپار قۇرىلىپ، ۇجىم بولىپ، بىرنەشە جىلىجاي، 44 گەكتار جەرگە كوكونىس ەگەدى. سونداي-اق، تىرشىلىك كوزى سانالعان سۋ شىعارۋ ءۇشىن 130 مەتر تەرەڭدىكتەن ۇڭعىما قازعان. ەندى ءمولدىر سۋ اتقىلاپ، ارىقتى بويلاپ، سىلدىراي اعىپ جاتىر.
الماقتىڭ دا سالماعى بار دەمەكشى، شارۋا باسشىسى ەندى نەسيەنى قالاي وتەيمىن دەپ باس قاتىرمايدى. نەسيەنىڭ جارتىسىن مەملەكەت وتەپ كەلەدى. كاسىپكەر مۇنداي كومەكتىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءۇشىن ۇلكەن قولداۋ ەكەندىگىن ماقتانىشپەن ايتادى.
- بانكتەن 14 پايىزبەن نەسيە الدىم. ونىڭ 7 پايىزىن مەملەكەت تولەپ وتىر. دەمەك، كوكونىس باعاسى ەداۋىر ارزان بولادى، دەيدى «قانات» شارۋا قوجالىعىنىڭ باسشىسى انۋاربەك سارعالداقوۆ.
كوكونىس ءوسىرۋدىڭ وزىندىك قيىندىعى مەن ماشاقاتى بار. ساباعى نازىك وسكىندى بالاشا ماپەلەمەسە بولمايدى. جەمىس-جيدەك القابىن كۇتىپ-باپتاۋعا جەرگىلىكتى تۇرعىندار تارتىلعان. تىنىمسىز تىرلىكتىڭ ارقاسىندا شارۋا قوجالىعى وتكەن جىلى 200 توننادان استام كوكونىس ءوسىرىپ، ءونىمدى الماتى قالاسى مەن تالدىقورعاندىقتار يگىلىگىنە اينالدىرعان. «قانات» شارۋا قوجالىعى سياقتى كاسىبىن دامىتاتىندارعا «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى ارقىلى قولداۋ تاباتىنىن وزگەلەر دە تۇسىنگەن.
- كاسىپكەر الدىمەن ەكىنشى دارەجەلى بانكتەردىڭ كەلىسىمىن العاننان سوڭ اكىمشىلىككە باعدارلاما اياسىندا سۋبسيدياعا ءوتىنىش جازادى. ايماقتاعى ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنەن وتكەن قۇجات مينيسترلىككە تۇسەدى. بارلىعى 30 كۇن ىشىندە شەشىمىن تاۋىپ، «دامۋ» قورى، كاسىپكەر، بانك ارقىلى ءۇش جاقتى كەلىسىم جاسالادى، دەيدى كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورىنىڭ مەنەدجەرى ەركەبۇلان قاناتاي اڭگىمە اراسىندا.
انا شەتى مەن مىنا شەتىنە كوز جەتپەيتىن القاپتا كوكونىستىڭ ءتۇر-ءتۇرى جايقالادى. ديقاندار دا كۇننىڭ ىستىعىنا قاراماستان كۇتىپ-باپتاۋ جۇمىستارىن جالعاستىرۋدا. كاسىبىن دوڭگەلەتىپ، شارۋاشىلىعىن كەڭەيتۋگە مۇمكىندىك العان انۋاربەكتىڭ الداعى جوسپارى دا جەتكىلىكتى. 1500 توننا ءونىم ساقتايتىن قويماسىن ەكولوگيالىق تازا تابيعي كوكونىسكە تولتىرۋ. وسى ماقساتقا جەتۋدەگى باسشىنىڭ العاشقى قادامى ءساتتى دەۋگە بولادى. ءونىم كولەمىن كۇزدە 600 تونناعا جەتكىزۋ ءۇشىن تەر توگۋدە.
كۇمىسجان بايجان، الماتى وبلىسى.
egemen.kz
