وڭعار قاجى ومىربەك: «اعىمداردىڭ الشاڭداۋى زاڭنىڭ وسالدىعىنان»
ەل ءىشىن ءدۇر سىلكىنتىپ باسىلعان اقتوبەدەگى وقيعا ءدىني اعىمداردىڭ اركەتىمەن بايلانىستى ەكەنى تۋراسىندا بەيرەسمي مالىمەتتەر قارشا بوراعانى بەلگىلى. كەڭقياق پەن شۇبارشي تىنشىعانىمەن قوعامداعى ءدىني جاعداي وتكىر كۇيىندە قالىپ وتىر. وسىعان وراي، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى وڭعار قاجى ومىربەكپەن بولعان شاعىن سۇحباتتى ۇسىنىپ وتىرمىز.
«اباي-اقپارات»
- ءبىر سۇحباتىڭىزدا ءسالافي اعىمىنا تىيىم سالۋ كەرەك دەپسىز. اڭگىمەنى وسىدان باستاڭىزشى؟
ەل ءىشىن ءدۇر سىلكىنتىپ باسىلعان اقتوبەدەگى وقيعا ءدىني اعىمداردىڭ اركەتىمەن بايلانىستى ەكەنى تۋراسىندا بەيرەسمي مالىمەتتەر قارشا بوراعانى بەلگىلى. كەڭقياق پەن شۇبارشي تىنشىعانىمەن قوعامداعى ءدىني جاعداي وتكىر كۇيىندە قالىپ وتىر. وسىعان وراي، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى وڭعار قاجى ومىربەكپەن بولعان شاعىن سۇحباتتى ۇسىنىپ وتىرمىز.
«اباي-اقپارات»
- ءبىر سۇحباتىڭىزدا ءسالافي اعىمىنا تىيىم سالۋ كەرەك دەپسىز. اڭگىمەنى وسىدان باستاڭىزشى؟
- ەڭ اۋەلى ءدىن جونىندەگى زاڭ كەيىن ونىڭ قوعامعا قانشالىقتى زارداپتى بولاتىنى جانە رۋحاني ومىرىمىزدە ەرەكشە ءرول اتقاراتىنىنا زاڭ قابىلداناتىن كەزدە ەشكىمنىڭ كوزى جەتپەگەندىكتەن، جەڭىل-جەلپى قالپىندا قابىلدانىپ كەتكەنى بەلگىلى. سونىڭ ناتيجەسىندە الەمدەگى ءارتۇرلى سەكتالار مەن يسلام ءدىنىنىڭ اتىن جامىلعان اعىمدار ەلگە ەركىن كىرىپ الدى. سونىڭ ىشىندە يسلام ءدىنىن بۇركەنىپ، ءتاحبيرشى، حيزبۋت-تاحرير، ءسالافي سەكىلدى وتە قاۋىپتى اعىمدار قوعامعا دەندەپ ەنىپ كەتتى. سول كەزدەگى ساۋاتتى ءدىني مامانداردىڭ جوقتىعىن پايدالانىپ، جوعارىداعى اعىمدار وزدەرىنىڭ ءىس-ارەكەتتەرىن استىرتىن دا، اشىق تا جۇرگىزىپ، ءورىسىن كەڭەيتىپ الدى. مىسالى، اينبۇلاقتاعى «ءتايبا» دەيتىن مەدىرەسە قانشاما جىل ءدال وسى ءسالافي اعىمىندا ماماندار دايىنداپ كەلدى. شىمكەنتتەگى قازاق-اراب ۋنيۆەرسيتەتى دە وسى اعىمنىڭ مۇريتتەرىن وقىتىپ كەلگەنى بەلگىلى بولىپ وتىر. جانە ارابتاردىڭ مادەني ورتالىعىنا ءتىل ۇيرەنۋگە بارعان جاستار تاعى دا ءسالافي اعىمىندا تاربيەلەنىپ شىقتى. ولارعا ەشقانداي تىيىم سالىنبادى. ولار ءدىني باسقارمانى كوزگە ىلمەيدى. ءتىپتى، مەملەكەتتىك ورىنداردىڭ كەلىسىمىنسىز قاجىلىق ساپارىن جاساپ، سول جاققا بارىپ دايىندالىپ ەندى مىنە، ەلىمىزدە ۇلكەن جاعدايلارعا دۋشار ەتىپ وتىر. وسىلايشا، سالافيلەر قاۋىپتى اعىمعا اينالدى. بۇلار اسىرەسە، ەلدىڭ باتىس ايماعىندا كوبىرەك كوزگە ءتۇستى. ول جاق مۇنايلى ولكە بولعاندىقتان ارابيادان كەلگەن ءتۇرلى ماماندار جۇمىس ىستەيدى. ولار مەشىتكە نامازعا وقۋعا عانا بارىپ قويماي، جاماعاتتى وزدەرىنىڭ جولىنا تۇسۋىنە ىقپال ەتتى. بۇعان مەملەكەتتىڭ تاراپىنان دەر كەزىندە تىيىم سالۋ ارەكەتى بولمادى.
ال، ءدىني باسقارما بۇل اعىمعا الدەقاشان ءوزىنىڭ ءپاتۋاسىن شىعارىپ قويعان. الايدا، ءپاتۋانى ءتۇسىنىپ، سوعان يلاناتىن ادام بولماسا، ول زاڭ بولا المايدى. كەيبىرەۋلەر ءپاتۋانى وقىمايدى دا. سوسىن ءمۇفتيات قوعامدىق بىرلەستىك بولعاندىقتان كوپ نارسەگە قۇزىرى جۇرمەيدى.
قوعامعا وسى جايتتار سياقتى ءدىني ماسەلەلەردەن حاباردار ەتىپ وتىرۋ ءۇشىن «حابار»، «قازاقستان» ارنالارىنان ەفيردەن ۋاقىت بەرۋىن وسى كۇنگە دەيىن سۇراپ كەلەمىز. بىراق، ولار جولاتپاي كەلەدى.
حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتىن كوتەرۋ، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ اداسۋشىلىققا ۇرىنباۋى ءۇشىن ءبىز ءوزىمىزدىڭ ءمازھابىمىزدىڭ اياسىندا «يسلام نەگىزدەرى» دەگەن ءپاننىڭ مەكتەپتەردە وقىتىلۋىن سۇراپ كەلدىك. وسى جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ، ءدىني ءپان وقىتىلا باستادى. بىراق، بۇل ساباقتىڭ باعدارلاماسى ءبىزدى قاناعاتتاندىرمايدى. سەبەبى، وندا الەمدەگى دىندەر تۋرالى ءاتۇستى تۇسىنىك قانا بەرىلەدى. ونىڭ ۇستىنە يسلام دىنىنە بولىنگەن ساعات از.
ءدىني ساۋاتى بار، كوزى اشىق ادام عانا وزگە اعىمداردىڭ جەتەگىندە كەتپەيدى. بۇل - قاۋىپسىزدىگىمىز ءۇشىن دە قاجەت نارسە.
- ءدىن ىستەرى جونىندەگى كوميتەتتىڭ توراعاسى قايرات لاما ءشاريفتىڭ «ءبىر ۇلت، ءبىر ءدىن» دەگەن باستاماسىنا كەيبىر دەپۋتاتتار قارسى شىعىپ جاتىر عوي. وسىعان نە دەيسىز؟
- ول دەپۋتتار دىننەن جانە ونىڭ ماسەلەسىنەن ماقۇرىم. ءبىر دىندە، ءبىر تىلدە ءبىرتۇتاس بولۋىمىز - تاۋەلسىزدىك بولاشاعىنىڭ كەپىلى. ال، ءتۇرلى اعىمعا ءبولىنۋدىڭ ارتى نەگە اپارىپ سوعاتىنى سوڭعى كەزدە بايقالىپ وتىر. «ءبىر ۇلت، ءبىر دىنگە» قارسى دەپۋتاتتارعا ەلدىڭ تىنىشتىعى مەن كەلەشەكتەن گورى ءوزىنىڭ كرەسلوسى قىمبات.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
«اباي-اقپارات»
