وتكەندە الماتىدان ارتىنىپ-تارتىنىپ ءجۇرىپ ءبىر توپ جۋرناليست اقسۋعا باردىق. الماتى وبلىسى، اقسۋ اۋدانىنا قاراستى اقسۋ دەيتىن الاقانداي عانا اۋىلداعى تاريحى وتكەن عاسىردان جالعاسقان «مامانيا» دەيتىن مەكتەپكە باردىق.

جيىرماسىنشى عاسىردا جەتىسۋ جەرىندە مامان بايدىڭ بالالارى تۇرىسبەك، سەيىتباتتال مەن ەسەنقۇلدار مەكتەپ اشقان. اقسۋ اۋدانىنىڭ قاراعاش دەيتىن جەرىندە اشىلعان بۇل مەكتەپ – قازاقتاعى ءۇشىنشى مەكتەپ بولعان دەيدى. ۋفاداعى ايگىلى «عاليا» مەدرەسەسىنىڭ ستيلىندەگى بۇل مەكتەپ اعاشتان سالىنعان.  قازاق، تاتار مۇعالىمدەر ساباق بەرگەن. وندا قازاقتىڭ ءىلياسى ء(ىلياس جانسۇگىروۆ) وقىپ ءبىلىم العان. 1935 جىلى مەكتەپ اقسۋعا كوشىرىلگەن. كەيىن وعان «مامانيا» دەگەن داۋدەي ات بەرىلگەن.

مىنە، 1 قىركۇيەكتە، ءبىلىم كۇنىندە ءبىز وسى مەكتەپكە باردىق. ەسكى مەكتەپ، ەسكى اۋىل. اينەك ۇيلەرى بار ايدىك قالاداعى ءايبات مەكتەپتەردىڭ العاشقى قوڭىراۋىن جىل سايىن كورىپ ءجۇرمىز عوي. بۇل جولى شالعايدا جاتقان شارۋا جۇرتقا بارعاندى قۇپ دەدىك. ءبىزدى كەلەدى دەگەندى ەستىگەن بالا-شاعا ءماز-مەيرام. كۇتىپتى. كۇتىپتى دەپ كۇپتى سويلەگەنىمىزبەن، بالابار بىزدەن گورى جوندەۋدەن كەيىن ءوڭ-ءتۇرى وزگەرگەن مەكتەپتەرىنە، سۋ جاڭا سىنىپتارىنا كىرۋگە اسىققانى كوزدەرىنەن كورىنىپ تۇردى.

55 جىل جوندەۋ كورمەگەن بۇل مەكتەپكە بيىل وسى اۋىلدان شىققان مولديار نۇرباەۆ دەيتىن كاسىپكەر اتىمتايلىق تانىتىپ، سىي جاساعان ەكەن. سول تۋرالى ءسوز ەتپەكپىز...

قازاقتا اشىق قول، كەڭ قولتىق، اتىمتاي ازاماتتار از ەمەس. ولاردى بۇگىنگى جۇرت – مەتسەنات دەپ ايدىكتەيدى. وكىنىشكە وراي قازىرگى قوعامداعى الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك ءھام ادىلەتسىزدىك ۇلتتىق بۋرجۋازياعا دەگەن وشپەندىلىك كوزقاراستى قالىپتاستىردى. سوندىقتان دا، ەگەر ادام نەعۇرلىم داۋلەتتى بولسا – قوعامدىق سانا ونى سوعۇرلىم قابىلداي المايدى. قابىلداعىسى كەلمەيدى. جەك كورەدى. ءسويتتى ەكەن دەپ، ماتەريالدىق تۇرعىدان داۋلەتتى ازاماتتاردى تۇگەل دەرلىك جاعىمسىز كەيىپكەرلەر كاتەگورياسىنا جاتقىزۋ تاعى ادىلەتسىزدىك.

جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايتا ءبىلۋ دە كەرەك. ءبىز ءسوز ەتكەلى وتىرعان ازامات تا بايلىعىن باسىپ جەمەي، شاشىپ جەيتىندەردىڭ سورتىنان دەسەك، اسىرە سىلتەپ، اردان اتتاعاندىق ەمەس. وسىلاي دەپ سويلەۋىمىزگە، كوزبەن كورگەنىمىز سەبەپ بولدى.

مەملەكەت جوندەپ بەرمەگەن مەكتەپتى مەتسەنات جوندەپ بەردى

جەتىسۋداعى ايگىلى «مامانيا» مەكتەبىنە باردىق دەدىك قوي. بۇل مەكتەپتىڭ 120 جىلدىق تاريحى بار.  ءبىر كەزدەگى تىرشىلىگى قىز-قىز قايناعان بۇل اۋىلدان ادام كوشكەلى كوركى قاشقان. وتكەن جىلعا دەيىن ەسىك-تەرەزەسىنەن جەل ۇرلەپ، توبەسىنە سۋى اققان «مامانيا» مەكتەبىندە بۇرىن 1000 بالا وقىسا، قازىر وقۋشى سانى بولسا 300 عانا قالعان. ال مەكتەپ 640 وقۋشىعا ارنالعان. بيىل مەكتەپتىڭ 11 سىنىبىندا 9 وقۋشى بولسا، 1 سىنىپقا 20-دان استام بالا قابىلدانعان.  3 قاباتتى مەكتەپ. 1964 جىلدان بەرى جوندەۋ كورمەگەن. «55 جىلدان بەرى مەملەكەت جوندەپ بەرمەگەن مەكتەبىمىزدى مەتسەنات اتامىز جوندەپ بەردى» دەپ ءماز ونداعى جۇرت.

بالا-شاعا اتالاپ، اينالا قورشاپ جۇرگەن ازامات مولديار نۇرباەۆ. ءوزى كاسىپكەر. اقسۋدىڭ ءتول پەرزەنتى. قيراپ تۇرعان مەكتەپتى قامقورلىعىنا الىپ، جوندەپ بەرگەن دە وسى ازامات. ۇلكەن ءىس جاساپتى. مەكتەپكە باستان-اياق كۇردەلى جوندەۋ جۇمىسىن جاساپ، جىلۋ جۇيەسىن جاڭارتىپ، 10 دانا كومپيۋتەر، 5 دانا پرينتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا مەن مەكتەپ جيھازدارىن تۇگەل دەرلىك جاڭارتىپ بەرگەن. وعان قوسا، مەكتەپكە سۋ جاڭا «نيۆا» اۆتوكولىگىن تاعى سىيعا تارتقان.

ونىڭ تۋعان اۋىلىن كوركەيتۋ ءۇشىن جاساعان ەڭبەگى حالىقتىڭ شىنايى ريزاشىلىعىن تۋعىزعانى جانە شىندىق. شىلقىعان بايلىق پەن ءسان-سالتاناتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتسا دا، قارىپ-قاسەر مەن جەتىم-جەسىرگە قاراي­لاس­پايتىن قايىرسىزدار از با ەدى؟

ال ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز بيىل 125 جىلدىعى تويلاناتىن اقىن ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ الىپ ەسكەرتكىشىن اۋدان ورتالىعىنا ورناتۋعا دا ءوزى باستاماشى بولعان ەكەن. بارەكەلدى دەستىك.

كەيدە، وزگە ەمەس ءوزىڭ تۋعان اۋىلعا، سول توپىراقتىڭ ادامدارىنا جاقسىلىق جاساۋ قيىننىڭ-قيىنى سەكىلدى كورىنەدى. ولاي ەمەس. وتكەندە ءبىر باسىلىم «جاقسىلىق جاساۋ سانگە اينالىپ كەلەدى» دەپ جازىپتى. مەيلى، اينالسىن-اق! مولديار نۇرباەۆ سەكىلدى ءوز اۋىلىنىڭ اقساقالدارىنىڭ اق باتاسىن العان ازاماتتار وزگەلەرگە ۇلگى بولسا شە؟! ءبىز ءساتتىڭ ورايىن پايدالانىپ، كاسىپكەردىڭ ءوزىن از-كەم سوزگە تارتتىق...

- مولديار قىلشىقۇلى، ءوزىڭىز وسى اۋىلدىڭ تۋماسى ەكەنسىز. ءوزىڭىز وقىعان مەكتەپ. 55 جىل جوندەۋ كورمەگەن...

- راس ايتاسىڭ. مەن دە، مەنىڭ ايەلىم دە وسى مەكتەپتە وقىدىق. مەن 1967 جىلى وقۋ بىتىرگەنمىن. ول كەزدە مەكتەپتە 1000-عا جۋىق بالا بولعان. شالعايدا جاتقان اۋىل. ەگىنشىلىكتەن باسقا تۇراقتى جۇمىس تا جوقتىڭ قاسى. سودان اۋىل جۇرتى ۇدەرە كوشە باستادى.

كەيبىرى جۇمىس ىزدەپ، جان باعۋ ءۇشىن الماتىعا كەتتى. كەيبىرى باسقا جاقتارعا كەتتى. اۋىلدا ادام ازايعان سوڭ، مەكتەپتە بالا دا ازايادى. ءسويتىپ-ءسويتىپ، اقىرى مەكتەپ وسى حالگە جەتكەن ەكەن.

«مامانيا» دەيتىن تاريحي مەكتەپ جابىلىپ قالۋدىڭ از-اق الدىندا تۇر ەكەن

- بىلاي قاراساق، ءسىز ءوز كاسىبىڭىزدى دوڭگەلەتىپ وتىرعان رەزۋلتاتيۆتى كاسىپكەرسىز. جايبىراقات جۇرگەن ادامسىز. مەكتەپ مەملەكەتتىڭ قاراۋىنداعى مۇلىك. سىزدەن سۇراۋ جوق. كەنەت مەكتەپتى جوندەۋ تۋرالى يدەيا قايدان تۋدى؟ قازىر «تۋعان جەرگە تۋىڭدى تىك» ت.ب. سەكىلدى مەملەكەتتىك باعدارلامالار بار. بالكىم اكىميات تاراپىنان ءوتىشىن، ۇسىنىس بولعان شىعار...

- جاڭا ءوزىڭ دە ايتىپ قالدىڭ عوي... بۇل مەنىڭ كىندىك قانىم تامعان جەر. قازاقتا «يت تويعان جەرىنە، ەر تۋعان جەرىنە» دەيتىن اتالى ءسوز بار. ءار ازامات اۋەلى ءوزىنىڭ تۋعان توپىراعىنا تارتادى. وسى جەردە مەنىڭ اكەم جاتىر. وسى جەردە مەنىڭ اتا-بابالارىم جاتىر. مەن مۇمكىندىگىمشە ەلگە كەلىپ، سول اتا-بابالارىمنىڭ باسىنا بارىپ، قۇران باعىشتاپ تۇرامىن.

مەنىڭ جاسىم قازىر جەتپىسكە كەپ قالدى. ەلۋ جىلدا ەل جاڭارادى دەيدى عوي. دەسە دە، ءوزىڭىز كوردىڭىز، الاقانداي عانا اۋىل. مۇنداعى اعايىنداردىڭ بارلىعىن تانيمىن دەسەم دە وتىرىك ايتپاعان بولار ەم. وسى اۋىلدا مەنىڭ بىرگە وقىعان دوستارىم، تانىستارىم، تۋىستارىم تۇرادى. مەن حال-قادىرىمشە سول ازاماتتارعا دا قول ۇشىن بەرىپ تۇرامىن.

اۋداندىق، يا بولماسا وبلىستىق اكىمدىكتەن ەشكىم تالاپ قىلىپ، مىندەت جۇكتەگەن جوق. ءوزىم تۋعان اۋىلعا از دا بولسا جاردەمىم بولسىن دەپ، ءوز باستامامىزبەن جاسالعان جۇمىس.

اۋەلى مەكتەپتىڭ مۇشكىل ءحالىن بالام مەن ايەلىم كورىپتى. سودان ماعان ايتتى. مەكتەپتى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىپ بەرەيىك دەپ يدەيا ايتقان سولار. كەيىن وتباسىمىزبەن وتىرىپ اقىلداستىق. ارلى-بەرلى شىعىنىن ەسەپتەپ كوردىك. قالتامىز كوتەرەدى ەكەن.

بۇل مەكتەپتىڭ جارتى عاسىردان ۇزاق تاريحى بار. كەزىندە ءوزىمىز وقىعان مەكتەپ. قاراساق، شىنىمەن، مەكتەپتىڭ توز-توزى شىققان ەكەن. شاتىرى ەسكىرگەن. شۇرىق-تەسىك. ەسىك-تەرەزەلەرى سول باياعى، ءبىز وقىعان كەزدەگىدەي اعاش ەسىك-تەرەزەلەر. ەدەنى دە توزعان. قىستىڭ كۇنى بالا-شاعا قالىڭ كيىممەن، ءتىپتى سىرت كيىمدەرىمەن (كۋرتكا، باس كيىم) وتىرادى ەكەن.  ارينە، ونداي مەكتەپكە كىم بالاسىن بەرگىسى كەلەدى؟! 55 جىل جوندەۋ كورمەگەن مەكتەپ. سودان ءوزىمىز اۋىلعا كەلدىك. ديرەكتور بىزگە ارالاتىپ كورسەتتى. مەكتەپتىڭ جاي-كۇيىن كوزىمىزبەن كوردىك. وقۋشىلارعا جاعداي جاسالماعان. جابىلىپ قالۋدىڭ از-اق الدىندا تۇر ەكەن. سودان كۇتىپ جاتپاي، جوندەۋ جۇمىسىن باستاپ كەتتىك.

- بيىل عوي...

- جوق. ءا، دەگەننەن باستاپ، اياقتاي سالعان جوقپىز. «كورپەڭە قاراي كوسىل» دەگەن بار عوي. شاما-شارقىمىزشا، قالتامىزدىڭ قالىڭدىعىنا قاراي قۇرىلىس جاسادىق. قۇرىلىس ماتەريالدارىن اۋىلعا جەتكىزۋدىڭ ءوزى اجەپتاۋىر ماشاقات تۋعىزعانى تاعى بار. اۋىل مەن اۋداندى، اۋدان مەن قالانى جالعاپ جاتقان جولدىڭ جاعدايى جانە ءماز ەمەس. ال مەكتەپ قۇرىلىسىنا قاجەتتى قۇرىلىس ماتەريالدارى مۇندا جوق. ونى الماتىدان جەتكىزۋ كەرەك بولدى. ال ونى جەتكىزەتىن جولدىڭ سيقى اناۋ. ەكى اق، جولاقتى ەسكى جول. ويلى-شۇڭقىر.

ءسويتىپ ءجۇرىپ جاسالدى عوي. العاشقى جىلى مەكتەپتىڭ ەسىر-تەرەزەلەرى مەن جىلۋ جۇيەسىن اۋىستىرىپ، كابينەتتەرىن جابدىقتاپ بىتكەنشە قىس ءتۇسىپ كەتتى. شاتىرىن جاۋىپ، اۋلاسىن اسفالتتاپ، باقشاسىن كوگالداندىرۋ جۇمىستارىن بيىل جالعاستىردىق.

ءبىراز شارۋا اتقارىلدى. ءالى جوسپارلاپ وتىرعان جۇمىستار از ەمەس. ول دا ۋاقىتىمەن جاسالادى. مەكتەپ ديرەكتورى بالا-باقشاعا كومەكتەسىڭىز دەپ وتىر. مەن بۇل جىگىتتى (مەكتەپ ديرەكتورىن) تانىمايدى ەكەم. سويتسەم، اۋىلعا 25 شاقىرىمنان كەلىپ جۇمىس جاسايدى ەكەن. ال بۇل جاقتىڭ قاسى قاتتى. ءوزىم وسى اۋىلدى تۋىپ-وسكەننەن سوڭ، بىلەم عوي. سودان، مەكتەپكە دەپ كولىك الىپ بەردىك.

ادام كوبەيسە اۋىل دا، مەكتەپ تە ولمەيدى

- سپورت كەشەنى تۋرالى اڭگىمە ايتىلدى. بۇل وسى مەكتەپتىڭ سپورت زالى ما، الدە بولەك كوممەرتسيالىق كەشەن بە؟

- ءيا، وسىنداي يدەيانىڭ بارى راس. اۋىل بالالارىنا ارناپ سپورت كەشەنىن سالسام دەپ جوسپارلاپ وتىرمىن. ول دا وسى مەكتەپتىڭ قاسىندا بولۋى كەرەك.

وتكەندە اۋىلعا وليمپيادا چەمپيونى، قازاقتىڭ باتىر ۇلى جاقسىلىق باۋىرىمدى (جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ), الەم چەمپيونى داڭقتى باتىر، داۋلەت تۇرلىحانوۆتى ەرتىپ كەلدىم. جاقاڭدار، مەنىڭ وسى سپورت كەشەنىن سالۋ تۋرالى يدەيامدى قولداپ وتىر.

ءوزىڭىز ويلاڭىزشى، اقسۋداعى الاقانداي عانا اۋىلدان، «مامانيا» دەيتىن تاريحي مەكتەپتەن ەرتەڭ ەلىمىزدىڭ تۋىن الەمگە ايگىلەيتىن سپورت شەبەرلەرى شىقسا كەرەمەت ەمەس پە؟! مەن سولاي بولارىنا بەك سەنەمىن. كۇنى بۇگىندە قازاقستاننىڭ اتىن الەمدىك جارىستاردا پاش ەتىپ جۇرگەن قاي سپورتشىنى الىپ قاراماڭىز، وسىنداي كىشكەنە عانا اۋىلداردان شىققان. ءتىپتى، مىناۋ جاقاڭداردىڭ ءوزى دە، مىسالى...

مەن مۇنىڭ بارلىعىن بايلاعىم اسىپ-تاسقاندىقتان ەمەس، ءوزىمنىڭ كىندىك قانىم تامعان اۋىلىمنىڭ ادامى كوبەيسە، اۋىلىم قايتا كوركەيسە، قاتارعا قوسىلسا دەگەن جالعىز تىلەكپەن عانا جاساپ جاتىرمىن. ايتپەسە، ماعان ەشكىم مىندەتتەپ جاساتىپ قاتقان جوق. بۇل اۋەلى ازاماتتىق پارىزىم دەپ بىلەمىن.

- اۋىلدا ادام كوبەيسە دەدىڭىز... ول ءۇشىن اۋەلى ينفراقۇرىلىم كەرەك قوي...

- دۇرىس ايتاسىڭ، ينفراقۇرىلىم كەرەك. اۋىلعا كەلىپ تىرشىلىك ەتەمىن دەگەن ادامعا جاعداي جاسالۋى كەرەك. مەكتەپ جاقسى، جىلى بولسا، اۋىلدا ينفراقۇرىلىم بولسا، جول جوندەلسە، ەل-حالىقتىڭ بالالارى دايىندالاتىن سپورت كەشەندەرى بولسا، اۋىلدىڭ دا تۇرمىسى قايتا جاندانارى ءسوزسىز. مەن اۋەلى وسىعان سەنەمىن. بارلىعىن ۋاقىت كورسەتەدى.

- ءسىز گاز سالاسىنىڭ كاسىپكەرىسىز. وبلىستىڭ، بىرنەشە اۋداننىڭ «قۇرمەتتى ازاماتى» دەگەن اتاقتارىڭىز تاعى بار ەكەن...

- نە ايتقالى وتىرعانىڭىزدى ءىشىم سەزىپ وتىر. بىلەسىز بە، مەن بۇل اتاقتاردى بىرەۋدەن سۇراپ العان جوقپىن. جاسىم بولسا، جەتپىسكە تايادى.  مەن 2000 جىلدان بەرى گاز سالاسىندا كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ كەلەمىن. جيىرما جىلعا جۋىقتاپ قالدى، مىنە. وسى ۋاقىت ىشىندە مەملەكەتتەن ءبىر تيىن الماي وسى جۇمىستاردى جاساپ كەلەمىز. مەملەكەتتىڭ كومەگىنە جۇگىنبەدىك، تەندەرگە قاتىسپادىق. العاش باستاعاندا نەسيە الدىق. ودان كەيىن تاعى الدىق، تاعى الدىق. ءسويتىپ، نەسيە الىپ ءجۇرىپ باستادىق. سەنەسىز بە، مەن جاعدايىمدى ايتىپ، ءوز كاسىبىمە قولداۋ سۇراپ، ەشبىر اكىمنىڭ ەسىگىن قاققانىم جوق. ونداي مۇمكىندىك بولدى. بىراق، مەن ولاي جاساعان جوقپىن. قازىر دە سولاي. وبلىسقا جاڭا باسشى كەلىپ جاتسا، ءبىر كىرىپ شىعامىن. قايتا-قايتا ەسىكتەرىن توزدىرمايمىن. وندا دا اماندىق-ساۋلىق سۇراسىپ، قىزمەتىنە ساتتىلىك تىلەگەننەن وزگە، ماعان بىردەڭە بەرىڭىز دەگەن ءۋاج ايتقان ەمەسپىن.

وبلىستىڭ، تاعى بىرنەشە اۋداننىڭ «قۇرمەتتى ازاماتى» دەگەن اتاقتار بەردى. ودان بولەك، پرەزيدەنتىتڭ جارلىعىمەن «قۇرمەت» وردەنىن دە تاقتىم. ءوز ويىمدا بۇل ماراپاتتارعا ادال ەڭبەگىممەن جەتتىم دەپ ويلايمىن.

- قاي ايماقتاردىڭ گاز تارتۋ جۇمىستارى ءسىزدىڭ كومپانيالارىڭىزعا تيەسىلى؟

- ءبىز الماتى قالاسى، الماتى وبلىسى بويىنشا بىرنەشە اۋداندا گاز تارتۋمەن اينالىسامىز. الماتى قالاسىنداعى ناۋرىزباي مەن الاتاۋ اۋداندارى تۇرعىندارىنىڭ 90 پايىزىنا گاز تارتتىق. ءالى دە سول جۇمىستاردى جاساپ جاتىرمىز. قازىر الماتى وبلىسى بويىنشا، قاراساي، تالعار، جامبىل اۋداندارىنا گاز تارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر.

اۋەلدە ءبىز جۇمىستى قاراساي اۋدانىنان باستادىق. راس، العاشقىدا قۇجاتتىق جاعىنان، باسقا دا ماسەلەلەردە قيىندىقتار بولدى. «كوش جۇرە تۇزەلەدى» دەگەندەي-اق، قازىر جۇمىسىمىز، قۇدايعا تاۋبە جولعا قويىلدى.

- قازىر ءوزىڭىز بىلەسىز،  جەكە مەنشىك سەكتورلارداعى تۇرعىن ۇيلەرگە گاز كىرگىزۋدىڭ قۇنى ارزان اقشا تۇرمايدى. جۇرت باعانىڭ قىمباتشىلىعىنا نارازى. مەنىڭ بۇل سۇراعىم، تىكەلەي وقىرمانداردىڭ مۇددەسى (ينتيرەسى) ءۇشىن بولۋى مۇمكىن، دەسە دە سىزدەردە باعا قالاي؟ جەڭىلدىك نەمەسە قايىرىمدىلىق دەگەندەي اكتسيالار بار ما؟

- ارينە، جەڭىلدىكتەر جاسايمىز. تاۋەلسىزدىك كۇندەرىندە، قۇربان ايت، ورازا ايت سەكىلدى ايرىقشا كۇندەردە ءوز بەتىمشە حالىققا سىي جاساپ، گاز تارتۋدا 50 پايىزعا جەڭىلدىكتەر جاساپ تۇرامىز. ۇيلەرىنە جەڭىلدىكپەن گاز تارتقان سول ءاربىر ازامات تاۋەلسىز ەلدىڭ ازاماتتارى ەكەنىن سەزىنسە ەكەن دەگەن تىلەك قوي بىزدىكى. ءتىپتى، اناۋ جىلى تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعىنا وراي، گاز تارتۋ باعاسىن 100-150 مىڭ تەڭگە دەيىن تۇسىردىك. حالىق ءوز ۇيلەرىنە گاز كىرگىزگىسى كەلەدى. بىراق، ونىڭ باعاسى كوپتىڭ قالتاسىن كوتەرە بەرمەيدى، راس. سوندىقتان دا جەڭىلدىكتەر جاساۋعا تىراسامىز كوبىنە. بىراق، نارىق قاتال. ءبىز دە وتباسىن اسىراۋىمىز كەرەك. مەنىڭ قاراماعىمدا قانشا جۇمىسشى بار. ولاردىڭ ايلىعىن بەرۋ كەرەك دەگەن ماسەلە تاعى بار...

كاسىپكەرلەر مەملەكەتتەن الۋدى عانا ەمەس، ءبىر ۋاق مەملەكەتكە بەرۋدى دە ەستەن شىعارماعان ءجون

- قانشا جۇمىسشى بار، قاراماعىڭىزدا؟

- قازىر بىزدە 320-دان اسا جۇمىسكەر بار. ولاردىڭ ءۇش مەزگىل تاماعى تەگىن. وزدەرىنە ارناپ كافە اشىپ قويعانبىز. سول جەردەن تاماقتانادى. ال ۇيلەرى شالعايداعى جۇمىسشىلار ءۇشىن تەگىن جاتاقحانامىز تاعى بار. تۇرعىن جايمەن دە قامتىلعان. وندا ىستىق سۋ، سۋىق سۋ، دۋش ت.ب. بارلىق جاعداي جاسالعان. جۇمىسشىلارىمىزدىڭ جۇمىس كيىمىنە دەيىن ءوزىمىز الىپ بەرەمىز. ال ەندى قىستىڭ كۇنى جۇمىس ازاياتىندىقتان، جۇمىسشىلاردىڭ سانىن دا ازايتۋعا تۋرا كەلەدى.

- مەملەكەتتەن ءبىر تيىن اقشا العان جوقپىن دەپ قالدىڭىز. قازىر وسى اتاق-ابىرويىڭىزدى اراعا سالىپ، سونداي كومەكتى الۋ ويىڭىز جوق پا؟ ول كەزدەگىدەن گورى، قازىر ءسىزدىڭ مۇمكىندىگىڭىز دە بار دەگەندەي...

- شىن ايتايىنشى، سونىڭ قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن. ەندى وسى جاسقا كەلىپ، اكىم-قارانىڭ الدىنا الاقان جايىپ بارعىم جوق. ءبىر جاعىنان ۇيات. ەكىنشى جاعىنان مۇقتاجدىق تا جوق. جالپى مەن، كاسىپكەرلەر مەملەكەتتەن الۋدى عانا ەمەس، ءبىر ءسات بەرۋدى دە ەستەن شىعارماسا ەكەن دەيمىن. كەي جىگىتتەر مەملەكەتتىڭ اقشاسىن الىپ، مەملەكەتكە الاقان جايىپ وتىرىپ جاساعان جۇمىسىن دارداي قىلىپ ايتقانعا ارلانبايدى. مەن ولارعا «شىن مىقتى بولساڭ، مەملەكەتكە الاقان جايماي، ءوز ەلىڭە قىزمەت قىل، جاعداي جاسا» دەگىم كەلەدى. مەنىڭ ۇستانىمىم دا وسى.

- سىزدەن كومەك سۇراپ كەلەتىندەر كوپ پە؟

- جامان بەرگەنىن ايتادى دەگەندەي بولماسىن، بىراق مەن كابينەتىمە كومەك سۇراپ كەلگەن ازاماتتاردى مەيلىنشە كۇلدىرىپ شىعارۋعا تىرىسامىن. جاعدايى جوق، كوپ بالالى وتباسىلار كەلىپ، كومەك سۇرايدى. سۇراعان باعالارىنا گاز تارتىپ بەرەمىن. كەيدە، جانىمداعى جىگىتتەر رەنجيدى. باسقا قايتەمىن، قولدان كەلسە كومەك بەرۋ كەرەك. اقشاعا قۇنىعىپ كەتكەن جانە بولمايدى. ءبىر ۋاقىت حالىقپەن دە ساناسۋ كەرەك. حالىققا جاعداي جاساۋ كەرەك.

- ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ الىپ ەسكەرتكىشىن ورناتىپ جاتىر ەكەنسىز...

- بيىل ءىلياس اتامىزدىڭ 125 جىلدىعى اتالىپ وتىلەدى. وسى قازان ايىندا دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز. الاش ارىسىنىڭ ەسكەرتكىشىن ورناتۋ تۋرالى يدەيانى بالام ايتتى. ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ ۇلكەن مەرەيتويىنا ءبىز دە ۇلەسىمىزدى قوسقان بولايىق، اۋداننىڭ ورتالىعىنا ەسكەرتكىش ورناتىپ بەرەيىك، دەپ بالام ايتتى. ەسەپتەپ، اقىلداسىپ قاراساق شىعىنى 20 ميلليونداي بولادى ەكەن. سودان، ماقۇلداستىق. ءسويتىپ، ءبىز ەسكەرتكىشىن ورناتاتىن بولدىق. قازىر دايىن بوپ قالدى. ەندى ەسكەرتكىشتىڭ اينالاسى اباتتاندىرىلىپ، اۋدان حالقى ءبىر ۋاقىت سەرۋەندەپ تىنىستايتىن ساياباق جاسالادى. قۇداي بۇيىرسا، اقىننىڭ تويىندا سالتاناتتى اشىلۋى بولادى.

بالكىم قازىرگى مەنىڭ ءسوزىم، ءسال پافوستى ەستىلەر. بىراق، شىندىعى سول. مەن ءوز ۇلتىمدى ەرەكشە سۇيەمىن. ءوزىمدى ۇلتجاندى ازاماتپىن دەپ ەسەپتەيمىن. ەلگە، ۇلتقا، مەملەكەتكە از دا بولسا سەپتىگىم تيەر ءىس بولسا، مەن ماقۇلمىن.

- جاقسى اعا، ىسىڭىزگە ساتتىلىك!

- سەندەرگە دە راحمەت!

ەرعالي بەرىكۇلى

Abai.kz