توقاەۆ قىتايعا بارعان ساپارىندا قازاقشا سويلەگەنى قازاق ءتىلىنىڭ بەدەلىن عانا ەمەس، قازاقتاردىڭ دا ابىرويىن اسىردى. ارينە، قازاق ەلىنىڭ پرەزيدەنتى، قازاق ازاماتى قازاقشا سويلەدى دەپ قۋانۋدىڭ ءوزى قاسىرەت. الەمدە ءوز ازاماتىز ءوز تىلىندە سويلەسە، قۋاناتىن ۇلت قازاق عانا شىعار. تاعدىرىمىز وسىلاي بولعان سوڭ نە شارا!؟

ەگەمەندى ەل بولعانىمىزعا دا وتىز جىلعا تاياسا دا، تۋعان ءتىلىمىز تۇعىرىنا قونا الماي كەلەدى. سوسىن دا شەندىلەردىڭ كوبى شەتەلگە بارسا، ورىس تىلىندە كوسەلەدى دە، قازاق ءتىلى قاعىس قالادى. ال توقاەۆ سول جاعدايدى ءوزى باستان وزگەرۋگە قۇلشىنعانى قۋانتادى.

قازاق ءتىلى دەسە مەنىڭ ەسىمە قىتايداعى مىنا ەكى ءىس تۇسەدى.
بىردە قىتايداعى ءۇرىمجى جارمەنكەسى كەزىندە قازاقستاننان ارناۋلى دەلەگاتسيا باردى. تۇستەن كەيىن ەكى جاق باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋى وتەتىن بولدى. قىتايلار قازاق اۋدارماشىداردى، قازاق تىلشىلەردى دايىندادى. قىتاي ارىپتەستەرىم مەنىڭ قاسىمنان شىقپاي، "قازىر بىزگە اۋدارىپ بەر" دەپ تۇردى. بىراق مەن قازاقستان شەندىلەرىنىڭ ورىسشا سويلەيتىنىن ىشتەي سەزىپ تۇردىم. ويلاعانىمداي بولدى، قوناقتار ورىسشا سارناي جونەلگەندە، ءبىز دالادا قالدىق. ءدال سول كەزدە ءبىر قىتاي ءتىلشى " ايتتىم با، اتى قازاقستان بولعانىمەن بۇلار الدە قاشان ورىس بوپ كەتكەن" دەدى قاتار تۇرعىندارعا. ىشتەي قاتتى قورلاندىم.

ەلەسى جىلى تاعى سول ءۇرىمجى جارمەنكەسىنە شقو-نىڭ باسشىلارى باردى. قىتايلار بۇل جولى ورىسشا بىلەتىن اۋدارماشى دايىندادى. بىراق تىلەۋىڭدى بەرگىر شقو-نى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرلان(قاتەلەسپەسەم) مىنبەگە شىعا ساپ قازاقشا سويلەي جونەلگەندە قازاق ءتىلدى اۋدارماشى دايىنداماعان قىتايلار قاتتى ساستى. الدەن ۋاقىتتا اۋدارماشى جوقتىعىن بايقاعان ول: اۋدارماشى جوق پا، وندا قاي تىلدە سويلەۋىم كەرەك؟- دەدى قاباق شىتىپ. "قازاقشا سويلەي بەرىڭىز" دەپ ايقايلادى 200گە جۋىق تىڭداۋشىنىڭ اراسىندا وتىرعان قىتاي قازاقتارىنان شىققان قازاق باسشىنىڭ بىرەۋى. جالت قارادىم، كوزى-بالبۇل جانىپ ول دا قۋانىپ تۇرعانى بايقالدى. مەن دە سول كۇنى كوڭلىم مارقايىپ قايتتىم.

توقاەۆ قىتاي ساپارىندا قازاقشا سويلەدى دەگەن جازبانى كورگەندە "قىتايداعى قازاقتاردىڭ رۋحى ءبىر كوتەرىلىپ قالعان شىعار" دەپ ويلادىم. ايتقانداي-اق قىتاي قازاقتارى باق بەتتەرىندە توقاەۆتىڭ قازاقشا سويلەگەنىن بۇكىل قازاقساتان قازاقشا سويلەپ كەتكەندەي شۇيىنشىلەپ جاتتى...
دەمەك، توقاەۆ مىرزا، ءسىز شەتەلدە قازاقشا سويلەسەڭىز قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسى عانا ەمەس، شەتەلدە ءسىزدىڭ قادامىڭىزعا قاراپ جاۋدىراپ وتىرعان قازاقتىڭ رۋحى وسەدى، وشكىندەگەن ءۇمىتى قايتا قوزدايدى. وسىنى ەشقاشان ەستەن شىعارماساڭىز ەكەن.

ءسىزدىڭ قاسىڭىزدا بەرىك ءۋالي، ەرلان قارين سياقتى ءتىلى دە، ءتىلى دە، ءتۇرى دە قازاق جىگىتتەردىڭ جۇرگەنى دە ءبىزدىڭ كوڭىلگە مەدەۋ.

قالياقبار ۇسەمحاننىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz