5-ناۋرىز كۇنى «Nur Otan» پارتياسى ساياسي كەڭەسى بيۋروسىنىڭ وتىرىسى ءوتتى. وندا پارتيانىڭ 18 ناۋرىزدا وتەتىن ساياسي كەڭەسى وتىرىسىنىڭ كۇن ءتارتىبى تالقىلانعان بولاتىن. ال، كۇنى كەشە پارتيا توراعاسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ رەسەيگە باردى. وندا ەكس-پرەزيدەنت رف قاۋىپسىزدىك كەڭەسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى دميتري مەدۆەدەۆپەن، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەستى. وسى ەكى وقيعانىڭ اراسىندا قانداي دا ءبىر بايلانىس بار ما دەگەن اۋانداعى ءارتۇرلى اڭگىمە الەۋمەتتىك جەلىدە قىزۋ تالقىلانۋدا. ءبىز وسى ساۋالدى ساراپشىلارعا قويدىق...

قازىرگى پارلامەنت وسى پارتيانىڭ جۇمسا - جۇدىرىعىندا، اشسا - الاقانىندا

ءامىرجان قوسانوۆ، ساياساتكەر: 

- بىزدەگى بيلىك ترانزيتىنە رەسەي بەي-جاي قارامايدى. ويتكەنى ەكى اۆتوريتارلىق جۇيەنىڭ بولاشاعى ءبىر-بىرىنە تىعىز بايلانىستى. ول كەزدەسۋلەرگە قاتىسپاعاندىقتان، وندا ناقتى نە ايتىلعانىن، قانداي كەلىسىمگە كەلگەندەرىن تاپ باسۋ مۇمكىن ەمەس، ارينە.

بىراق، بارشامىز ءسوزسىز قابىلدايتىن ءبىر جايت بار. ونىڭ ءمانىسى مىنادا: بىزدەگى بيلىك ترانزيتىنە ىشكى جانە سىرتقى كەپىلدىكتەر قاجەت. ىشكى كەپىلدىكتى ءبىزدىڭ بيلىك قوعاممەن ديالوگ قۇرىپ، ورتاق مامىلەگە كەلۋ دەپ قابىلداماي، بيلىك باسىنداعى جانە وعان جاقىن وليگارحتىق توپتارمەن ءتىل تابىسۋ دەپ بىلەدى. ءبىرىن الداپ، ەكىنشىسىن مايلاپ، ءۇشىنشىسىن قورقىتىپ-ۇركىتىپ، سونداي كومپروميسكە كەلگەن سياقتى. بىراق بۇل ۋاقىتشا كەلىسىم. ءبىر كۇنى ءوز دەگەنىنە جەتە الماعان ءبىر كلان بۇرق ەتىپ، بارلىق ستسەناريدىڭ بۇلقان-تالقانىن شىعارۋى مۇمكىن.

سىرتقى كەپىلدىكتە كورشى ەكى ەلدىڭ – رەسەي مەن قىتايدىڭ – ورنى بولەك. باتىستاعى الپاۋىتتار ءبىزدىڭ ايماقتى، سونىڭ ىشىندە، قازاقستاندى باياعىدا-اق ۇمىتقان سياقتى. ونىڭ ۇستىنە باتىس الەمىنىڭ ءوزىنىڭ وزەكتى پروبلەمالارى شاش ەتەكتەن.

ەرتەڭگى تاق مۇراگەرىنە ءبىر مىقتى كەپىل – رەسەي. 7 جارىم مىڭ شاقىرىم ورتاق شەكارا، بىزدەگى ورىس اعايىن، ەاەو مەن شوس اياىنداعى ەكونوميكالىق جانە اسكەري تاۋەلدىلىكتىڭ ءوزى نە تۇرادى. ونداعى پرەزيدەنت ەندى «تسار» بولايىن دەپ جاتىر. كەشە عانا دۋما پۋتينگە ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن بيلەپ-توستەۋگە جارقىن جول اشىپ بەردى. ياعني، ەندىگى جەردە رەسەيلىك كەپىلدىك پۋتين مىرزانىڭ جەكە باسىنا كەلىپ تىرەلەدى. ءوز باسىم ەلباسىنىڭ ماسكەۋگە ساپارىنىڭ ءدال وسى تاريحي جاعىنان ماسقارا كۇنگە سايكەس كەلگەنىن كەزدەيسوق ەمەس دەپ سانايمىن.

«نۇر وتان» پارتياسى بولسا، بيلىك ءترانزيتىنىڭ ساياسي قۇرالى رەتىندە وسى پروتسەسكە تىكەلەي ارالاسادى. قازىرگى پارلامەنت وسى پارتيانىڭ جۇمسا، جۇدىرىعىندا، اشسا، الاقانىندا.

ەڭ باستىسى – بولاشاق پرەزيدەنتكە بيلىكتەن تۇسەر بىرەگەي كانديداتتى، قالا بەردى، بولاشاق پارلامەنتتىك سايلاۋدىڭ ستسەناريىن وسى پارتيا انىقتاۋعا تىرىسادى.

ەلدەگى جاعداي كۇن سايىن قيىنداپ بارادى. كۇنى كەشەگى دەۆالۆاتسيانىڭ ءوزى ەلدى ەڭسەسىن باسىپ، ابدەن ەسەڭگىرەتىپ جىبەردى. ءوزىم قاتىسقان پرەزيدەنت سايلاۋىندا حالىق ءوز نارازىلىعىن تانىتتى. ول قارسىلىق ۇدەپ بارادى. «قوس بيلىك» جاعدايىندا كلانارالىق قايشىلىقتار دا ۋشىعىپ، بيلەۋشى توپتار اراسىنداعى تۇراقتىلىققا ءوز ىقپالىن جاساۋدا. مۇنىڭ ءبارى قازاقستانداعى بيلىك ءترانزيتىنىڭ تۇپكىلىكتى شەشىلۋ قارقىنىنا ءوز اسەرىن تيگىزبەي قويمايدى!

مەن ەش ۋاقىتتا «نۇر وتاندى» ساياسي پارتيا دەپ سانامايمىن...

دوس كوشىم، ساياساتتانۋشى:

- بىرىنشىدەن، مەن ەش ۋاقىتتا «نۇر وتاندى» ساياسي پارتيا دەپ سانامايمىن. بۇل كلاسسيكالىق ساياسي پارتيانىڭ ەشقانداي تالابىنا ساي كەلمەيدى. بۇرىنعى كومۋنيستەر بيلىكتى العاننان كەيىن، سول بيلىكتى ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن، كوپ پارتيالى جۇيەنىڭ بار ەكەنىن كورسەتۋ ماقساتىندا قولدان جاسالعان شەنەۋنىكتەردىڭ پارتياسى سياقتى. سوندىقتان ولار دەموكراتيالىق باعىتتا ءىس-ارەكەتتەر جاسايدى دەپ ويلامايمىن.

ال، ولاردىڭ پلەنۋم وتكىزىپ، بەلگىلى ءبىر شەشىم قابىلداۋ، تاعى باسقا نارسەلەرىنە ءوز باسىم كۇلە قارايمىن. سەبەبى، بۇلار ءبىر عانا ورتالىققا باعىنادى. ەرتەڭ ادامى وزگەرسە، پارتيادا وزگەرىپ باسقا جاققا شىعادى. بۇرىن كوممۋنيستىك پارتيا بولسا، قازىر «نۇر وتان»، ەرتەڭ تاعى بىرەۋلەر بولا سالادى. سوندىقتان ولاردىڭ ىستەپ جاتقان جۇمىسى، باسقاسىنىڭ ءبارىن مەن دەموكراتيالىق، كوپ پارتيالى ينستيتۋتتىڭ جۇمىسى دەپ قارامايمىن. بۇل - مەملەكەت پەن باسقارۋشى پارتيانىڭ بىرىگىپ كەتكەندىگى. بۇرىنعى كپسس دەيتىن ەدىك قوي، ءدال سونىڭ نۇسقاسى.

سوندىقتان شىنىن ايتۋ كەرەك، نازارباەۆ پۋتينگە باردى، تاعى باسقا دەگەن اڭگىمەنىڭ ءبارى ساياسي پارتيانىڭ جۇمىسى ەمەس، سول پارتيا باسشىسىنىڭ جاساپ جۇرگەن جۇمىسى دەپ قابىلداۋ كەرەك.

ال، نازارباەۆ پەن پۋتين بىرىنە-ءبىرى ۇقساس ادامدار عوي. مۇمكىن، تاجىريبە ءبولىسۋ، پىكىرلەسۋ ماقساتىندا بارعان بولار. ەكىنشىدەن، ەكس-پرەزيدەنت زەينەتكە شىقتى دەپ ويلايمىز عوي، سوندىقتان ءوزىنىڭ ءبىر جەكە ىستەرىمەن دە بارۋى ىقتيمال. ءبىز كەز-كەلگەن قوزعالىستىڭ استارىنان ءبىر نارسە ىزدەيمىز.

مەنىڭشە، ەكى وقيعانىڭ اراسىندا كەرەمەتتەي ءبىر بايلانىس جوق. سەبەبى، ءبارىبىر شەشىمدى ول جاقتا كىشكەنتاي ءبىر توپ نە ءبىر ادام قابىلدايدى. سوندىقتان ونىڭ باسقا ءىس-قيمىلدارىنا باعا بەرىپ، ونىڭ استارىنان بىردەڭە ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى ءبارىبىر شەشىم جاسايتىن ءبىر ادام بولسا ونىڭ قاجەتى قانشا؟

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz