مايرا مۇحامەدقىزى: «شەتەلدەگى مەنىڭ ەكىنشى اتىم. ول – قازاقستان!»
تاۋەلسىزدىك قانداي ءتاتتى، كيەلى ءسوز دەسەڭىزشى. 1991 جىلعى 16 جەلتوقسان - قازاق ەلى عاسىرلار بويى اڭساعان تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزگەن، تورتكۇل دۇنيەگە جار سالىپ، الاقايلاپ ءسۇيىنشى سۇراعان تاريحي دا قاسيەتتى كۇن. بۇل - كوزايىم حابار جۇمىر جەردە شاشىلىپ جۇرگەن ءيىسى قازاقتىڭ دا جۇرەگىنە ءۇمىت وتىن جاققان كۇن. وزدەرىنىڭ قازاق بولىپ تۋعاندارىنا قۋانعان باقىتتى كۇن. ويتكەنى، اركىمنىڭ تۋعان جەرى، تۋعان وتانى وزىنە جەرۇيىق. مىنە، سول ۋاقىتتان باستاپ شەتتەگى قانداستارىمىزدىڭ تاريحي وتانىنا ۇلى كوش-كەرۋەنى باستالدى. 1994 جىلى سول كوشەلى كوشپەن كوشىپ كەلگەن اعايىنداردىڭ اراسىندا بۇگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اباي اتىنداعى اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ ءانشىسى مايرا مۇحامەدقىزى دا بار ەدى...
تاۋەلسىزدىك قانداي ءتاتتى، كيەلى ءسوز دەسەڭىزشى. 1991 جىلعى 16 جەلتوقسان - قازاق ەلى عاسىرلار بويى اڭساعان تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزگەن، تورتكۇل دۇنيەگە جار سالىپ، الاقايلاپ ءسۇيىنشى سۇراعان تاريحي دا قاسيەتتى كۇن. بۇل - كوزايىم حابار جۇمىر جەردە شاشىلىپ جۇرگەن ءيىسى قازاقتىڭ دا جۇرەگىنە ءۇمىت وتىن جاققان كۇن. وزدەرىنىڭ قازاق بولىپ تۋعاندارىنا قۋانعان باقىتتى كۇن. ويتكەنى، اركىمنىڭ تۋعان جەرى، تۋعان وتانى وزىنە جەرۇيىق. مىنە، سول ۋاقىتتان باستاپ شەتتەگى قانداستارىمىزدىڭ تاريحي وتانىنا ۇلى كوش-كەرۋەنى باستالدى. 1994 جىلى سول كوشەلى كوشپەن كوشىپ كەلگەن اعايىنداردىڭ اراسىندا بۇگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اباي اتىنداعى اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ ءانشىسى مايرا مۇحامەدقىزى دا بار ەدى...
- مايرا مۇحامەدقىزى، ەسىڭىزدە مە، ءسىزدىڭ رەسپۋبليكا سارايىندا وتكەن تۇڭعىش كونتسەرتىڭىزگە ات ارىتىپ سوناۋ اسپاناستى ەلىندەگى اتا-انا، باۋىرلارىڭىز دا كەلگەن-ءدى. مىنە، سول كەشتەگى ۇزىلىستە اناڭىز كامال قۋانىشقىزىنا جولىعىپ، سۇحباتتاسۋدىڭ ءساتى تۇسكەن بولاتىن. سوندا اناڭىز: «...بالامنىڭ كونتسەرتى وتەدى دەگەن سوڭ قىتايدان ارمانداعان قازاعىمنىڭ جەرىنە كەلىپ، قىزىمنىڭ ءۇلكەن ساحنادا ءان شىرقاعانىنا جۇرەگىم جارىلارداي قۋانىپ تۇرمىن. بالاپانىمدى باۋىرلارىنا باسىپ، قۇشاعىنا العان مەيىرىمدى حالقىما، ونى باسقارىپ وتىرعان ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كورسەتىپ وتىرعان قامقورلىعىنا باسىمدى ءيىپ، راحمەتىمدى ايتامىن»، دەپ ەدى. ودان كەيىن دە تاماشا تابىسقا قول جەتكىزدىڭىز. مەملەكەتتىك سىيلىققا يە بولدىڭىز. ارينە، ەڭ الدىمەن بالاسى الامان بايگەدەن وزا شاۋىپ كەلىپ جاتسا، تىلەۋىن تىلەپ وتىرعان اتا-انا ءۇشىن ءبىر عانيبەت ءسات، ۇلكەن قۋانىش، زور ماقتانىش ەمەس پە...
- ءيا، اتا-انامنىڭ قۋانىشىندا شەك جوق ەدى. ول كەزدە اكەم ءتىرى، مەنىڭ وسى قۋانىشىمدى كورىپ كەتكەنى ءۇشىن اللاعا مىڭ رازىمىن. «بالام، بۇل جەڭىسىڭ ەڭ الدىمەن، تاۋەلسىزدىكتىڭ قۇدىرەتى، تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسى. سول تاۋەلسىزدىكتى باياندى ەتىپ، ەلدىڭ ەڭسەسىن كوتەرىپ، بارىن-جوعىن تۇگەندەپ، باسقا ەلدەرمەن تەرەزەمىزدى تەڭ ۇستاپ وتىرعان ەلباسىنىڭ جانكەشتى ەڭبەگىنىڭ ارقاسى. قارعاداي كەزىڭدە وتانىم، ەلىم-جۇرتىم دەپ كەلگەندە شەتكە قاقپاي، سەنىڭ ونەرىڭدى باعالاپ، كورسەتكەن قامقورلىقتىڭ، حالىقتىڭ ونەرگە دەگەن پەيىلىنىڭ ارقاسى. ەندەشە، بۇل سىيلىقتىڭ ارتىندا ۇلكەن سالماعى بار. ياعني، ەل الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىڭ بۇرىنعىدان ءجۇز ەسەلەندى دەگەن ءسوز. وسى بيىكتىكتەن تۇسپەي، ودان ءارى دە ەڭبەكتەنۋىڭ كەرەك»، دەگەن ەدى. انامنىڭ سوزىنە قوسارىم، جۇرەگىممەن دە، كوڭىلىممەن دە ايتارىم، اللاعا دا، قازاقستانعا دا ريزامىن.
- ۇمىتپاسام، ءسىز سول مەملەكەتتىك سىيلىققا يە بولعانىڭىزدا شەتەلدە جۇرگەن ەدىڭىز. ءسۇيىنشى حاباردى ەستىگەندە قانداي كۇيدە بولدىڭىز؟ بۇعان قوسا، بىرنەشە حالىقارالىق سىيلىقتاردى الدىڭىز. ايتىڭىزشى، ءسىز ءۇشىن سول سىيلىقتاردىڭ ارا سالماعى، ايىرماسى قانشالىقتى؟
- ايتارى جوق... ەلىمىزدەگى ەڭ ءمارتەبەلى - مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ ماعان بۇيىرعانى تۋرالى حاباردى ەستىگەندەگى كوڭىل-كۇيىمدى جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس شىعار. بويىما قانات ءبىتىپ ۇشىپ كەتەردەي بولدىم. سونداي ءبىر كەرەمەت باقىتقا بولەپ جىبەردى. ءدال سول كەزدە فرانتسيانىڭ تۋلون قالاسىنداعى ۇلتتىق وپەرا تەاترىندا ءوتىپ جاتقان سپەكتاكلدە ويناپ جاتقانمىن. ءۇزىلىستە ارىپتەستەرىمە جەتكىزىپ ەدىم، بارلىعى قۋانىپ، قۇتتىقتاعانى ەستە. سپەكتاكلدىڭ ەكىنشى اكتىسىن سونداي ءبىر ەرەكشە شابىتپەن ورىنداپ شىقتىم. وسى قۋانىشىمدى بولىسۋگە، ءارى ءوز ەلىندە ءانشىسىن قالاي قارسى الىپ، باعالايتىنىن كورسىن دەگەن ويمەن تەاتر ديرەكتورى مەن جەكە مەنەدجەرىمدى تاۋەلسىزدىك تويىنا، سىيلىقتى تاپسىرۋ ءراسىمىن كورۋگە ەرتىپ كەلدىم. بۇل مەن ءۇشىن ومىرىمدەگى ەڭ قىمبات ماراپات دەپ بىلەمىن. ويتكەنى، حالىقارالىق بايقاۋلاردا جەڭىمپاز اتانۋ ءبىر بولەك تە، ءوز ەلىڭدە ەڭبەگىڭ جانىپ، سەنى قولداپ، قولپاشتاعان، سەنى باعالاعان قۋانىشتى سەزىنۋ ودان دا ەرەكشە، ودان دا اسەرلى دە ىستىق، جۇرەگىڭە جاقىن ەكەن. ءوزىم عانا ەمەس، مەنىمەن بىرگە ەل دە قۋاندى. ينتەرنەتتەگى جاشىگىم سونداي قۇتتىقتاۋلارعا تولىپ كەتتى. ەڭ قۋانىشتىسى، اتامەكەنگە كەلگەن ورالماندار اراسىنان ونەر سالاسىندا جوعارى سىيلىققا يە بولعان جالعىز قازاقپىن. ەندەشە، بۇل سوناۋ ەكى وكپەسىن قولىنا الىپ تۋعان وتانىنا جەتكەن اعايىندارعا دا بەرىلگەن ماراپات دەپ بىلەمىن.
- مايرا مۇحامەدقىزى، ءسىزدىڭ تاريحي وتانىڭىزعا ورالعانىڭىزعا دا اتتاي ون جەتى جىلدان اسىپتى. سول تۋعان جەر دەپ اڭسارىڭىز اۋىپ كەلگەندە وتانىڭىز سىزگە نە بەردى؟
- ءبارىن بەردى. ەڭ الدىمەن، ءارى ەڭ باستىسى - قازاقستان ماعان ەركىندىك بەردى. قازاقستان دەگەندە تۇسىنەتىنىم - تاۋەلسىزدىك، قاراپايىم سوزبەن ايتساق - بوستاندىق. قاراڭىزشى، سول بوستاندىققا قانشاما ۇلت كۇرەسىپ جەتە الماي جاتىر. سول ەركىندىكتىڭ بولماۋىنان تاعدىرلارى وزگەرىپ، وتانىنىڭ جوقتىعىنان ومىردە دە، ونەردە بەيشارا بولىپ جۇرگەندەر قانشاما. سولاردى كورىپ، اللاعا مىڭ ءشۇكىرلىك جاسايسىڭ. ەگەر قازاقستانعا كەلمەگەندە، مۇمكىن وسىلاي ءان سالا الماس پا ەدىم دەپ ويلايمىن. ولاي دەيتىنىم، قىتايدا جۇرگەندە بالا كەزدەن ارمانداعان چايكوۆسكي اتىنداعى دۇنيەجۇزىلىك بايقاۋعا قاتىسۋعا بەل بۋدىم. وعان بەس ءانشى قاتىساتىن بولدىق. قىتاي ۇكىمەتى تاراپىنان ەكى ءانشى قىتاي ۇلتىنان، قالعاندارى ءوز قاراجاتىمەن بارسىن دەگەندى ەستىگەندە، جۇرەگىم قان جىلادى. ونداي مۇمكىندىك قايدا؟ ۇستازىم پروفەسسور گو شۋ دجەن: «مەن ەكى قىتاي ءانشىسىن دايىندايمىن، ساعان قولىم تيمەيدى. شاكىرتىم رەتىندە ايتارىم، قاتىسقىڭ كەلسە، قازاقستانعا بار. ونداعى مىقتى وقىتۋشىلاردىڭ دەنى ماسكەۋ، لەنينگرادتاعى ورىس مەكتەبىنىڭ تۇلەكتەرى، سوندا بارىپ دايىندال، سول جاقتان جولىڭ بولار»، دەپ كەڭەس بەردى. ارينە، مەن ەكى ەلدىڭ مادەنيەتىمەن، ەكى ەلدىڭ داستۇرىمەن ءوستىم. وسىعان دەيىن 5 مىڭ جىلدىق تاريحى بار قىتايدىڭ مادەنيەتى، تاربيەسى، مەكتەبىنەن ءوتىپ، جاقسى-جامانىن كوردىم. ول ءبىر العاشقى شىڭدالۋ مەكتەبى بولدى. بىراق قازاقستانعا كەلگەن سوڭ تۇپكى سانامداعى ادامعا كەرەك ەركىندىكتى سەزىندىم. شەكارانى وتە باستاعاندا ۇشى-قيىرى جوق كەڭ دالانى كورىپ، تىنىسىم اشىلىپ سالا بەرسىن. كەلدىم. كوردىم. قيىندىق تا بولدى. مەنىڭ قينالاتىنىم، كەيبىر وتانداستارىمىز تاۋەلسىزدىكتىڭ، ەركىندىكتىڭ نە ەكەنىن ءبىلىپ، ءتۇسىنىپ جاتپايتىنداي كورىنەدى. قىتايدا، ارينە، مەندە ونداي سەزىم بولعان جوق. ويتكەنى، ءار مەملەكەتتىڭ ءوز ساياساتى، ءوز ءداستۇر-سالتى بار دەمەكشى، كوپتى كورگەنمەن، ىشكى ەركىندىكتى سەزىنبەيتىنسىڭ. قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العان كەزدەگى ونداعى اعايىنداردىڭ قۋانعانىن ايتپاڭىز. مەن سول ەركىندىكتى ىزدەپ كەلدىم. 1994 جىلى تۋعان توپىراققا اياق باسىپ، وتانىمىزعا ورالدىق. سودان بەرگى 17 جىلدا قازاعىممەن، ەلىمنىڭ تاريحىمەن بىرگە ءوسىپ كەلە جاتقانىمدى ماقتانىش سەزىممەن ايتا الامىن. قازىر ءتىپتى قىتايدا تۋعانىمدى ۇمىتىپ كەتتىم. قايدا بارامىن دەيمىن، بارامىن. ەركىن سويلەيمىن، ەركىن پىكىرلەسەمىن، ەمىن-ەركىن ولەڭىمدى ايتامىن. ماعان ءبىر ادام توسقاۋىل قويا المايدى. ويتكەنى، دەربەس تۇلعامىن. ول - سول ەركىندىكتىڭ ارقاسى. مىنە، سونى ءارقايسىمىز تۇسىنە ءبىلۋىمىز، سول ەركىندىكتى قورعاۋىمىز كەرەك. اتامەكەن - سەنىڭ ماڭگىلىك قايتار مەكەنىڭ، اينالىپ كەلەر تەمىرقازىعىڭ. مىنە، سول تاۋەلسىزدىگىمىزگە بيىل جيىرما جىل تولىپ وتىر. قاي زاماندا دا، قاي ۋاقىتتا دا ادامزات بالاسى ءۇشىن تاۋەلسىزدىكتەن اسقان قۇدىرەتتى سەزىم بولماعان. تويدىڭ دا تورەسى - وسى تاۋەلسىزدىك تويى.
- ونەر جولى قيىن جول. ادامزات تاعىلىمىندا اتاقتى، بەلگىلى ادامداردىڭ ومىرىنە ەرەكشە سىلكىنىس اكەلىپ، ومىرىنە اسەر ەتكەن، بولماسا ءوزىن وسى دەڭگەيگە جەتكىزگەن ادامدارعا دەگەن ىقىلاس، نيەتى وزگەشە بولىپ جاتادى. بىلايشا ايتقاندا، ءومىر بويى قارىزدار بولىپ وتەتىن ادامدارى بولادى. وسى تۇرعىدان العاندا، كىمنىڭ الدىندا ءوزىڭىزدى بورىشتار سەزىنەسىز؟
- ەڭ الدىمەن، قازاق بولىپ تۋعانىم ءۇشىن حالقىما قارىزدارمىن. ودان كەيىن اتا-اناما. باقىتىم شىعار، ونەرلى وتباسىندا دۇنيەگە كەلىپ، تاربيەلەندىم. اكەم مۇحامەد ابدىقادىرۇلى مۋزىكانت، ءارى كومپوزيتور، ال انام 40 جىل ساحنادا ءان سالعان قىتايدىڭ ءبىرىنشى دارەجەلى ءارتىسى، ءبىزدىڭ ولشەممەن حالىق ءارتىسى بولدى. قازاقتىڭ كىم، قانداي ەكەنىن، كوبىنە انام ورىندايتىن حالىق اندەرىنىڭ قاسيەتىنەن، سوزىنەن، نارىنەن توپشىلاپ ءوستىم. بۇل وسى ەلگە دەگەن ارمان، قۇشتارلىعىمدى كۇشەيتە ءتۇستى. ۇشىنشىدەن، تاعدىرىما كەزىككەن، باۋلىعان ۇستازدارىما قارىزدارمىن. ارينە، ونەر جولى اۋىر دا، قيىن جول. وسىندا كەلگەن سوڭ قالاي ءومىر ءسۇرىپ، ونەرىمدى قالاي جالعاستىرامىن دەگەندە يگى جاقسى ادامدارعا كەزىكتىم. ال ۇلكەن بايقاۋلارعا قاتىسۋ ءۇشىن قاجىماس قايرات، جىگەرىڭمەن قاتار، قولداۋ دا قاجەت. ءبۇگىنگىدەي جەتىستىكتەرگە جەتىپ، بىردەن-ءبىر ۇلكەن ساحنالارعا شىعۋىمدا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەڭبەگى زور. سوندىقتان دا، ودان كەيىن كىمگە قارىزدارسىز دەپ سۇراساڭىز، ەلباسىنا قارىزدارمىن دەپ ايتار ەدىم.
1997 جىلى پورتۋگالياعا بايقاۋعا بارىپ كەلگەن سوڭ العاش رەت ول كىسىنىڭ الدىندا ساحناعا شىقتىم. زەرەكتىگى، تالانتتى تاني بىلەتىن قاسيەتى شىعار، سول جولى: «بۇل قاي بالا؟» دەپ سۇراستىرىپ، جاعدايىمدى ءبىلىپتى. ول كەزدە شەتەلدەن كەلگەن قازاقتارعا ازاماتتىق الۋ وتە ءبىر قيىن شارۋا ەدى. ءسويتىپ، ەكى جىل الا الماي جۇرگەن ازاماتتىعىمدى، وعان قوسا پاتەردىڭ كىلتىن ءوز قولىمەن تابىس ەتتى. ال باسىڭدا باسپاناڭ بولماسا، بۇكىل زەيىنىڭدى قويىپ، بىردەڭەگە قول جەتكىزۋ مۇمكىن بە؟ مىنە، سودان باستاپ جولىم اشىلدى.
- مايرا، ءسىز قازاق وپەرا ءانشىلەرىنىڭ اراسىنان شەتەلدە كەلىسىم-شارتپەن جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ساناۋلى ءانشىنىڭ ءبىرىسىز. ولارداعى ونەردىڭ دەڭگەيى، باعالانۋى قالاي ەكەن؟ نەنى بايقاپ، نەنى ءتۇيىپ ءجۇرسىز؟
- 2002 جىلى تاعى ءبىر ۇلكەن جەتىستىككە جەتتىم. فرانتسياعا كەلىسىم-شارتپەن بارىپ، جۇمىس ىستەيتىن بولدىم. وندا ءوز ونەرىمدى تانىتا ءجۇرىپ، الپاۋىت ەل - امەريكانىڭ ۇلكەن ساحناسىنا جولداما الدىم. ۇلكەن-ۇلكەن ونەر ادامدارىمەن بىرگە ءجۇردىم. بىراق، ادام سىرتتا جۇرگەندە جالعىزدىقتى قاتتى سەزىنەدى ەكەن. دەگەنمەن، حالىقتىڭ ماعان دەگەن كوڭىل-كۇيى، ءۇمىتى، سەنىمى، بەرگەن اق باتاسى بوتەن ەلدە رۋح، كۇش بەردى. مۇنىڭ ءبارىن تاپتىشتەپ ايتىپ جاتقانىم، جۇرەگى نازىك ونەر ادامىنا كىشكەنە عانا قولداۋ، وسىنداي ءبىر اۋىز جىلى ءسوز ۇلكەن شابىت اكەلمەك.
راس، سىرتتاعى ونەر جولى وڭاي ەمەس. ويتكەنى، شەتەلدە ساحناعا قازاعىمنىڭ اتى مەنىمەن بىرگە شىعادى عوي. قازىردىڭ وزىندە مەنى كىم دەسە - ءبارى «قازاقستان» دەيدى. سوندايدا ودان بەتەر جاۋاپكەرشىلىكتى ەسەلەيسىڭ.
- ادەتتە ونەر ادامدارى تالانت 1 پايىز، ەڭبەك 99 پايىز دەپ جاتادى. سول سوزگە قالاي قارايسىز؟
- ءيا، قۇدايدىڭ بەرەتىنى بار دا، ەڭبەك، ۋاقىت، تاجىريبەمەن كەلەتىنى دە بار. قازىر مەن كەز-كەلگەن ساحنادان - ول ۇلكەن بە، كىشى مە، قورىقپايمىن. ويتكەنى، قىتايدىڭ دا، كەڭەستىڭ داۋ-دامايى كوپ ساحناسىن دا كورىپ، شىڭدالدىم. قازاقتىڭ دا، قىتايدىڭ دا ءانىن ايتىپ، كەز كەلگەن ستيلدەگى كاسىپقويلاردىڭ ايتقانىنىڭ ءبارىن قاعىپ الىپ، مەڭگەردىم. نەگە دەسەڭىز، سول ءتاجىريبەنىڭ ءبارى جينالىپ، ادامدى ءبىر ساتىعا شىعارادى. سونى ۇعىنعاندا ونەردىڭ قانشالىقتى قيىن جول ەكەنىن بىلەسىڭ.
قىتايدا ءۇرىمشى قالاسىندا جۇرەككە وپەراتسيا جاسايتىن قازاق جىگىتى بار. سول جۇرەككە جاساعان وپەراتسياسىنا 99 پايىز بولماسا دا، 90 پايىزىنا كەپىلدىك بەرەمىن دەپ وتىرادى. ال جۇرەككە ەكىنىڭ ءبىرى ونداي كەپىلدىك بەرە المايدى. كۇندەلىكتى ينتەرنەت ارقىلى اقش-تان، باسقا ەلدەردەن «انانى قالاي جاساۋ كەرەك، مىنانى قالاي جاساۋ كەرەك» دەپ سۇرايتىن كورىنەدى. ونىڭ قۇپياسى سول، كۇنىنە ءار ون ءمينوت سايىن ءبىر وپەراتسيا جاساپ، قولى ۇيرەنىپ، ماشىقتانعانى سونشالىقتى، ءارى وڭاي، ءارى تەز بولاتىن ءادىس-ءتاسىلىن تاۋىپ العان. سونىڭ ناتيجەسىندە توقسانعا كەلگەن قارياعا دا جاساي بەرەدى. ويتكەنى، ءوز كاسىبىن وتە جاقسى بىلەدى. مىنە، مۇنىڭ ءبارى ءتاجىريبەنىڭ ارقاسىندا كەلىپ وتىر. ارتىنا ءتۇسكەندىكتەن، سونىڭ شىڭىنا جەتكەن. ونەردە دە سول سياقتى. مەنىڭ بايقاعانىم، اللا تاعالا ءوزى تالانت بەرگەنمەن، جالقاۋلىقتى قوسىپ جىبەرەتىن كورىنەدى. ال ونى تاباندى بولساڭ عانا جەڭەسىڭ. كوپ ادامنىڭ جەتە الماي جاتاتىنى سوندىقتان بولسا كەرەك.
- ونىڭىز راس، جالپى جالقاۋلىق قازاقتىڭ قانىندا بار ما دەيمىن. ونى ءتىپتى ءومىر ءسۇرۋ سالتىمىزدان دا، جەيتىن تاماق، ءجۇرىس-تۇرىسىمىزدان دا بايقاۋعا بولاتىن سياقتى.
- مەنىڭشە، ول تاربيەگە دە كوپ بايلانىستى. اتا-انامنىڭ سانامىزعا سىڭىرگەنى، بالام دۇنيەدەگى ەڭ قاسيەتتى نارسە - ول ۇيرەنۋ. قازىر انامنىڭ جاسى كەلسە دە، كىتاپتى سىعىرايىپ وقىپ، ورىسشا ۇيرەنىپ الايىن دەيدى. قازاقتا «بولار بالا ...» دەگەن ءسوز تۋرا ايتىلعان. اتا-انامنان ەستىگەن ءسوزدىڭ ءبارى راس بولىپ شىعادى. «بىلەگى بار ءبىردى، ءبىلىمى بار مىڭدى جىعادى»، «بىلگەنگە ءبىر توعىز، بىلمەگەنگە توقسان توعىز»... كەيىن ويلاسام، ءبارى راس.
- مايرا مۇحامەدقىزى، ءسىزدىڭ ونەردىڭ ىشىندەگى تاڭداپ العان سالاڭىز، كۇردەلى كلاسسيكالىق جانر - وپەرا. وسى جانر جونىندەگى تۇجىرىمىڭىز قانداي، ونىڭ كۇردەلىلىگى نەدە؟
- بىرىنشىدەن، بۇكىل مۇمكىندىكتى بەرەتىن ەڭبەك ەكەنىنە كوز جەتكىزدىم. ياعني، مۇمكىندىك - ول ەڭبەك. مۇمكىندىك جولىڭىزدى اشادى، ەڭبەكتەنسەڭ عانا، ونىڭ ريزىعىن كورەسىڭ. باسقانى بىلمەيمىن، ءوزىم ساحنانى ءسۇيىپ تۋعان ەكەنمىن. ساحناعا شىعۋعا اسىعامىن. كوپ انشىلەر ساحنادان قورقاتىن سياقتى. ارينە، تولقيسىڭ، تولعانىس بولادى دەگەندەي. ول قانداي جاعدايدا بولادى؟ سەن دايىندالماعان، ءوزىڭدى دايىن ەمەسپىن دەپ سەزىنگەن شاقتا. پىسپەگەن، شالا بولعاندا قورقىتادى. ال ساقاداي ساي كەزىڭدە بارىڭدى سالىپ ايتقان ساحنا - سول كيەلى ساحنا. نە ءۇشىن كيەلى دەگەندە - ساحنانى ءسۇيىپ، سوعان تاعزىم ەتكەنىڭدە ول سەنىڭ بار ءمۇمكىندىگىڭدى اشادى. ەگەر بۇرىن ەل الدىنا «جوعارى نوتانى الا الماي قالسام، قايتەمىن؟» دەپ قورقىپ شىقسام، قازىر ولاي ەمەس، ساحنادا سەنىمدىمىن، باتىلمىن، ەركىنمىن. ساحنانى جاقسى كورەتىنىم سونشالىق، كىشكەنە بالالار سياقتى كونتسەرتكە شىققانشا اسىعىپ، سوعان جەتكەنشە قۇمارلانامىن. بۇرىن كونتسەرتتىڭ الدىندا قوبالجىپ، ۇيىقتاي الماسام، ەندى «قاشان كونتسەرت بولادى، دايىنداعانىمدى قاشان ايتامىن» دەپ جاقسىلىققا اسىققانداي تاعاتسىزدانا كۇتەمىن. مىنەكي، كوردىڭىز بە، سوندا بىزگە جەتىسپەيتىنى سەنىم ەكەن. مەن سول سەنىمدى تاپقان سياقتىمىن.
- شەتەل سىزگە تاعى نە بەردى؟ نە ۇيرەندىڭىز؟
- شەت ەل ماعان قالاي ءومىر ءسۇرۋدى ءۇيرەتتى. جاڭا ايتتىم عوي، شەتەلدە تىنباي جۇمىس ىستەپ، ءوزىڭدى، تالانتىڭدى كورسەتە الاسىڭ، سوعان قاراي ءومىر سۇرەسىڭ. ال ونىڭ ءبارى - كۇرەس. مەن سول كۇرەسە ءبىلۋدى ءۇيرەندىم. ال كۇرەسۋ - قىزعانۋ، بىرەۋگە جاماندىق ويلاۋ ەمەس. بۇل - ناعىز ونەر جولىنداعى كۇرەس. ول - باسقالارمەن ەمەس، ءوزىڭمەن كۇرەسۋ. مىنە، سول قاسيەتتى ەۋروپالىقتاردان ۇيرەندىم. ولار ەشكىمنەن ەشنارسە قىزعانبايدى. اركىمنىڭ ءوزىنىڭ ساعاتى مينوتىنا دەيىن جازىلىپ تۇرعان كەلىسىمشارتى بار. ەشكىم سەنىمەن تالاسپايدى، ەسەپتەسپەيدى. تەك اگەنتىڭ جۇمىس ىستەيدى، ول تالابىڭا، كاسىبي شەبەرلىگىڭە، كەلىسىمشارتتىڭ ازدى-كوپتىگىنە بايلانىستى. ەندىگى جەردە سول جاۋاپكەرشىلىكتى ابىرويمەن اتقارا الاسىڭ با، ءماسەلە سوندا. قازاق ونى ۇيات بولىپ قالماسىن دەپ جاتادى. ياعني، قازاقستاننىڭ، ءبۇكىل ءبىر مەملەكەتتىڭ اتىنان كەلىپ تۇرعاننان كەيىن ۇيات بولماسىن، باسقالار جەتكەن جەتىستىككە نەگە جەتپەيمىن، نەگە جاسقانامىن دەپ بارىڭدى سالاسىڭ. ول بىرەۋدى قىزعانىپ، باعىن كەسۋ، جاماندىق ويلاۋ ەمەس.
-تازا ونەردىڭ بايگەسى دەمەكسىز عوي...
-ءيا، تازا ونەردىڭ بايگەسى. ونداي كەزدە جاڭاعى قىزعانىش، باسقا ويلار تۇككە تۇرماي قالادى. مەن تابيعاتىمنان ادامدى قىزعانبايمىن. ال قىزعانىش ءار ادامدا بولاتىن نارسە. ادامنىڭ قولىنان كەلەتىن نارسەنى ول ىستەي السا، ساعان نەگە ىستەمەسكە. تەك قانا ءوزىڭنىڭ جۇمىسىڭدى ءبىل. ياعني، ءوزىڭدى ءبىلىپ باسقارا بىلسەڭ، ونەردىڭ الدىندا ارىڭ تازا بولادى.
ءبىر ايتا كەتەرلىگى، ءبىزدىڭ قازىرگى ونەردە، اسىرەسە، كلاسسيكادا الەمدىك دەڭگەيگە كوتەرىلگەن ونەر يەلەرى ساۋساقپەن سانارلىق. سول توپ تەزىرەك كوبەيسە ەكەن دەيمىن. ويتكەنى، استانادا وپەرا تەاترى سالىنۋدا، وعان جاقسى رەجيسسەر، انشىلەر كەرەك. ونى كىم ىستەۋى كەرەك؟ جاستار. ال كوپشىلىگىندە سول جاستاردىڭ جاعدايى تۇزەلگەن جوق. جالاقى كوتەرىلىپ جاتىر، بىراق ءالى دە از. از بولعان سوڭ، ولار ەكى-ءۇش جۇمىسقا بولىنەدى. ال تازا ونەر ادامى جالاقى، باسقا نارسەلەرگە كوڭىل بولمەي، تەك قانا ءان ايتۋعا ءتيىسپىز. بۇگىندە سونداي دارەجەگە جەتكەن ءجانيا، ايمان، ماراتپەن ماقتانامىز. بىراق، ولار از. ول ءۇشىن تالانت تاربيەلەۋىمىز قاجەت. ءبىزدىڭ تەاتردا جاڭا وپەرالار قويۋعا باس، باريتون، تەنر جەتىسپەيدى، كوپشىلىگى ايەلدەر. ال تالاناتتار قايدا؟ اۋىلدا. سولاردى ءىنجۋ-مارجانداي تالماي ىزدەگەنىمىز ابزال. ال بار دەگەن كوپ تالانتتىڭ ماتەريالدىق جاعدايى جوق. قىتايدىڭ ءبىر جاقسى جەرى، تالانتتى كورىپ قالسا، قايدان بولسا دا جۇلىپ اكەلىپ، وقىتادى. ءتىپتى، يتالياعا جىبەرەدى. كوپ قىتاي قازىر يتاليادا وقىپ جاتىر. سەبەبى، وپەرانىڭ باستاۋ جەرى، بۇلاقتىڭ كوزى - يتاليا. ءبىزدىڭ ونەردەگى كەلە جاتقان ۇرپاعىمىز جالعاسىن تابۋى كەرەك. قاراپ جۇرەمىن، كونتسەرتكە بارىپ تىڭداپ جۇرەمىن، ءبىر-ەكەۋى بار. بىراق، ولارعا قولداۋ جوق. نە ءۇي، نە كۇي جوق. ولار ءبىر كۇن ايتسا، ءبىر كۇن ايتپايدى. ال تازا ونەر سوڭىنا تۇسكەندە عانا جەمىسىن بەرەدى.
تاعى دا شەتەلدىكتەرگە ءتانتى بولعانىم، ولاردىڭ ارقايسىسى ءوز ەلىنىڭ پارتيوتتارى. ماسەلەن، امەريكالىقتار ءوز تۋىن قالاي قۇرمەتتەيدى. قۇدايعا قاتتى سەنەدى، ءارى ادامعا جاقسىلىق جاساۋ كەرەك دەپ تۇرادى. سونان كەيىن وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى. ويپىرماي، دەسەڭىزشى! ءوزىنىڭ تۋىن مايكا، شالبار ەتىپ كيىپ الادى. مىسالى، مەن «كوك تۋى جەلبىرەگەن» دەگەن انگە ەلىمە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمدى بىلدىرەيىنشى دەپ، كونتسەرتىمدە ەكرانعا ەلباسىنىڭ جۇرگىزىپ كەلە جاتقان ساياساتىن كورسەتەتىن بەينەفيلم جاساپ، كوك تۋدى ساحناعا گۆارديا ساربازدارىمەن الىپ شىعامىن دەگەندە ماعان كوپ ادام قارسى تۇردى. «بۇلاي جاسايتىن سەن كىمسىڭ؟» دەپ رەجيسسەر ەكەۋمىزگە پالە سالدى. سوندا قاتتى قاپالاندىم. بىراق، تۇسىنەتىن ادامدار سول ءاندى ءدال سولاي ايتقاندا جىلاپ تۇردى. «مايرا، جارايسىڭ!» دەگەندەر كوپ بولدى. سول كەزدەرى قازاقستاندا تۋدى ساحناعا الىپ شىعىپ ايتقان ءانشى مەن عانا شىعارمىن. مىنە، سول ارقىلى حالىققا دەگەن ماحابباتىمدى، ءوزىمنىڭ ەركىن ەلدىڭ ازاماتى ەكەنىمدى كورسەتتىم دەپ ويلايمىن.
- اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت. الار اسۋلارىڭىز، شىعار اسقارلارىڭىز بيىكتەي بەرسىن.
اڭگىمەلەسكەن گۇلزەينەپ سادىرقىزى.
http://www.egemen.kz/315029.html
