1993 جىلدىڭ 5 قاراشاسىنان باستاپ ەلباسىنىڭ قاۋلىسىمەن «بولاشاق» حالىقارالىق ستيپەندياسى تاعايىندالعالى بەرى مىڭداعان ۇل-قىزىمىز دامىعان 38 مەملەكەتتە ءبىلىم الىپ قايتتى. «بولاشاق» ستيپەندياسى قىزمەتتە تابىستى ءوسۋدىڭ، تۇلەكتەردىڭ كاسىبي ماماندانۋىنىڭ كەپىلى ىسپەتتەس.

وسى باعدارلامانىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن تۇلەكتەر مەملەكەتتىك قىزمەتتەردە، حالىقارالىق ۇيىمداردا، اكتسيونەرلىك قۇرىلىمداردا جاۋاپتى جۇمىستار اتقارۋدا. العاشىندا، ياعني 1994 جىلدارى «بولاشاقتىقتار»14 ەلدە ءبىلىمىن شىڭداسا، قازىرگى تاڭدا، الەمنىڭ 38 ەلىنىڭ الدىڭعى قاتارلى 650 وقۋ ورنىندا وقىپ جاتىر. جىل وتكەن سايىن ءبارى دە ارتىپ كەلەدى-تالاپ تا، تىلەك تە، قولداۋ دا جانە قىزمەتىن ۇسىنعان ەلدەر سانى دا. الايدا تىلەك ءبىلدىرىپ، باعى جانىپ، شەتەلگە اتتانعان ۇل-قىزدارىمىزدىڭ، اسىرەسە قىزدارىمىزدىڭ مىنەز-قۇلقى مەن ءجۇرىپ-تۇرۋى مۇڭ بولىپ تۇر، ولاردىڭ ساباقتان تىس ءومىرى قالاي وتۋدە؟ بۇل ءبىر اللاعا عانا ايان. «ۇيدەگى» قىزداردىڭ قىلىعى ويلاندىرماي قويماي وتىرعاندا، الىسقا ءبىلىم ىزدەپ كەتكەن قىزداردىڭ ءحالى نەشىك، «قىزىم ۇيدە، قىلىعى-تۇزدەنىڭ» كەرىن كەلتىرىپ جۇرگەن جوق پا دەگەن وي كەيدە مەنى دە مازالايدى.

وسىنداي ويدىڭ تۋىنا سەبەپ ەل اراسىندا كەڭ تاراعان «شەتەلگە كەتكەن قىزدارىمىزدىڭ باسىم كوپشىلىگى شەتەلدىكتەرگە تۇرمىسقا شىعۋعا قۇمار» نەمەسە «كەيبىرەۋلەرى جات جۇرتتا جاعىمسىز قىلىقتارمەن اينالىسىپ، كىم كورىنگەننىڭ قول جاۋلىعىنا اينالعان» دەگەن سۇمدىقتىڭ شەتىن قۇلاعىمىز ەستىپ قالىپ ءجۇر.

1993 جىلدىڭ 5 قاراشاسىنان باستاپ ەلباسىنىڭ قاۋلىسىمەن «بولاشاق» حالىقارالىق ستيپەندياسى تاعايىندالعالى بەرى مىڭداعان ۇل-قىزىمىز دامىعان 38 مەملەكەتتە ءبىلىم الىپ قايتتى. «بولاشاق» ستيپەندياسى قىزمەتتە تابىستى ءوسۋدىڭ، تۇلەكتەردىڭ كاسىبي ماماندانۋىنىڭ كەپىلى ىسپەتتەس.

وسى باعدارلامانىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن تۇلەكتەر مەملەكەتتىك قىزمەتتەردە، حالىقارالىق ۇيىمداردا، اكتسيونەرلىك قۇرىلىمداردا جاۋاپتى جۇمىستار اتقارۋدا. العاشىندا، ياعني 1994 جىلدارى «بولاشاقتىقتار»14 ەلدە ءبىلىمىن شىڭداسا، قازىرگى تاڭدا، الەمنىڭ 38 ەلىنىڭ الدىڭعى قاتارلى 650 وقۋ ورنىندا وقىپ جاتىر. جىل وتكەن سايىن ءبارى دە ارتىپ كەلەدى-تالاپ تا، تىلەك تە، قولداۋ دا جانە قىزمەتىن ۇسىنعان ەلدەر سانى دا. الايدا تىلەك ءبىلدىرىپ، باعى جانىپ، شەتەلگە اتتانعان ۇل-قىزدارىمىزدىڭ، اسىرەسە قىزدارىمىزدىڭ مىنەز-قۇلقى مەن ءجۇرىپ-تۇرۋى مۇڭ بولىپ تۇر، ولاردىڭ ساباقتان تىس ءومىرى قالاي وتۋدە؟ بۇل ءبىر اللاعا عانا ايان. «ۇيدەگى» قىزداردىڭ قىلىعى ويلاندىرماي قويماي وتىرعاندا، الىسقا ءبىلىم ىزدەپ كەتكەن قىزداردىڭ ءحالى نەشىك، «قىزىم ۇيدە، قىلىعى-تۇزدەنىڭ» كەرىن كەلتىرىپ جۇرگەن جوق پا دەگەن وي كەيدە مەنى دە مازالايدى.

وسىنداي ويدىڭ تۋىنا سەبەپ ەل اراسىندا كەڭ تاراعان «شەتەلگە كەتكەن قىزدارىمىزدىڭ باسىم كوپشىلىگى شەتەلدىكتەرگە تۇرمىسقا شىعۋعا قۇمار» نەمەسە «كەيبىرەۋلەرى جات جۇرتتا جاعىمسىز قىلىقتارمەن اينالىسىپ، كىم كورىنگەننىڭ قول جاۋلىعىنا اينالعان» دەگەن سۇمدىقتىڭ شەتىن قۇلاعىمىز ەستىپ قالىپ ءجۇر.

دۇكەننەن زات ساتىپ العانداي،قابىلەتتى، العىر بالالاردى كورگەندە، ولاردى قىزىقتىرىپ الىپ قالۋ دا ونشا قيىندىق تۋدىرمايدى. «شەتەلدە وقيدى» دەگەندى مارتەبە سانايتىن اڭقاۋ قانداستار جىرتىلىپ ارتىلادى. اكە-شەشەسىنىڭ داۋلەتىنىڭ ءبىر ولشەمى سانايتىندىقتان، ۇلدە مەن بۇلدەگە ورانىپ ەركىن وسكەن كەيبىر ەركەتوتايلاردىڭ ول جاقتا دا ەشنارسەدەن تايىنبايتىنىنىڭ سوڭى قايعىلى وقيعالاردى تۋدىرىپ وتىر.

2011 جىلى 12 قاراشا كۇنى سوناۋ اۆستراليادا 22 جاستاعى ساعىناي باتىرحانوۆانى ءوز كۇيەۋى پىشاقتاپ كەتتى دەگەن سۋىق حابار جەتتى. ساعىنايدىڭ ءۇش اي الدىن دۇنيەگە ءسابي اكەلىپ،  قىز بالا بوسانعانى بەلگىلى بولدى. سول ەلدە تايلاند ازاماتىمەن ازاماتتىق نەكەدە تۇرىپ جاتقان. ءسابيدى سول ەلدىڭ الەۋمەتتىك قىزمەتى قامقورلىعىنا الىپتى. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ رەسمي وكىلى اسقار ءابدىراحمانوۆ كۇدىكتىنىڭ قولعا تۇسكەنىن مالىمدەدى. قازىر ول قاماۋدا. كىناسىن مويىنداعان. جەرلەسىمىز ساعىناي باتىرحانوۆا اۆستراليانىڭ گريففيت ۋنيۆەرسيتەتىندە «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن ءبىرىنشى كۋرستا وقىعان. ستۋدەنت شىعىس قازاقستان وبلىسى گلۋبوكوە اۋىلىندا 1989 جىلى تۋىلعان.

تاياۋدا ينتەرنەت بەتتەرىندە مالايزيادا وقيتىن تاعى ءبىر قازاق قىزى نەكەسىز بالا تۋىپ، شارانانى قوقىس جاشىگىنە تاستاعان قىلمىسى اشكەرەلەنىپ، قۇقىق قورعاۋ ورنىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە ۇستالدى دەگەن اقپارات تاراتىلدى. اتا-اناسى بايعۇس بۇكىل بالا-شاعا تۇرىپ جاتقان ءۇيدى كەپىلدىككە قويىپ، بار جيعان-تەرگەنىن قالتاسىنا سالىپ بەرىپ، «ءۇمىت ارتقان كوزىنىڭ قاراشىعىن» وركەنيەتتى ەلدەردەن وقىپ، ۇيرەنىپ، ءورىسى كەڭ بولىپ قايتسىن دەگەن يگى تىلەكپەن اتتاندىرعاندا، ءبارىنىڭ بىردەي سول سەنىمى مەن ءۇمىتى اقتالدى ما؟

وسىدان 5-6 جىل بۇرىن بولعان وقيعانى ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن. اقش ەلىندە وقىعان اسەل ابدىعاپپاروۆانىڭ ءىسىن ەل-جۇرت ۇمىتا قويعان جوق شىعار. امەريكالىق جىگىتپەن ازاماتتىق نەكەدە تۇرعان ول ايالدامادا ءوز بەتىنشە اۆتوبۋس كۇتىپ تۇرعان ايەلدى ەكەۋلەپ كولىككە مىنگىزىپ، قوناقۇيگە اپارىپ زورلاپ، قىلعىندىرىپ ولتىرگەن. ولتىرگەن سوڭ كۇيەۋىنە دۇكەننەن كۇرەك ساتىپ اكەپ، كومىپ جاتقاندا قاسىندا قاراپ تۇرعان. ءسويتىپ  قىلمىستىق ىسكە قاتىسقانى ءۇشىن امەريكا زاڭى بويىنشا اسەل ءولىم جازاسىنا كەسىلدى. قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ارالاسۋىمەن ۇكىم وزگەرتىلىپ، ول قىرىق جىلعا باس بوستاندىعىنان ايرىلدى.

اسەلدىڭ اعىلشىن ءتىلىن دۇرىس بىلمەيتىندىگىنەن اقش ادىلەت ورىندارى تاراپىنان سوتتا كوپ ادىلەتسىزدىكتەرگە جول بەرىلگەندىگى انىقتالدى. كەيىننەن بەلگىلى بولعانداي، حالىقارالىق ءبىلىم باعدارلاماسى بويىنشا اقش-قا اسەل ەمەس، تۋعان ءىنىسى اسەت ەمتيحان تاپسىرعان، اقش-تا اسەت وقۋى كەرەك بولاتىن. ساپارعا اتتاناتىن كەزدە اسەتىڭ قولى سىنىپ، ونىڭ ورنىنا وتباسىنىڭ كەلىسىمى بويىنشا، امەريكاعا وقۋعا اسەل كەتەدى. ال اسەلدىڭ ول جاقتاعى تاعدىرى اناۋ بولدى...قىزدار شەتەلگە بارىپ ءوزىنىڭ قارا باسىن الىپ جۇرە الماسا، بەلگىلى ءبىر دارەجەدە قازاقستان تۋرالى «شىندىق» قالىپتاسادى. ۇياتى مەن نامىسى ەلگە تيەدى. ونسىز دا قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ءبىلىم بەرۋ ورتالىعىنىڭ باسىنان قاتال سىناق وتۋدە، «بورات» اتتى ءفيلمدى كورگەن ولار ءبىز تۋرالى جاقسى ويلامايتىنى انىق.

2008 جىلدىڭ 14 جەلتوقسانكۇنى ماسكەۋ قالاسىندا 18 جاستاعى 1 كۋرس ستۋدەنتىەرلان ءايتىموۆ ي. م. گۋبكين اتىنداعى رەسەي مەملەكەتتىك مۇناي جانە گاز ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىپ جاتقان سكينحەدتەر قولىنان اياۋسىز اجال قۇشقان بولاتىن. تاعى مىنە، ايدىڭ كۇننىڭ امانىندا 2011 جىلدىڭ 26 ماۋسىمىندا كەشقۇرىم،تاپ سول ۋنيۆەرسيتەتتىڭ 4 كۋرس ستۋدەنتى ەرنار اليەۆتى باسكەسەرلەر پىشاقتاپ ءولتىرىپ كەتكەن. امال قانشا، تۇراتىن جەرىنە 20 مەتردەي جەتپەي كوز جۇمعان. ەكى كۇننەن كەيىن ەرنار ديپلومدىق جۇمىسىن قورعاپ، الماتىعا ورالعالى وتىرعان. 2011 جىلعى مالىمەت بويىنشا، ي.م. گۋبكين اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتە 240 قازاقستاندىق جاستىڭ وقيتىندىعى جاريالانعان. رەسەي ۋنيۆەرسيتەتتەرىندەگى قالعان قازاق بالالارىنىڭ تاعدىرى مەن قاۋىپسىزدىگى قالاي بولماق؟ وكىنىشكە وراي، «رەسەي ۇكىمەتىنىڭ شارۋاسى باسىنان اسىپ جاتقاندا، شەتەلدىك ستۋدەنتتەردىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسەتىن جاعدايدا ەمەس» دەلىنگەن حابار كەلگەن.

وسى بەس مىسالدىڭ ءوزى-اق الاڭداتارلىق جاعدايعا نەگىز بولادى. سوندىقتان، «بولاشاق» دەپ ەسىل-دەرتى شەتەلگە بارۋ، بىرەۋ بىردەڭە ءپىسىرىپ قويعانداي، قارالاي لەپىرىپ جۇرگەندەردىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا. بار اسىلدى شەتەلدەن ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق،  شىنداپ ىزدەگەن جانعا ءبىلىم ءوز ەلىمىزدەن دە تابىلادى.

«اباي-اقپارات»